Përgatiti: Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISË MODERNE SHQIPE
SABILE KEÇMEZI - BASHA
Hyrje
Lindi në Koretin të Dardanës (Kamenicë). Shkollën fillore e kreu në vendlindje, kurse gjimnazin në Dardanë. Është femra e parë nga Kosova që mbaroi Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd më 1977. Studimet pasuniversitare i vazhdoi në Universitetin e Prishtinës në Degën e Historisë. Magjistroi më 1980 dhe doktoroi më 1984 (ishte femra më e re që u bë doktore e shkencave në Kosovë).
Botoi mbi 200 njësi bibliografike zhanresh të ndryshme, nga ato shkencore, publicistike, trajtesa, vështrime, shqyrtime, fejtone, poezi për të rritur dhe fëmijë, tregime, drama, romane, ese etj., për të cilat mori shumë mirënjohje, shpërblime dhe çmime letrare. Mori pjesë në tubime të ndryshme shkencore në Kosovë dhe jashtë. Ishte redaktore përgjegjëse për hapësirën etnike shqiptare në territorin e ish-Jugosllavisë në revistën “Bota shqiptare”, që botohej në Tiranë (1991-1993).
Qysh nga fëmijëria shkruan poezi e prozë për të rritur dhe për fëmijë. Më 1987, në “Akordet e Kosovës”, u shpërblye me “Pendën e artë” për tekstin më të mirë të Akordeve.
Është anëtare e Kryesisë së Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. Në vitin 2001-2004 ishte deputete e Parlamentit të Kosovës. Aktualisht merret me probleme të historiko-politike të kohës më të re. Sabile Keçmezi-Basha është anëtare e Akademisë Evropiane të Arteve e cila është themeluar në vitin 2002, me seli në Luksemburg.
Që nga viti 1978 punon në Institutin e Historisë të Kosovës dhe ka titullin e këshilltarit shkencor.
Gjer më tani ka botuar këta libra:
Botime shkencore:
1. Programet politike të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare 1878-1990, Instituti i Historisë, Prishtinë, 2013.
2. Veprimtaria atdhetare ilegale në Anamoravë 1945-1968, I. Instituti i Historisë, Prishtinë, 2013,
3. Vlerësime politiko-historike, Brezi’81, Prishtinë, 2012,
4. Sulejman Krasniqi-Veprimtaria atdhetare, Shoqata e të Burgosurve politik,
Prishtinë, 2012
5. Monografia "Gjilani me rrethin" (bashkautorë), Gjilan 2012
6. Ekspozitë “Shtypi i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare (945-1999), 26 nëntor,
2012. Kuvendi Komunal-Gjilan
7. Kontributi atdhetar i Hyrije Hanës”, Libri Shkollor, Prishtinë 2011.
8. Kosova në shtypin e mërgatës shqiptare (1945-1990), III , (Qindresa
Shqiptare; Krahu i Shqiponjës; Kosovarja e Re )”, Libri Shkollor,
Prishtinë 2011.
9. Kosova në shtypin e mërgatës shqiptare (1945-1990) II (Lajmëtari i
Lirisë; Përpjekja Kosovare)”, Libri Shkollor, Prishtinë 2011.
10. Të burgosurit politikë shqiptar në Kosovë 1945-1990”, Logos-A,
Shkup, Prishtinë , Tiranë , 2010.
11. Shtypi ilegal shqiptar në Kosovë (1945-1999), I ”, Prishtinë , 2009,
12. Organizatat dhe grupet ilegale në Kosovë 1981-1989”, Prishtinë 2003.
13. Lëvizja patriotike shqiptare në Kosovë 1945-1947”, (ribotim) , Shkodër
1999.
14. Lëvizja ilegale patriotike shqiptare në Kosovë më 1945-1948”, Prishtinë
1998.
15. Zhvillimi historik i PKJ-LKJ-së në Kosovë më 1945-1966” (nga viti
1945 deri te Plenumi i Brioneve), Instituti i Historisë, Prishtinë , 1987.
Botime letrare:
1. Këmisha e atdheut, (poezi), MKRS, Prishtinë, 2013
2. Metaforë iberike, (poezi), Prishtinë, LSHK, 2011
3. Kujtesën e ka kapur skleroza (poezi), LSHK, 2011
4. Kodi i pritjes (poezi), LSHK, Prishtinë, 2010
5. Anatomia Iubirii (poezi), Bukuresht, 2009
6. Nata pa kornizë (roman), Prishtinë, LSHK, 2008
7. Malli për Itakën (poezi), Prishtinë, LSHK, 2008
8. Hadi (dramë), Prishtinë, LSHK, 2005
9. Ëndrrat e trishta (poezi), Prishtinë, “Rilindja”, 2000
10. Kohë epileptike (poezi), Prishtinë, “Jeta e Re” , 1996
11. Dy lule ka mami (poezi), Prishtinë, “Pionieri”,1993
12. Nusja e gurtë (poezi), Prishtinë “Rilindja”, 1989
NUSJA E GURTË
(Ura e Fshejtë)
TË MË GJEJË NË NJË PËRRALLË
Në urë duvaku i nusërisë
Ç’kumbon e trazon botën
Shekujt sfiduan njëri-tjetrin
Në urë duvaku i nusërisë
Fëmija qumësht kërkon në vaj
Urata e ktheu prapë në legjendë
Të na gjejë prapë në një përrallë
Zogu thirri tri herë emrin e nuses
Ajo prapë në urë mur
E nuhati si lulen në legjendë
Ku mbeti duvaku i nusërisë
ZOGU I ZI
Duke u fshehur nga shenjtëria
Çdo gjë këtu ishte si dikur
Ajo shqeu lëkurën e legjendës
Dhe doli mbi Urën e Fshejtë
Vëllai i vogël pa një ëndërr
Në urë u shikua me sytë e lodhur
Asgjë nuk pa më, as mua, as urën
Duvaku i nusërisë valëvitej
Ura merrte oshtimë të vdekurish
Zogjtë këndonin ninullën e zjarrtë
Për fëmijën që s’diti ç’është çudia
U rrokullisë nëpër djep e zbriti
Në qemerin e urës e pa të ëmën
Dhe tha :”Lëreni aty ku është
Ajo prej aty më jep gji amshimi”
Zogu i zi doli nga guri akull
U fal tri herë dhe fluturoi pastaj
Të gjitha unë i pash, vaj-
Ura e Fshejtë më lulëzoi në dorë.
MOS E PREK
Çdo gjë ndodhi pastaj
Mos e prek se të ngrihen duart
Në shikimin tim zgjohet murimi
Gur më gur më ndërtojnë trupin
Mbi trup rrëzon Ura e Fshenjtë
Të emërtoj edhe ty si vëllain e vogël
Ç’të bëjë unë në këtë ligësi
Merri flokët e mi e thur një urë
Në të mund të shkelësh vetë i treti
Legjenda do të falë prapë kokën
Për tu kthyer njëherë në konak
Fëmijës gji për t’i dhënë e bekuar
Mbylle këtë ditë se nuk po më zë.
Ç’MURANË E BUKUR
Sonte mos qaj, sonte
Për çudi aq shumë i ngjason asaj ure
Veli i nusërisë e mbulon të tërën
Ç’muranë e bukur në themel të urës
Sonte je krejt akull
Mblidhi fëmijët të mos qajnë pas meje
Unë ende nuk dola nga legjenda
Çdo gjë mund të ndodhë sa të mos kthehem
Duvakun tim në themel të urës mos e kërko
Brigjet duan edhe viktima
Shikohu në sytë e mi e vdis edhe ti
Ura e Fshenjtë do të na ringjallë sërish
Ndoshta në ndonjë legjendë tjetër
Siç e gjetëm në këtë urë Nusen e Gurt
KALON EDHE KJO
Kalon edhe kjo
Unë do të jem unë
Ti nuk do të jesh ti
Ai nuk do të na njohë fare
Kalon edhe kjo
Horizontet do të jenë të ndritshme
Arat do të bëjnë bukë
Nënat fëmijë më shumë
Kalon edhe kjo
Dhe çdo gjë do të ketë peshën e vet.
ÇKA TË BËJË ME LIRINË
Të kërkoja gjerë në fund të trupit
E në tërë gjeografin e vatanit
në stinët kallkan
nuk të njoha...
Kur erdhe
Të pash me sytë e mi
Të kuqe
Të blertë
Linde me thermë
Të prita nuse me bajrak
Unë, ti e liria
Ende nuk jemi njohur
Me huqet tona
Më thuaj imzot
Çfarë të bëjë me lirinë
Në këtë ditë të madhe
Unë e ajo
Dashuri të panjohur
ËSHTË PLAKUR PRITJA
Një ditë, koha noprane
Ma vodhi edhe pritjen
E unë me gjymtyrë të shqepulta
vrapova pas saj
Më thanë lëre të iki
Unë qava si stinë apokaliptike
Më thanë, imzot
Më thanë
Është e plakur pritja
Nga pritja
duke pritur
në pritje
Nuset, grisën duvakët
Dhe thanë
Merrni të gjitha
Por... pritjen...hëm...
Jo
Se do të thyhet
Në miliona copëza
Ëndrrat stramastik
Thanë nuset
Në natën bojë alli
