Kryeveprave t� trash�gimis� kulturore shpirt�rore shqiptare jan� :
Isopolifonia popullore shqiptare Isopolifonia �sht� folklor vokal, instrumental dhe koreografik dhe tipologji e trash�gimis� shpirt�-rore komb�tare shqiptare, shpallur "Kryevep�r e trash�gimis� gojore dhe shpirt�rore t� njer�zimit" nga UNESCO, m� 25 n�ntor 2005. Isopolifonia �sht� dukuria baz� muzikore n� Shqip�rin� e Jugut, e cila nd�rtohet mbi parimin e k�ndimit t� nj� apo disa z�rave t� ndrysh�m solistik�, mbi nj� shtrat isoje t� k�nduar nga grup k�ng�tar�sh. Tipet kryesore jan� isopolifonia labe, isopolifonia toske dhe isopolifonia �ame. Isopolifonia �sht� 2-3 dhe 4-z�r�she, vokale, instrumentale dhe koreografike.
Eposi i Kreshnik�ve �sht� tipologji e trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare dhe �sht� nj� cik�l k�ng�sh legjendare i shoq�ruar me lahut�, ku n� qend�r ka dy v�llez�rit, Muji dhe Halili. Eposi konstatohet t� k�ndohet n� Mal�sin� e Madhe, Rranzat, Postrib�, Shllak e Dukagjin, Nikaj M�rtur, Krasniqeja e Gashi, Byty�i, Berish�, Has si dhe n� Kosov� n� Rrafshin e Dukagjinit me qendrat: Pej�, Gjakov�, Prizren, Rahovec, De�an, Istog e Suharek�. Koha e formimit t� tij lokalizohet t� jet� p�rpara dyndjes sllave n� Ballkan, pra parasllav dhe paraturk. P�r shum� studiues, vlera e tij krahasohet me eposin homerik, sagat e Skandinavis�, Kaleval�n, Nilinat ruse etj. Ai �sht� k�nduar vet�m n� odat e miqve, kuvendet e burrave si dhe n� festa t� ndryshme, pa stimuj material� p�r rapsod�t. Nd�r k�ng�t e ve�anta t� ciklit p�rmendim: "Martesa e Mujit", "Fuqia e Mujit", "Or�t e Mujit", "Vaji i Ajkun�s", "Martesa e Halilit", "Muji e tri zanat e malit", "Halili pret Pajo Harambashin", "Or�t e Bjeshk�s" etj. Nga shum� studiues jan� v�n� re ngjashm�rit� e eposit ton� me poemat homerike.
Dialektet gjuh�sore K�tu hyjn� dialekti geg dhe ai tosk. Tipologji e trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare. Mb�shtetur Ligjit 9048, dt. 07.04.2003 "P�r trash�gimin� kulturore", folklori gojor �sht� teksti i krijimit popullor, i pashoq�ruar me muzik�, i cili lexohet ose tregohet.
Muzika popullore Muzika popullore qytetare homofonike e Shqip�ris� s� Mesme - Folklor vokal, instrumental dhe koreografik. Tipologji t� trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare.
Ahengu qytetar shkodran Folklor vokal, instrumental dhe koreografik. Tipologji t� trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare. Ahengu shkodran �sht� pjes� e r�nd�sishme e repertorit t� muzik�s popullore t� qyteteve shqiptare t� Geg�ris�. Ahengu organizohet n� "perde"-shkall� muzikore specifike, t� cilat jan� gjithsej dymb�dhjet�. N� �do perde gjejm� nj� repertor muzikor, kryesisht k�ng�, melodi me vegla apo dhe valle, t� cilat nd�rtohen mbi k�to shkall� muzikore. Ahengu fillon t� kristalizohet aty nga fillimi i shek t� XVIII-t�. Ahengu n� Shkod�r ka pasur nj� rregull t� ve�ant�: k�ng�tari duhet t� k�ndonte k�ng�t e ahengut nj�ra pas tjetr�s. Ahengu b�hej nat�n e dasm�s, dit�n e martes�s, mbr�mjen e kuror�s, deri n� m�ngjesin e dit�s s� nes�rme. Ahengu shoq�rohet nga formacioni i p�rb�r� nga vegla popullore, si dhe ato t� importuara.
Veglat muzikore Mjesht�ria e punimit t� veglave muzikore popullore p�rb�n nj� zeje t� ve�ant� n� pamjen e p�rgjithshme t� zejtaris� shqiptare. Deri n� momentin kur filluan t� hapen dyqanet e para t� punimit t� veglave (gjysma e dyt� e shek. XIX, fillimi i shek. XX), veglat muzikore popullore punoheshin vet� prej �do familjeje dhe n� ve�anti prej bart�sve t� folklorit. N� rrug� artizanale n� Shqip�ri kan� qen� prodhuar dhe ende prodhohen vegla si gajde, fyelli, cul� dyjare, �ifteli, sharki, lahut�, dajre, daulle, lauri, buzuk, bakllama, lahut� etj. N� shumic�n e rasteve, mjeshtrat q� prodhonin veglat, punonin nj�koh�sisht edhe p�r prodhime t� tjera t� artizanatit popullor. Profilizimi i ngusht� i mjesht�rve t� prodhimit t� veglave u formua rreth fillimit t� shek. XX.
Vallja e vajzave dropullite �sht� folklor instrumental dhe koreografik. Tipologji e trash�gimis� shpirt�rore t� minoritetit etnik grek, pjes� e diversitetit kulturor n� Shqip�ri.
Isopolifonia popullore shqiptare Isopolifonia �sht� folklor vokal, instrumental dhe koreografik dhe tipologji e trash�gimis� shpirt�-rore komb�tare shqiptare, shpallur "Kryevep�r e trash�gimis� gojore dhe shpirt�rore t� njer�zimit" nga UNESCO, m� 25 n�ntor 2005. Isopolifonia �sht� dukuria baz� muzikore n� Shqip�rin� e Jugut, e cila nd�rtohet mbi parimin e k�ndimit t� nj� apo disa z�rave t� ndrysh�m solistik�, mbi nj� shtrat isoje t� k�nduar nga grup k�ng�tar�sh. Tipet kryesore jan� isopolifonia labe, isopolifonia toske dhe isopolifonia �ame. Isopolifonia �sht� 2-3 dhe 4-z�r�she, vokale, instrumentale dhe koreografike.
Eposi i Kreshnik�ve �sht� tipologji e trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare dhe �sht� nj� cik�l k�ng�sh legjendare i shoq�ruar me lahut�, ku n� qend�r ka dy v�llez�rit, Muji dhe Halili. Eposi konstatohet t� k�ndohet n� Mal�sin� e Madhe, Rranzat, Postrib�, Shllak e Dukagjin, Nikaj M�rtur, Krasniqeja e Gashi, Byty�i, Berish�, Has si dhe n� Kosov� n� Rrafshin e Dukagjinit me qendrat: Pej�, Gjakov�, Prizren, Rahovec, De�an, Istog e Suharek�. Koha e formimit t� tij lokalizohet t� jet� p�rpara dyndjes sllave n� Ballkan, pra parasllav dhe paraturk. P�r shum� studiues, vlera e tij krahasohet me eposin homerik, sagat e Skandinavis�, Kaleval�n, Nilinat ruse etj. Ai �sht� k�nduar vet�m n� odat e miqve, kuvendet e burrave si dhe n� festa t� ndryshme, pa stimuj material� p�r rapsod�t. Nd�r k�ng�t e ve�anta t� ciklit p�rmendim: "Martesa e Mujit", "Fuqia e Mujit", "Or�t e Mujit", "Vaji i Ajkun�s", "Martesa e Halilit", "Muji e tri zanat e malit", "Halili pret Pajo Harambashin", "Or�t e Bjeshk�s" etj. Nga shum� studiues jan� v�n� re ngjashm�rit� e eposit ton� me poemat homerike.
Dialektet gjuh�sore K�tu hyjn� dialekti geg dhe ai tosk. Tipologji e trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare. Mb�shtetur Ligjit 9048, dt. 07.04.2003 "P�r trash�gimin� kulturore", folklori gojor �sht� teksti i krijimit popullor, i pashoq�ruar me muzik�, i cili lexohet ose tregohet.
Muzika popullore Muzika popullore qytetare homofonike e Shqip�ris� s� Mesme - Folklor vokal, instrumental dhe koreografik. Tipologji t� trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare.
Ahengu qytetar shkodran Folklor vokal, instrumental dhe koreografik. Tipologji t� trash�gimis� shpirt�rore komb�tare shqiptare. Ahengu shkodran �sht� pjes� e r�nd�sishme e repertorit t� muzik�s popullore t� qyteteve shqiptare t� Geg�ris�. Ahengu organizohet n� "perde"-shkall� muzikore specifike, t� cilat jan� gjithsej dymb�dhjet�. N� �do perde gjejm� nj� repertor muzikor, kryesisht k�ng�, melodi me vegla apo dhe valle, t� cilat nd�rtohen mbi k�to shkall� muzikore. Ahengu fillon t� kristalizohet aty nga fillimi i shek t� XVIII-t�. Ahengu n� Shkod�r ka pasur nj� rregull t� ve�ant�: k�ng�tari duhet t� k�ndonte k�ng�t e ahengut nj�ra pas tjetr�s. Ahengu b�hej nat�n e dasm�s, dit�n e martes�s, mbr�mjen e kuror�s, deri n� m�ngjesin e dit�s s� nes�rme. Ahengu shoq�rohet nga formacioni i p�rb�r� nga vegla popullore, si dhe ato t� importuara.
Veglat muzikore Mjesht�ria e punimit t� veglave muzikore popullore p�rb�n nj� zeje t� ve�ant� n� pamjen e p�rgjithshme t� zejtaris� shqiptare. Deri n� momentin kur filluan t� hapen dyqanet e para t� punimit t� veglave (gjysma e dyt� e shek. XIX, fillimi i shek. XX), veglat muzikore popullore punoheshin vet� prej �do familjeje dhe n� ve�anti prej bart�sve t� folklorit. N� rrug� artizanale n� Shqip�ri kan� qen� prodhuar dhe ende prodhohen vegla si gajde, fyelli, cul� dyjare, �ifteli, sharki, lahut�, dajre, daulle, lauri, buzuk, bakllama, lahut� etj. N� shumic�n e rasteve, mjeshtrat q� prodhonin veglat, punonin nj�koh�sisht edhe p�r prodhime t� tjera t� artizanatit popullor. Profilizimi i ngusht� i mjesht�rve t� prodhimit t� veglave u formua rreth fillimit t� shek. XX.
Vallja e vajzave dropullite �sht� folklor instrumental dhe koreografik. Tipologji e trash�gimis� shpirt�rore t� minoritetit etnik grek, pjes� e diversitetit kulturor n� Shqip�ri.