Durimi ka kufi

       Përgatiti: Jeton KELMENDI

ANTOLOGJI E POEZISË MODERNE SHQIPE

EDI SHUKRIU

            Hyrje

            Edi Shukriu lindi në Prizren më 22 tetor 1950. Shkollën fillore dhe gjimnazin e kreu në Prizren, ndërsa studimet për arkeologji në Universtitetin e Beogradit (1972). Magjistroi në Universitetin e Beogradit (1979) dhe titullin Doktor i Shkencave Historike e mori në Universitetin e Prishtinës (1990). Është profesor ordinar në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës.

            Është arkeologja e parë dhe shkrimtarja e parë shqiptare në Kosovë që botoi përmbledhjen me poezi Sonte zemra ime feston (1972). Anëtare e PEN qendrës së Kosovës (2004-), Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës (1973-). Mori pjesë në International Writing Program 2005, University of Iowa, USA (2005). Përfaqësohet në antologjitë e autorëve shqiptarë e të huaj.

            Deputete e Kuvendit të Kosovës (1992-1998, 2002-2004), Bashkëdrejtuese e Departamentit të Kulturës–UNMIK (2000-2001), Kryetare e Komisionit për Kulturë, Rini dhe Sport të Kuvendit të Kosovës (2001-2004), Nënkryetare e Alternativës Demokratike të Kosovës (2004-). Ishte themeluese e Forumit të Gruas të LDK (1990) dhe kryetare e saj (1995-2000), si dhe organizatore dhe lidere e demostratave të shumta të grave kundër regjimit serb.

            Vepra letrare

            2004 Ancient Kosova, Museum of Kosova, Prishtina

            2004 Kosova antike, Muzeu i Kosovës, Prishtinë

            2000, 2003 Gra të shquara shqiptare, Teuta, Prishtinë

            1996 Dardania protourbane, Dukagjini, Peje (Çmimi “Gani Bobi”)

            1995 Historia e Kohës së Vjetër – Lindja e lashtë, Prishtinë

            Libra poetik

            2001 Përjetësi, Dukagjini, Pejë

            1990 Nënqielli, Rilindja, Prishtinë (Çmimi i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës)

            1985 Syri i natës, Rilindja, Prishtinë

            1980 Legjenda e Hasit, Naim Frashëri, Tiranë

            1978 Gjakim, Rilindja, Prishtinë

            1972 Sonte zemra ime feston, Rilindja, Prishtinë

            Drama

            1998 Kësulëkuqja e rrokaqiellit, Prizren

            1992 Lkeni i Hasit, Rilindja, Prishtinë

            1986 Kthimi i Euridikës, Rilindja, Prishtinë

            1995 Video-documentar: Prevent the war in Kosova

           

            Ko-autor

            1995 Kosova - National Report, Women's IV World Conference, Bejing, Prishtina

            1996 Kosova - The Hungry Future, Food Summit – Rome, Prishtina

            1997 Kosova and other Albanians outside Albania

(http://sq.wikipedia.org)

Poezi

Edi Shukriu

KTHIMI NË PRIZREN

Ec përgjoj
në skuta kërkoj në ajër
diku janë strukur
e frymojnë

dëgjoheshin denbabaden
rrugëve të moshuara
hapëronin
deri te dyqani në Arastë
përreth Shatërvanit

e nxitonin tutje
S’është e mundur të zhduken
të gjitha llapashitjet e këmbëve
të zbathura
trake-truket e nallënave
e gjurmët e këpucëve me shoje

gjallërojnë
shtresumet e karabojës
te rrëzët e ledheve
frymojnë nga kalldërmi i çrrënjosur
e rikthehen nga pullazet e përgjumura
vrujojnë nga arkadat e rempujve
e hapërojnë në kohë

gurët e hamamit
i thithin në vete
e motohen

LIGJI I HAMURABIT

Neni 226: Nëse kirurgu... e shlyne damkln nga robi, le t’i priten duart.
Neni 282: Nëse robi i thotë të zotit: Ti nuk je zotëria im, le t’ja prejnë veshin.
Neni 231: Nëse është mbytur robi, le të ipet robi për rob.

Në mbështetje të nenit 226
të Ligjit të Hamurabit,
ditën e djeshme
gishtërinjtë m’i shkurtuan
se damkën e mjerimit
tentova ta bëj të kaluar

Në mbështetje të nenit 226
të Ligjit të Hamurabit,
mbrëmjen e djehsme
më gjymtuan,
se këngën e zogjve
desha nga e nesërmja
ta sjell në të sotmen

Më vranë në mëngjezin e sotëm
dhe në mbështetje të nenit 231
të të njëjtit ligj
më zëvëndësuan sipas tyre
me një rob tjetër

Të mjerët, nuk e dinë se ai jam përsëri Unë,
me njëmijë gishtërinj,
me njëqindmijë veshë
dhe
me një të vetme
dëshirë të çelniktë
të kalitur ndër brezni

QERREJA E ZJARRTË

Sado që na bindin
se qerrja e zjarrtë
është imagjinatë

Ne e vendosim në të
Diellin e flakët
dhe i shtrijmë duart
të përflakemi

PËRTEJ VETES

Përtej vetes me flatra ngrihem
zdirgjem errësirave të ferrit

nga thellësitë e kohës
njomem e ngopem me urtësi
e rrënjët kalben
therra shkurra e egërsirë ngel
shçirrem pa frymë sy zgurdulloj

përtej vetes me flatra ngrihem
se si më rrëmben marri e kohës

DEMI I GJOLIT

Nuk shkuam te Livadhet e Gjolit
Nuk shkuam asnjëherë -
aq më keq,
as që e dinim se e kishim pranë

Ishte aty diku,
para se ta shkel atë Dri plak
e të hapëron në Hasin e moteve

Nuk dinim për livadhet e bekuara
as të shkonim atje,
të thellonim njohuri
nga uji i Gjolit.

Mbase na kishte llahtarisur Demi -
Demi i Gjolit,
më i forti i të gjithë demave të ruzullit

Mbase vëllai i i atij Demi që rri në qendër të botës –
si na flisnin të moçmit
e ne veshët i kishim në lesh

Demi i Livadheve të Gjolit
frikëson me duritje veshshpuese,

por mbase një trimëreshë o trim
do të mund t’ia merrte zemrën
e të merrte pikë uji -
vetëm një pikë,
për ta na e drejtuar rrugën

Po ne, nuk arritëm as të dinim për Livadhet e Gjolit
as për Demin që mrizonte në hijen e Lismadhit,
e lëre më të niseshim atje –
në qendër të Labyrinthit

Aty pellazgët na lanë peng Demin
si e lanë në Kretë -

E kishim para hundës të mjerët,
e nuk e pamë të verbër
se nuk u rritëm sa duhet
dhe nuk na lanë
ta shohim Livadhin e Gjolit
e Demin që na pret atje
për ta njohur veten

O, po të kishim shkuar më parë
sa më të fortë do të ishim,
më të fortë se që qemë
duke bredhur shtigjeve të gjakosura
të Labyrinthit të Jetës

Kur nis të shkruhet Libri mbi Livadhin e Gjolit
e forcën e Demit që e ruan ujin e mençurisë
do të prehem e qetë,
do të prehem e qetë.

/Prishtinë, 20.3.09/

RRI ANASH NË MUNDSH

Derisa kohë e trazuar
spastron detin
dhe ua zë frymën brigjeve

Rri anash në mundsh

Nëse
ndërkohë
s’të vrasin brigjet

BUSTI ILIR

Sodis me ditë
me natë
bukuria më magjeps

Në përqafim të kohës
të solla unë
o
më more me vete

Buzeqeshja e vrarë
në mermer skalitur

Shikimi i zënë
vuajtjen ringjall

Sillet valle e fatit

Sy më sy soditemi
ti e veshur në mermer
unë mermer

Në ballin tënd pa rrulla
zhduken të miat

Syri i natës / Night’s Eye, Rilindja, Prishtinë, 1986

RINGJALLJA

Bini daulle të fisit bini

jeni bërë nga lëkurë e trupit tim
prandaj bini fort e më fort

le të pëlcasë pëlhurë e shpirtit
dhe zemra me të

mbase sjellin ringjalljen

Dua të vallëzoj
në ritmin e tingujve paganë
sa të prëgjaken thembrat
nga thepat e gurëve të zhvendosur
e trupi të përplaset
në muret e mendjes së mykur

Pastaj
le të më quajnë bishë
dhe le të qeshen gjarpërinjtë
aq më bën

Dua të bien daullet

TAKIM ME DETIN

(pas luftës në Kosovë)

Kur e sheh detin
vështroje me dashuri

si për herë të fundit

Nëse e sheh përsëri
herdokur

kujto se ndërkohë
ke mundur
të mos jesh

PALEOANTOPI

Kushërinj në të djeshmen
Kushërinj në të përditshmen

njeri tërheq prapa
tjetri nuk lë para

Sa herë që ngrihej
diçka i binte kokës

po
s’do të bëhej N j e r i
të mos provonte sërish

NGA MITRA E DHEUT

Dhembja e ringjallur vrujon

nga mitra e dheut

Shungullojnë thellësitë:

Durim... Durim...

të mos erret udha
t’u hapë shtigje të paudhëve

Durim! Uturin thirravajshëm Nëna
Durim tej durimit
se nata është e stërgjatë
e drita e agut ka zënë diku në thua

Durim! Përbejnë ninulat
Përben Syri i Mirë
që lë shtigje të ndriçuara
t’i theqafë të pabesët

Durim! Kullon qumështi
i gjirit të gulçuar
të mos gufojë gjaku nga dejt

Nga mitra e dheut
gulon urtia:

Durimi ka kufi

LARG VETES

Mes lisave që lëshojnë hije
nga dritë e perëndimit
simfoni gjethesh në qetësinë e amshueshme

Një puhi ndjell ndjenjën
e rehatisë vetmake

Mes thanave e pemëve dardhane
larg sybiruesve e veshbiruesve
larg vetes së shitur qytetërimit

Sa kohë duhet të ikën njeriu
që të jetë i lirë me veten?

Nëpër kokë përvidhen dhëmbë,
arrijnë gjarpërinjë e lidhen rreth fyti

Zogjve u rriten krahët,
pas çdo druri lugetërit zënë pritë

Frika këmbëve ua jep vrapin
andej nga kanë ikur,
larg vetes kah vetja