 |
| Lazër Stani |
Përpëlitem një copë herë në shtrat, duke u kthyer sa në njërin krah në tjetrin, po gjumi nuk ka sy të vijë. Ëndrra mbetet atje thellë, një tablo e strukur në murin e dhomës me drita të fikura. Edhe Monika, nëse vërtetë ishte ajo, u tret si mjegull, duke me braktisur, siç bënte gjithmonë.
Nëse do të kisha qenë Vincent Van Gogh, do të isha ngritur menjëherë dhe sapo ta pija filxhanin e madh me kafequmësht, do zbrisja në atelie, të pikturoja ëndrrën që sapo kisha parë, ose të paktën të skicoja ato fragmente që ishin shpëtuar nga ëndrra. Po se mos varet nga unë. Sado e dhimbshme, me duhet ta pranoj: nuk di të vizatoj as një peizazh të thjeshtë. Duart e mia janë krijuar për piano, jo për penel. Edhe vizatimet e shkollës gjithmonë mi bënte motra që ishte dy vite më e vogël se unë. Kur mësuesi shënonte notën maksimale në fletoren time të vizatimit, ose deklaronte para nxënësve se “se midis nesh po rritet një piktor i ardhshëm”, unë skuqesha, ulja kokën e nuk dija ku të fshihesha nga turpi. Mësuesi këmbëngulte në idiotësinë e tij: “E shikoni si janë artistët? Kokulur dhe të turpshëm”. “Çfarë leshkoje”, mendoja me vete dhe e urreja, sikur ai të ishte fjalor për pazotësinë time në vizatim. Gjithsesi, kur kthehesha në shtëpi, i thërrisja motrës nga larg: “Të lumtë, prapë sot more dhjetë në vizatim”. Dhe i tregoja fjalët që mësuesi kishte thënë për mua, domethënë, për atë. Motra kënaqej, kapardisej duke shtyrë flokët pas me dorën e djathtë, sytë i mbusheshin me dritë dhe me premtonte se për orën e javës tjetër do të më bënte një vizatim edhe më të bukur.
Atëherë unë kthehesha tek pianoja jonë e vjetër dhe përpiqesha të luaj një melodi që të sillte fëshfërimën e gjetheve në pyll, kur fryn fresku i parë i pasdites, po e kisha të pamundur. Pianoja hakmerrej ndaj pazotësisë time me ca tinguj të çjerrë e të shëmtuar. Çtë bëja? E braktisja pianon, dilja me vrap nga shtëpia e rendja buzë pyllit dhe, i ulur mbi një breg të vogël, prisja të fryjë flladi i pasdites. Edhe zukatja e pilivesave, që i vinin rrotull një pellgu poshtë këmbëve të mia, më dukej muzikë një qind herë me e bukur, se ajo që unë arrija të luaj në pianon tonë. Me sa mbaj mend, që në atë moshë, shihja në ëndërr piktura të ndryshme, tablo fantastike, që nuk ngjanin aspak me pikturat që shikoja ne albumet që sillte babai, sa herë udhëtonte në kryeqytet. I rrëfeja motrës për këto tablo që më shfaqeshin në ëndërr , ia përshkruaja misterin e ngjyrave, efektet e dritës, gjurmën që linte në sfond dielli i sapoperënduar, apo shkëputja e një ylli tutje në një skaj të qiellit, po ajo, si më dëgjonte me vëmendje, duke me zhbiruar edhe skutat më te errëta të ëndrrës, ma priste: “I sheh këto ëndrra ngaqë nuk di të pikturosh”. E tendoste fytyrën sikur po nxirrte një kovë të rëndë me ujë nga fundi i pusit të thellë në fund të oborrit dhe shtonte triumfalisht: “Unë që di të pikturoj nuk shoh ëndrra të tilla”.
“Po ti as melodi nuk dëgjon në ëndërr”, i ktheja unë.
“Me ëndrra sta del kush”, thoshte motra. Kur shqiptonte këto fjalë më ngjante se një buzëqeshje tallëse i mbinte në buzë, një buzëqeshje e beftë që shuhej para se të shndërrohej në buzëqeshje të kapshme nga sytë.
Edhe tani, ndërsa përpiqem të rindërtoj ëndrrën me pikturë, më duket sikur shikoj motrën buzagaz, që më përsërit për të njëmijtën herë: “I sheh këto ëndrra ngaqë nuk di të pikturosh si unë”. Fjalët e motrës nuk më therin më si dikur, ndoshta ngaqë tashmë e kam një zanat në jetë, që, në mos tjetër, më ka shpëtuar nga vetëvrasja.
2.
Piktura e sapoparë në ëndërr është një tablo gjigande, sa krejt faqja e murit përballë shtratit ku jam shtrirë. Nganjëherë më duket e pambaruar, dua të fle, sërish që të vazhdoj ëndrrën, ose unë, ku ta dish, jam dhe në ëndërr, edhe zgjuar njëkohësisht, sepse poshtë tablos lexoj qartë që kam shkruar “Marshimi i të verbërve”, shikoj fushën e pafund, një fushë gruri të korrur, dengjet drejtkëndëshe të kashtës, të shpërndara andej këtej (askush nuk është kujtuar ti mbledhë) dhe kolonën e gjatë të njerëzve që zhvendoset nëpër atë fushë të shkretë, sipas një lakoreje, që duket se do të formojë një qerthull të mbyllur, nëse njerëz të tjerë i shtohen kolonës marshuese. Kam përshtypjen se gjindja në këtë kolonë janë të gjithë të verbër. Nëse nuk do të ishin të verbër, ata nuk do të zhvendoseshin kaq ngadalë, nuk do ti hedhin hapat aq me kujdes dhe nuk do të qëndronin kaq pranë njëri-tjetrit, aq sa të orientohen me vesh, pra të dëgjojnë zhurmën e hapit të atij që kanë përpara, ose me prekje, pra të çikin lehtë kurrizin e atij që paraprin, duke u siguruar se janë me të tjerët dhe nuk kanë humbur. Edhe ai që është në krye duhet të jetë i verbër sepse ndryshe nga të tjerët që ecin me krahë të varur, ai mban një shkop me të cilin prek tokën, duke kërkuar vendin ku do të hedh hapin e ardhshëm, çka e bën atë udhëheqës, prijës. Po fusha është aq e madhe dhe aq e shkretë sa asnjë frymë e gjallë nuk pipëtin. Nuk dallohet asnjë shpend në qiell dhe asnjë shtazë anembanë fushës së përfshirë në tablo. As ndërtesa, as kasolle, as xhade, as pemë ndanë një kanali a lumi që rrjedh përskaj fushës së pamatë. Fusha rrethohet me horizont, madje po ta shikosh nga larg ngjan me një peizazh hënor i përmbytur nja një e verdhë e ndritshme. Po nga afër dalloj kërcyellët e mbetur pas korrjes së grurit, madje dallohen edhe gjurmët e autokombanjës.
Edhe pse dielli duhet te jetë duke perënduar, (nuk shihet në horizontin e tablos), prapë bën shumë vapë. Shumica e udhëtarëve të verbër janë zhveshur në brez dhe lart, e disa kanë shpërvjel edhe pantallonat deri te gjuri, madje janë zhveshur edhe shume prej grave, dhe ndonjëra prej tyre fshin djersët me bluzën që mban në dorë. Ka në këtë kolonë edhe burra e gra që janë zhveshur krejt, po fundja kujt i bëhet vonë. Në botën e verbër, nuk ka rëndësi se çfarë rrobash mban në trup, se je i veshur apo nuk mban fare rroba. Rëndësi ka të mos ndjesh as ftohtë dhe as ngrohtësi të padurueshme.
Nuk merret vesh nëse janë njëkohësisht edhe të shurdhër, nëse dëgjojnë, bisedojnë me njëri-tjetrin, rrëfejnë histori, flasin për ëndrra me njerëz që shikojnë apo thjeshtë heshtin, sepse askush nuk mund ta dëgjojë tjetrin. Ka të ngjarë që të munduar e të rraskapitur siç janë nga etja dhe uria ata të qëndrojnë në heshtje të plotë, të dëgjojnë ndonjë tingull që vjen nga hapësira a thjeshtë të ëndërrojnë një vijë uji ku të freskojnë këmbët, të shpëlajnë fytyrat e pluhurosura dhe tutje, nën hijen e ca pemëve që nuk ekzistojnë (të paktën në tablon që shihet në ëndërr) të gjejnë të shtruara tryeza plot me ushqime të freskëta dhe pije. Po me atë prijës të verbër që kanë në krye duket se ata nuk do të arrijnë kurrë as të vija e premtuar e ujit dhe as te hijet e pemëve imagjinare ku duhet të jenë shtruar tryezat me ushqime dhe pije. Por as prijës tjetër nuk mund të kenë, ngaqë të gjithë janë të verbër.
Nëse ndonjëri, ose ndonjëra do të kishte dritë në sy, do të kishte dalë me kohë nga kolona, do kërkonte një rrugë tjetër më të shkurtër për të dalë nga kjo fushë e shkretë. Aty nga mesi i kolonës është një grua krejtësisht lakuriq, po që ka një trup aq të bukur sa do të turpëronte edhe gratë e Modigliani-t. Kryet e ka kthyer djathtas e sytë nuk i dallohen, po ngjan sikur shikon në një drejtim tjetër, ndërsa flokët e verdha i derdhën hareshëm në supe dhe shpatulla. Pres që pas një çasti ajo të largohet nga kolona, po si për të dëshmuar verbërinë e saj, ajo vazhdon të qëndrojë aty, në mes të atyre njerëzve që nuk e dinë se ku të shkojnë. Me huton fanitja e shtatit të zhveshur të kësaj gruaje. Pastaj pushtohem nga ankthi. Më tërheq drejt vetes me aq forcë sa unë largoj sytë prej saj.
Nuk ka dyshim se ky është një marshim i pafund, i pashpresë, një rrugëtim i mundimshëm mëkatarësh, të ndëshkuar me mungesën e dritës së syve. Po çfarë mëkati thua të kenë kryer, çfarë blasfemie, që të gjithëve iu shkulën sytë? Mundet edhe të kenë lindur të verbër, ku ta dish. Nëse do ta kishin parë ndonjëherë dritën, me siguri portretet e tyre do të ishin më dramatikë, vuajtja e tyre do të ishte me e thellë, me e padurueshme. Po ata ngjajnë të qetë dhe të pashqetësuar në atë marrshim të pasosur pas njëri-tjetrit, duke u kujdesur vetëm që të mos humbin radhën në kolonë.
3.
Kthehem prapë dhe ia ngulë sytë gruas në mes të kolonës, me krye të kthyer djathtas. E zmadhoj dhe e afroj pranë vetes këtë fragment të pikturës, duke e veçuar nga të tjerët. I ngjan një njollë të verdhë në fillim, pastaj vjen e qartësohet, trajtat e trupit i marrin formë, zbulohet pak e nga pak, si një skulpturë që zbulohet në sheshin e qytetit, duke sugjestionuar të pranishmit. “Ti je Monika, Monika flokëverdha”, ulërita krejtësisht i pavetëdijshme. Nuk po u besoja syve. Ne mes të kolonës së të verbërve qëndronte Monika, krejtësisht lakuriq, me krye të kthyer djathtas, me këmbën e djathtë të nxjerrë përpara, me gjoksin ende te ngritur lart dhe me hijen e pubisit të përmbytur me nja një dritë e verdhë rrezatuese. Si është e mundur, them me vete, duke u përpjekur të mos humbas asnjë hollësi nga ky fragment i dashur, por i harruar prej dhjetra vjetësh. Nuk e mbaj mend mirë së kur e pashë Monikën për herë të fundit, as mbrëmjen e fundit që kaluam bashkë. Mbaj mend vetëm se atëherë punët po më shkonin për faqe të zezë: kisha dështuar në tre konkurse për punë dhe as nuk dija se di do ta mbaja frymën gjallë. Në Akademinë e Arteve nuk me qasën, për kompozimet e mia Teatri i Operas nuk ktheu kurrë përgjigje, si pianist nuk më pranuan as në Televizionin Publik. Për më tepër u tallën. “Nuk mund të mbajmë peng një talent si ti në orkestrën tonë”, më thanë, duke më treguar derën. Kërkova të punoj si mësues muzike, diku në ndonjë shkollë, po as që bëhej fjalë. Drejtoresha, një grua trupmadhe, as që e ngriti kokën të më shikonte, ndërsa unë i flisja për kërkesën time. Shkarraviste me laps zemra me shigjetë mbi gazetën që mbante përpara në tryezë. Dukej qartë se mezi po priste të mbaroja lutjen time për punë. Kur mbarova, ajo më tha se do ta mbante shënim emrin tim. Por asgjë nuk shkroi, as formalisht dhe as e mbajti dosjen time. “Me mirë merre me vete, tha. Këtu jemi shumë rrëmujë se do të zhvendosemi në një godinë tjetër. Mund të të humbasin dokumentet dhe nuk dua të mendosh që ne nuk jemi institucion serioz”.
Unë ktheva në banesën time të vogël dhe prita të vinin nxënësit që u jepja mësime private në piano. Askush nuk erdhi atë pasdite. Edhe ata më kishin braktisur. Fundja ata kishin të drejtë: pse do të merrnin mësime nga një pianist i papunë dhe nga një kompozitor veprat e të cilit nuk i përfillte askush.
Në darkë vonë erdhi Monika. Sapo shkeli në banesën time të shkretë m u duk se brenda u derdh gjithë drita e qiellit. Vrapova ta përqafoj, po ajo u çlirua prej përqafimit tim ngadalë, duke u përpjekur që të mos më lëndonte. “A të luaj në piano atë që po më kumbon në shpirt tani”, i thashë. Ajo bëri shenjë me dorë jo. Largoi grumbullin e teshave të mia të pahekurosura nga divani dhe u ul. Pata përshtypjen se rrobat e mia të lara i ngjallën neveri teksa i prekte, po mundet se kjo qe vetëm një parandjenjë e keqe.
“A ke diçka për të pirë?” tha.
U çudita se Monika nuk pinte kurrë.
“Kam, i thashë, konjak Vecchia Romana dhe verë”.
“Konjak”, tha.
Unë mbusha dy gota plot me konjak, njërën ia zgjata Monikës, ndërsa tjetrën e mbajta për vete, duke qëndruar në këmbë përballë saj.
“Merr një karrige dhe ulu këtu”, tha, duke me treguar vendin përballë saj. E kuptova se diçka shkonte keq. Me erdhi ndërmend plaka Dranë, që i thoshte shpesh gjyshit: “Kur të vijnë të këqijat o burrë i dheut, hapu derën. Duhet me ju dalë për zot edhe të këqijave, jo veç të mirave”. Mora një karrige të vjetër dhe u ula. Këmbët e karriges kërcëllitën trishtueshëm nën peshën e trupit tim.
Ndeshëm instinktivisht gotat e konjakut dhe kthyem nga një gllënjkë në heshtje. Unë po mendoja për Monikën e dikurshme, për takimet tona të para, pastaj veçimin tonë nga grupi. Një paradite, pasi pimë kafe, në kafenenë tonë të preferuar “Monarc” e ftova të vinte në apartamentin tim. Më përcolli deri te stacioni i autobusit urban, po kur unë u bëra gati të ngjitesha në autobus, ajo nuk pranoi të vinte. Më përshëndeti më dorë dhe qëndroi në stacion deri sa më humbi nga sytë. U ktheva në banesë tmerrësisht i hutuar dhe nisa të luaj një melodi të trishtuar në piano. Nuk e dija se ku kisha gabuar me Monikën. Nuk dyshoja se ajo më dashuronte, po dreqi e di ku e kisha shkelur. Tani e quaja vetën të humbur. Po, përkundër kësaj humbjeje, një hare e pakuptuar më lëvrinte në trup dhe e ndjeva se gishtërinjtë po me fluturonin me ritmin e muzikës që po luaja. Nuk e kuptoja ç po ndodhte me mua.
Të nesërmen Monika më mori në telefon. Iu përgjigja ftohtë. Ajo qeshte në telefon dhe më tha të dilja ta prisja te stacioni. Do të vinte në banesën time. Zemra filloi të më rrihte fort, trupi po më shkriftohej e humbiste peshën. Mblodha plaçkat që kisha lënë kuturu nëpër dhomën e ndenjes, rregullova shtratin për herë të parë pas shumë javësh dhe dola ta prisja në stacion në orën që më kish caktuar Monika. Prita në trotuar, si një hu i ngulur dhe më dukej se gjindja më shikonin dhe buzëqeshin nën buzë me tallje. Pastaj kthesën kundruall u shfaq Monika, e veshur me një palë pantallona të ngushtë dhe një bluzë pambuku me vija të bardha dhe blu si bluzë marinarësh. Koka leshverdhë ngjante me shumë me një luledielli që ndjek e shkujdesur diellin e saj në hapësirë. Ma shpifën njerëzit që kthenin kryet ta shikonin ndërsa ajo vinte drejt meje.
Kur mbërritëm në banesë, Monika më tha se nuk kishte fjetur gjithë natën. Nuk i shqitej nga mendja fytyra ime. Tha se nuk kishte parë kurrë një fytyrë burri aq të dëshpëruar, me aq dhembje të lexueshme. “Pata frikë për ty”, tha dhe më përqafoi, më puthi në buzë, në qafë, në gjoks përmbi këmishën time të djersitur. Pastaj më tërhoqi ngadalë drejt dhomës së gjumit. U zhvesh vetëm në të brendshme përpara meje dhe u fut në shtrat, ndërsa unë e vështroja i shtangur. Kur u shtriva u ngjesh pas trupit tim që dridhej. Vonë atë ditë mbaj mend se më bëri një pyetje të çuditshme: “Si të duket fjala seks”.
“Tepër e shkurtër”, iu përgjigja aty për aty.
Qeshi e lumtur. Pastaj tha se besimet fetare e kanë demonizuar seksin. Dhe duke ia ngulur sytë kopjes së një vizatimi të Egon Schieles që mua ma patën dhuruar në Vjenë, shtoi: “Seksi nuk është mëkat”.Edhe unë ngrita sytë dhe pashë vizatimin që varej në murin përballë, i futur brenda një kornize të lirë. Shkronjat qe tregonin diçiturën e vizatimit mbulonte përgjysmë shpatëza e errët e kornizës.
“Schiele ishte i krisur”, thashë unë, si për tu mbrojtur nga imazhi provokues i gruas në vizatim.
“Unë do të kisha pozuar për të”, tha Monika, duke më sfiduar.
Nuk kisha njohur kurrë një femër si Monikën. As në shtrat. Këmbën e djathtë e mbante gjithmonë të ngritur, ndërsa të djathtën shtrirë. Trembej mos i lëndohej një nishan i frikshëm që gjendej pak mbi rrezen e kofshës së djathtë. Dhe më binte vazhdimisht në kurriz me bulat e gishtërinjve të dorës së majtë, sikur interpretonte në piano. Kurrizi im ende i ndjen ato prekje ritmike, madje edhe kur shndërroheshin në ngulje thonjsh gjatë ekstazës.
“Do të largohem nga ky qytet, tha Monika, duke më përmendur. Do të martohem”. E kuptova se edhe ajo po më braktiste. Mu kujtua plaka Dranë që thoshte shpesh: “Në ditë të zezë je vetëm, si në vdekje”. Kishte të drejtë ajo, jo im gjysh që e kundërshtonte.
Pas asaj mbrëmjeje Monikën nuk e takova më kurrë. Madje as miqtë e mi të tjerë. Askush nuk i binte më numrit tim të telefonit. Po bluaja vetën nga brenda, po shkatërrohesha. Pianon nuk e zija më me dorë, imagjinata më ishte bllokuar. Atë javë pashë thinjat e para që m u shfaqen në tëmtha.
4.
Në një nga ato ditë kur nuk kisha më asnjë shpresë, takova rastësisht në rrugë, shokun tim të fëmijërisë, Pepen. Ishte shëndoshur e zbukuruar, ndonëse vishej thjeshtë si fermer. Kur unë i tregova se si isha katandisur, nuk e zgjati. “Ti e di se merrem me tregti bagëtish, tha. Eja puno me mua. Tregtia nuk më shkon keq dhe do të fitojmë të dy”.
“Po ti nuk ke nevojë për mua”, i thashë.
“Djemtë i kam të vegjël, tha. Jam krah i vetëm”.
Nuk e prisja këtë ofertë të re pune. Rrija dhe vështroja Pepen dhe nuk dija si ti përgjigjesha. Po Pepe e mori vetë vendimin për mua. “Lere atë zanat qyqarësh, tha. Jemi burra, sna shkon sazja”.
Pas një jave fillova punë me Pepen. Bridhnim fshat me fshat, bënim pazare, blenim kafshë të ndryshme, viça, lopë, qe, qingja, keca, dhi, cjepë, dele, desh, derra, pula, gjela, çtë gjenim me hesap dhe ua shisnim kasapëve në qytet. Pepe i bënte vetë pazaret se nuk kish besim të unë, ndonëse atyre u thoshte për mua: “Ky është bosi i madh”. Fshatarët ishin dinakë e dorështrënguar, po ku haheshin ata më Pepen. Gjithmonë dilte i fituar. Dalëngadalë e mësova edhe unë zanatin. Fitimet tona po rriteshin, blemë bashkë edhe një tokë që të ndërtonim disa stalla dhe një magazinë që ta përdornim si vend grumbullimi. Nuk pushonim kurrë, as ditën e dielë. Kur mbaruam ndërtimin e magazinës, iu luta Pepes të merrja pianon e ta vendosja aty në një qoshe. “Ah, psherëtiu. Merre, merre. Po mos rri natën zgjuar se na prêt puna të nesërmen. Ne tani jemi bashkë. Çështë e imja është edhe e jotja”.
Më në fund rregullova një banesë të thjeshtë në një qoshe të magazinës, vendosa aty pianon që trashëgoja nga gjyshi dhe mbrëmjeve fillova të kompozoj. Ndihesha serish i gjallë, i freskët, fantazia më ishte kthyer, imagjinata më fluturonte në teatrot më të famshme të Evropës. Po ditën i kushtohesha aq shumë punës sa Pepe ndjehej jashtëzakonisht i kënaqur, madje më tërhiqte herë pas here vëmendjen, duke qeshur: “Mendo dhe për vetën. Martohu e krijo familje. Burri nuk kënaqet me saze, po me grua në shtrat”. Unë habitesha se si Pepe nuk e mësoi kurrë fjalën piano. Kur donte të më ngacmonte, pasi kishte bërë ndonjë pazar të mirë gjatë ditës e ishte në qejf, më thoshte: “Mos e lër sazen të ndryshket”.
Në vitin e pestë të punës me Pepen, unë ndërtova shtëpi të re në periferi të qytetit dhe bleva një makinë që e mbylla në garazh. Atë vit njoha edhe Linën që sot është gruaja ime. E njoha në një fshat të thellë malor, ku zakonisht shkonim vjeshtave për të blerë bagëti, arra gështenja, mjaltë, fasule. (Se harrova tju them se ndërkohë e zgjeruam biznesin). Atëherë Linda më pati habitur më bukurinë e saj të egër dhe me natyrën e saj prej fëmije. Sa herë më shihte në fshat fytyra i rrezëllente, sytë i shkëlqenin, pastaj skuqej dhe ulte kokën. Një ditë e pyeta për emrin, duke u kujdesur që fshatarët te mendonin se unë po e pyesja nëse kishte ndonjë bagëti për të shitur”.
“Lina”, tha shkurt.
“Emër i bukur”, thashë unë kuturu. Dhe shtova: “Në lituanisht do të thotë fije bari, në hollandisht i thonë dritës, në greqisht i thonë e dëlirë, ndërsa në arabisht delikate dhe e dhembshur”. Po të më kish dëgjuar Pepe, do ish shkrirë së qeshuri. “O zot, çfarë hajvani je”, do të thoshte e do të shkulej gazit. Po unë vërtetë e kisha dashur gjithmonë këtë emër dhe dikur pata lexuar për kuptimin e tij. Me Linën them se u dashurova nga emri, ndonëse dhe e bukur ishte, s ke çthua. Pas disa muajsh, Lina pranoi të martohej me mua dhe unë ndjehesha më të vërtetë i lumtur. Se çbëhej andej nga qytetet e mëdha nuk e dija, por pata dëgjuar se elitat në qytetin tonë, nëse dikush kujtohej për mua, më quanin “ai dështaku”, ose edhe me keq “Ai matrapazi i bagëtive”. Ata kishin të drejtë. Në universitet kisha qenë më i miri, por të mirët dështojnë.
Po pas martesës më Linën, unë pothuajse luaja çdo natë në piano, kompozoja, shkruaja. Ajo më nxiste vazhdimisht te shkoja në dhomën ku kishim vendosur pianon, jo se i pëlqente, por se mendonte se kjo më bënte të lumtur. Dhe ajo nuk donte asgjë më shumë në këtë botë se lumturinë time.
5.
Shumë vite më vonë, kur nuk kisha asnjë shpresë për të ardhmen time si artist, në derën e shtëpisë sime trokiti një burrë i panjohur rreth të pesëdhjetave. I huaji tha se ishte drejtori i Teatrit Kombëtar të Operas. Unë e këqyra më dyshim, sikur po i thosha: Çdreqin kërkon nga unë? Pak më ka tallur jeta që të më tallësh dhe ti tani? Edhe këtë kisha mangut. Po burri, si të mi kish lexuar mendimet në ballë (mirë thoshte Pepja se unë nuk di të fshihem) tha: “Dua të bisedoj me ty”.
E ftova brenda. Pasi u prezantuam dhe biseduam pak në dhomën e ndenjes, i huaji më tha:
“Dua të luash diçka për mua në piano, diçka tënden”.
“Kam pesëmbëdhjetë vjet që jam larguar nga bota e muzikës, i thashë. Çdo të dëgjosh nga unë?”. Dhe sikur po flisja me vete shtova: “Ose më mirë të them, nuk kam qenë kurrë në atë botë”.
“Megjithatë ti do të interpretosh diçka për mua”, këmbënguli tjetri.
Krejtësisht i befasuar nga kjo situatë, u ngrita në këmbë. Edhe ai u ngrit pas meje dhe të dy shkuam në dhomën e pianos, ndërkohë që porosita Linën të na përgatiste diçka për drekë. Luajta një pjesë, dy, tri. Ai më ndiqte në heshtje dhe sapo mbaroja unë, më thoshte: Edhe një tjetër. Në fund, kur më të vërtetë, nuk po kuptoja më asgjë se çfarë kërkonte ky i huaj, ai më tha: “Nuk kam dëgjuar kurrë një pianist më të zotin. Perëndia të ka bekuar me këtë talent që ke”.
Gjuha më ishte lidhur. Nuk isha i sigurt nëse tallej, nëse ishte ndonjë rreng i artistëve të qytetit, ish-shokëve të mi të shkollës, apo ai fliste seriozisht. I huaji tha se në vjeshtë do ta çelte sezonin me një koncert recital timin. Përgatitjet do të fillonin pas dy javësh. Më pyeti nëse kisha ndonjë kërkesë të veçantë, por unë isha aq i hutuar sa nuk nxirrja dot një fjalë nga goja. Ai tha se do ti rregullonte vetë të gjitha dhe se kontratën do ta nënshkruanim, kur të takoheshim në kryeqytet pas dy javësh.
Në darkë vonë, pasi i huaji ishte larguar, Lina më tha të mos çuditesha. I kishte shkruar tre letra të gjata fshehtas meje dhe i kishte treguar gjithçka për mua.
“Më fal, tha. Po nëse do të të tregoja ty, nuk do më lejoje kurrë”.
E përqafova Linën, e shtrëngova, e putha fort në buzë. Në faqe ndjeva lotët e saj të nxehtë. Ajo po qante. Dhe lutej nën zë përmes dënesjeve. Edhe pse nuk ia kuptoja fjalët e shqiptuara mbyturazi, e dija se lutej për mua.
Pas asaj mbrëmjeje të lumtur erdhën ditët e gjata dhe të shurdhëta të pritjes. Një javë, dy javë, një muaj, dy, tre…. Dhe prapë asgjë. Asnjë përgjigje, asnjë ftesë për të shkuar në kryeqytet. U ktheva prapë në zanatin tim, tregtinë e bagëtive. Vendosa ti shtoj biznesit tonë edhe rritjen e bletëve, sado që Pepe ishte kundër. “Jemi ende të rinj, kundërshtonte. Sna ka lëshuar takati”. Por në fund Pepe u dorëzua dhe unë bleva njëzet zgjoje bletësh dhe i vendosa në oborrin e pasëm të shtëpisë. Bleva dhe dy libra për rritjen e bletëve. Në pranverë do merresha me shtimin e tyre. Gjithmonë i kam dashur bletët edhe pse mjaltin nuk e vë në gojë. Lina më shikonte më dhimbje, por as unë as ajo nuk e zinim kurrë në gojë historinë e koncertit në kryeqytet.
Një mbrëmje, ndërsa po rrinim të dy në verandë, të strukur pranë njëri-tjetrit në kanapenë e vjetër ajo lëshoi një psherëtimë të thellë dhe mërmëriti: “O zot, për pak desh të humba!” Më kapi fort për krahësh e më tërhoqi nga vetja, sikur donte të më shpëtonte nga mbytja. Unë po i bindesha vullnetit të saj, pa e kuptuar se përse ajo i thoshte vetes: “O zot, sa e trashë jam, sa e trashë”. Dridhej në krahët e mi dhe mezi merrte frymë. Unë i përkëdhelja kokën dhe përpiqesha ta qetësoj.
Nga përtej oborrit u dëgjua një hungërrimë e trishtuar qeni. Pastaj një tjetër hungurrimë nga dikund tjetër, e largët dhe e pikëlluar, si kuje. Maçoku ynë, Miroshi, vraponte i shqetësuar nëpër verandë, hidhej sa në një parmak në tjetrin dhe ia ngulte sytë kërcënueshëm errësirës. U ngrita dhe u mbështeta te parmaku i verandës që binte nga rrugica e errët. “Ah, këta qenë të mallkuar”, mërmërita më vete. Ndoshta në atë orë të vonë të mbrëmjes dikush po jepte shpirt. Thonë se qentë hungërojnë kështu në vdekje.
U shkëputa nga parmaku ku i verandës ku isha mbështetur. Ktheva kokën dhe pashë hijen e Linës që zgjatej tej përtej verandës, duke formuar një njollë të errët në murin pranë dritares. “Unë të shkatërrova, tha Lina pa e kthyer kokën nga unë. E di se nuk do më falësh”. Nuk i ktheva përgjigje. U futa në dhomën e pianos dhe nisa të luaj atë motiv të trishtuar, që mbushte me pikëllim humbëtirën e natës. Më ngjate se dyshemeja po shkërmoqej nën këmbët e mija dhe që të mos fundosesha, përpiqesha të mbahem mbas tingujve. Po luaja në piano rënkimin e yjeve që bien.
Pas asaj mbrëmjeje në verandë, kur unë luaja muzgjeve në piano, Lina nuk vinte më të ulej pranë meje dhe as kërkonte ti dëshifroja kodet e çuditshme në pentagrame. Dilte më fëmijët në oborr e luante me ta, sikur unë të mos ekzistoja.
Po sot, aty rreth orës katër të mëngjesit a pak më herët, edhe pse nuk pres më ndonjë lajm nga kryeqyteti, pashë në ëndërr pikturën e çuditshme dhe Monikën. Dua ta rindërtoj dhe njëherë ëndrrën, ti bashkoj fragmentet e mbetura këndej-andej, por e kam të pamundur. Zgjimi është i egër, ngjan me një sulm barbarësh.
Hap sytë në errësirë, zgjas dorën e shtyp çelësin e abazhurit. Dhoma mbushet me një dritë të zbehtë, të pafuqishme dhe faqja e murit përballë shtratit boshatiset nga tabloja. Rikthehet në ngjyrën e saj të zakonshme prej petalesh të trëndafilave të egër, një rozë e lehtë dhe pothuajse kundërmuese. Edhe pse është ende herët, tani do të bëj kafenë dhe do ta pi në verandë, ndërsa Lina dhe fëmijët flenë. Mbasdite, nëse nuk më del ndonjë punë e paparashikuar, do të shkoj nga motra ime piktore dhe do ti tregoj për tablon që mu shfaq në ëndërr natën që shkoi. Nuk e di nëse është shenjë e mirë apo e keqe. Gjithçka më duket pakuptim.
Tiranë, qershor, 2012