Per dhenien e nenshtetesise shtetet perdorin Jus solis (e drejta e territorit) dhe Jus sanguinis (e drejta e gjakut). Prej Italise e italishtes ka hyre ne shqip koncepti i natyralizimit.
Greqia perdor nje term mjaft te dobishem ne lidhje me jus solin, homogjenizim, ne ndryshim nga termi ‘i demshem’, natyralizim.
Natyralizim nuk do te thote praktikisht asgje. C’kuptim ka qe nje individ te natyralizohet ? Behet i natyrshem, behet pjese e natyres, behet natyror, natyral etj ?!
Ne pamje te pare, duket si term korrekt kur lidhet me territorin, me shtetin(natyren, o malet e Shqiperise) mirepo kush shihen kushtet e natyralizmit, verehet qarte se jane kushte qe i perkasin rendit social te gjerave, kerkohet qe individi te jete pjese e bashkesise socio-politike, te perthithe identitetin e pjesetareve te tjere te bashkesise etj.
Jus soli duhet te kishte termin territorializim, pasi i vetmi i pershtatshem kur te qenet ne nje territor te caktuar te japin te drejta mbi ate territor.
Nderkaq termi homogjenizim, i pershtatet edhe nivelit historik qe eshte i domosdoshem kur behet fjale per integrimin/asimilimin/cngjasimin e dikujt, pa harruar se po ky term ka kuptim paresor ne fushen sociale;shoqeri homogjene, bashkesi homogjene, grup homogjen.
Vete shtetet amerikane duhet te flasin per territorializim, sepse aty njeriu thjesht territorializohet, po ashtu si fabrika a uzina, e vetem me vone, po shume me vone, mund te flitet per homogjenizim.
Natyralizim eshte term qe devijon nga e verteta.
Une do thoja, se vijueshmeria normale e ketij procesi do ishte e ketille:
1- territorializimi i emigrantit, qe zgjat disa vjet, dmth emigranti eshte vendosur/ngulur ne nje territor te caktuar, qytet a fshat, ka nje pune relativisht te sigurte qe e lidh me territorin, ka nje shtepi relativisht te sigurte ku te fuse koken e njohjen relativisht te mire te gjuhes e cila i lejon pastaj te perthithe edhe kulturen e vendit.
2- homogjenizimi social i emograntit. Ky zgjat gjithe jeten e tij. Emigranti behet pjese e se teres, dmth nga pjese e vecante behet pjese e unikes, e bashkesise se atij, vendi rregullave morale e ligjore, mendesise se atij vendi,kultures e gjuhes.
Nderkaq , koncepte te tilla, si amerikanizim, italinizim, shqiptarizim nuk jane te pershtatshme per te karakterizuar nje individ te tille, duke qene se ngelen siperfaqesore.
Femija i emigrantit, homogjenizohet socialisht/kulturalisht pothuaj menjehere, sidomos kur lind atje, keshtu qe vetem tek ai mund te flitet me siguri per amerikanizim, italianizim, shqiptarizim etj.
Faza e fundit eshte autoktonia (identitare) dmth kur hyn me te drejta te plota historike ne bashkesi, atehere kur harron origjinen e nuk te karakterizon me termi i shqiptarizuar por termi shqiptaria .
Kjo ka me shume rendesi moralo-psikologjike sesa juridiko-politike, por qe gjithsesi me mire ta kesh sesa mos ta kesh. Eshte perhere me mire te karakterizohesh nga te tjeret si vendas sesa si i ardhur.