Daut Dauti
Opinioni britanik, por edhe ai botëror, qe elektrizuar kur, në shkurt të vitit 2008, ipeshkvi i Canterbury-t, Rowan Williams (prijës i Kishës Anglikane), deklaroi që në Britani të Madhe të aplikohet sheriati së bashku me ligjet e tjera të së drejtës civile në këtë shtet. “Një formë e njohjes zyrtare të elementeve të Sheriatit është e pashmangshme”, pati deklaruar prijësi i Kishës Anglikane. Natyrisht që ky propozim i të përndershmit Rowan Williams kishte për qëllim që të kontribuohej në zhvillimin pozitiv të marrëdhënieve ndërfetare.
Nuk vonoi shumë dhe këtë ide e përkrahu baroni Phillips i Worth Matravers-it, titulli zyrtar i të cilit është “The Lord Chief Justice” i cili në kuptimin e organizimit të judikaturës evropiane do të ishte kryetar i gjykatës kushtetuese. (Britania e Madhe nuk ka gjykatë kushtetuese, por pritet që të themelohet gjatë viteve të ardhshme). Phillips deklaroi se çështjet e kontesteve nga e drejta familjare dhe nga ajo komerciale duhet të zgjidhen me ligje të sheriatit.
Këto dy deklarata, pasi që nuk ishin mirë të specifikuara, në fillim, i tmerruan jomyslimanët pasi që menduan se bëhej fjalë për zbatim të përgjithshëm. Për çudi të ipeshkvit Williams dhe baronit Phillips këtë propozim nuk e përkrahën shumica dërrmuese e myslimanëve britanikë të cilët llogariten të jenë rreth 2 milionë. Organizatat islamike, sidomos juristët myslimanë (solicitor dhe barrister), që janë disa mijëra, e hodhën poshtë këtë ide si të pavend. Arsyeja ishte e thjeshtë. Një zbatim i Sheriatit në Britani të Madhe dhe gjetiu në vendet joislamike, ishte kundër parimit islamik. Parimi kryesor islamik që rrjedh nga një hadis i profetit Muhamed, në këtë çështje, është se myslimanët duhet të respektojnë ligjet e shtetit ku ata jetojnë e jo të mundohet ta ndërrojnë sistemin ligjor e kushtetues pasi që janë minoritet.
Të vetmit që iu gëzuan këtij propozimi, siç u pa më vonë, ishin disa ekstremistë myslimanë të cilët ose ishin të dënuar për çështje të terrorizmit ose që u dënuan më vonë, siç ishte Abu Hamza dhe grupi i tij. Ky lloj i myslimanëve kishte kohë që po e përdorte çështjen e Sheriatit si slogan për të përfituar apo rekrutuar masat e të rinjve myslimanë britanikë.
Intelektualët myslimanë britanikë, të cilët u përkrahën edhe nga ata jomyslimanë, filluan një debat i cili u kthye edhe në fushatë kundër çfarëdo zbatimi të ligjeve të Sheriatit. Ata argumentuan se aplikimi i ligjeve islamike nuk do të ndikonte fare në integrimin e popullatës pakicë myslimane në rrjedhat e përgjithshme të jetës britanike.
Përkundrazi, zbatimi i tij do të ndikonte në getoizimin e myslimanëve në shoqëri. Myslimanët britanikë, shumica e tyre me prejardhje nga Azia (kryesisht India dhe Pakistani), bënë me dije se mu çështja e Sheriatit ishte problemi që ata kishin lënë vendet e tyre të lindjes për t’u vendosur në Britani të Madhe, në një shtet ku asnjëherë nuk është zbatuar asnjë legjislacion i bazuar në parime fetare.
Në fakt, shumica prej tyre kishin lënë vendet islamike për t’i rritur fëmijët në rrethana tjera nga ato që u ofroheshin në shtetet ku sundon Sheriati i cili sistem ligjor nuk është duke u treguar efikas.Natyrisht që edhe shtypi u mor me këtë çështje dhe nga sondazhet e botuara u pa se edhe shumica e myslimanëve të zakonshëm ishin kundër idesë së aplikimit të Sheriatit në këtë shtet. Por, nga studimet e ndryshme doli që gjeneratat e myslimanëve, sa më të vjetra që ishin, aq më shumë ishin kundër kësaj iniciative. Përkundrazi te gjeneratat e reja ishte në rritje tendenca për të favorizuar aplikimin e ligjeve islamike.
Sipas një studimi të Policy Exchange (think-tank) doli që mbi 71% e myslimanëve të moshës mbi 55 vjeç kishin deklaruar se më shumë kanë të përbashkëta me jomyslimanët britanikë se sa me myslimanët e vendeve të origjinës së tyre. Vetëm 17% e tyre preferonin të jetonin në sistemin e Sheriatit. Me gjeneratat e reja, kjo çështje qëndronte ndryshe. Diku rreth 37% të myslimanëve të moshës 18-24 vjeçare preferonin Sheriatin.
Radikalizmi i këtyre të rinjve bëhet kryesisht nëpër disa xhami që për imam kanë njerëz të cilët cilësohen si ekstremistë. Duke dashur që të ndalohet ky trend, organizatat e moderuara islamike, të përkrahura nga segmentet e shtetit, janë duke ndërmarrë një varg masash kundër kësaj dukurie negative.
Pasi që interesimi është i madh (sikur edhe fondet e shtetit për këtë çështje) është rritur edhe një garë në mesin e myslimanëve udhëheqës dhe të moderuar për gjetjen e një zgjidhje e cila do t’i akomodonte këta të rinj duke ua shuar tendencat radikale. Grupe dhe individë të ndryshëm myslimanë që janë lajmëruar në Britani dhe kudo në Evropë, pos që kanë refuzuar idenë e zbatimit të Sheriatit, kanë propozuar edhe themelimin e një islami të ri në Evropë të cilin gjithnjë e më shumë po e quajnë euro-islami. Të shumtë janë kritikët të cilëve nuk u pëlqen ky emërtim pasi që asocon me terme jo të popullarizuara siç janë euro-skepticizmi por edhe euro-komunizmi i dikurshëm. Këta kritikë kanë deklaruar se ky emërtim flet për parcializimin e islamit i cili është mu kundër parimit të tij universal.
Kur flitet për këtë islam të ri, këta akademikë, ekspertë e intelektualë, askund nuk e përmendin atë ballkanik. Kjo nuk është edhe keq pasi që dihet se myslimanët në këtë pjesë evropiane nuk ballafaqohen me problemet e myslimanëve britanikë, francezë, gjermanë, etj. Është pranuar fakti që islami në Ballkan ka mbetur tradicional dhe jo ekstrem. Por, askush nuk është duke studiuar, madje as duke folur për një dukuri ekstreme që është duke depërtuar në mesin e islamit ballkanik dhe i cili islam tanimë ka shprehur tendenca të mospajtimit, në disa raste edhe të dhunës, me atë tradicional dhe liberal vendas.
(Ky shkrim është pjesë e një studimi më të gjerë të botuar me titull: “A Guide to Shariah Law and Islamist Ideology in Western Europe”, i cili është paraqitur para disa ditësh nga autori në Woodrfow Wilson Institute for International Shhoolars në Washington)