Presidenti ne demokracite parlamentare eshte mbeturine e ekzekutivit, figure qe rron per hir te se kaluares monarkike, dmth thjesht nje simbol qe buron nga tradita.
Roli i tij politik eshte kaq delikat, saqe me shume sjell probleme sesa te mira.
Ky lloj presidenti ka prerogativen antike te kryetarit te shtetit, si kryekomandant i ushtrise, vecse sic deshmon Cercilli, kryekomandantin fare mire mund ta beje edhe kryeministri.
Prerogativa tjeter, kryetar i keshillit te larte te drejtesise, vjen po nga antikiteti, ku monarku ishte edhe kryegjyqtar(Ali Pashai eshte shembull me i afert) por e dime te gjithe qe mund te beje fare mire edhe pa te.
Pra i vetmi rol real i ketij lloji te shperfytyruar kryetari shteti, eshte te luaje domino ose spathi me ‘pleqte e Kelcyres’, ashtu si Napolitano ne Itali luan monopoli me nipcet.
Cdo veprim i ketij presidenti ne fushen e ekzekutivit ka me teper formen e keshillimit sesa te marrjes se pergjegjesive, per cka kujdeset vete kushtetuta, e cila e quan te papergjegjshem per cdo veprim ekzekutiv qe nuk eshte tradhti e larte ndaj Atdheut.
Kete anomali te ekzekutivit e gjejme vetem ne vende ku mafia bashkepunon me pushtetaret,si Itali, Shqiperi e Greqi e ndonje vend tjeter qe dashuron anomalite e qe aktualisht ndodhet ne demokraci delikate.
Ndryshe eshte ne France e Amerike apo ne demokracite kancelareske te Austrise e Gjermanise e ne demokracite monarko-kancelareske te mbreterive europiane, qe nga Spanja e Anglia e deri tek Suedia e Danimarka.
Ky lloj presidenti nuk eshte as mish e as peshk e ndalon zgjedhjen e kreut te ekzekutivit nga populli, pra shkeput ekzekutivin nga burimi i drejteperdrejte i pushtetit, dmth nga populli.
Zgjedhja e kreut te ekzekutivit nga legjislativi(parlamenti) e ben ekzekutivin te varur nga legjislativi, sepse aty gjen burimin e pushtetit.
Keshtu parlamenti dmth legjislativi ben kohen e mire e kohen e keqe me ekzekutivin ,si me kryeministrin ashtu edhe me presidentin, me pak fjale ndarja e pushteteve nuk ekziston, meqe nje pushtet varet nga tjetri, dmth ekzekutivi nuk eshte i pavarur por varet nga legjislativi.
Kjo eshte anomali e dukshme, por qe cuditerisht na shitet si ndarje e pushteteve, sikur masa poshte te mos kete fare ‘cognizione di causa’ , keshtu qe eshte lehtesisht e manipulueshme.
Masa poshte e di fare mire se atje lart duhet nje i pushtetshem,sepse e njeh fare mire hierarkine natyrore, si e vetmja forme qe jep siguri dhe e di fare mire se oligarkia nuk eshte me e mire se monarkia.
Pikerisht ky degjenerim i hierarkise natyrore ne demokracite parlamentare, nuk pertypet mire nga masa e cila nuk i njeh degjenerimit kurrfare konsensusi te hapur, por nje konsensus te heshtur mjaft delikat qe varet me shume nga aftesia e degjenerimit te mos shkaktoje probleme te renda.
Ndarja e pushteteve , pertej retorikes , nenkupton qe pushteti , qe buron nga populli, ndahet ne 3 dege, pra kemi popullin i cili ushqen ne menyre te pavarur 3 dege, duke i garantur keshtu seciles dege pavaresi nga tjetra por varesi nga dhenesi i pushtetit dmth populli.
Keshtu qe ndarje e pushteteve, nenkupton, zgjedhjen nga populli te parlamentit me votim te pergjithshem, zgjedhjen me votim te drejtperdrejte te kreut te ekzekutivit, dmth presidentit apo kryeministrit dhe zgjedhjen me votim te gjyqesorit dmth gjyqtareve.
Vetem Amerika ka ndarje ideale te pushteteve, ku asnje pushtet nuk zgjidhet nga nje tjeter.
Parlamentarizmi nuk lejon as zgjedhjen e kreut te ekzekutivit e as zgjedhjen nga populli te gjyqsorit.
Legjislativi si i vetmi pushtet qe buron drejtperdrejt nga vota e popullit, behet ndermjetes midis popullit dhe 2 pushteve te tjera, pra kemi film me nje protagonist(legjislativi) ne vend te filmit me 3 protagoniste.
Ky protagonizem i legjislativit nuk eshte aspak koherent me nevojat e popullit, perhere nevojat e popullit kane treguar nevojen e nje ekzekutivi protagonist ,por qe ne protagonizmin e tij duhet te varet nga ligji e morali.
Te varet nga ligji, ne kohen e sotme keqkuptohet si te varet nga parlamenti e keshtu ligjerohet anomalia, por te varet nga ligji nenkupton te respektoje ligjin, te cilin nuk e bejne parlamentaret e 4 viteve , por eshte krijuar pergjate tradites ligjore dhjetra apo qindravjecare.
Ne 4 vjet mund te behen ligje anesore, pra nevoja e parlamentit eshte minimale ne krahasim me nevojen e ekzekutivit, keshtu qe pikerisht nga kjo nevoje i duhet hequr sa me pare legjislativit roli protagonist per t’ja kaluar
ekzekutivit.
Nuk eshte aspak anormale qe si ne Shqiperi ashtu edhe ne Itali, kryeministrat Berisha e Berluskoni tallin menderen me parlamentin, sepse parlamenti ka marre persiper prerogativa te cilat nuk i perkasin, jo vetem nga tradita e vendeve por edhe nga teoria e ndarjes se pushteteve.
Nje gje e fundit, stabiliteti qe garanton ekzekutivi i zgjedhur direkt nga populli, vjen edhe nga fakti qe lojrat politike , si nderrimi i krahur te nje partie te koalicionit qeverises, nuk i sjell krize institucionale vendit e as lejon nje parti te vogel ti beje shantazh kryeministrit per ndonje vend ne qeveri,apo te blihen 4-5 deputete per rrezimin a ngritjen e nje qeverie, sepse ky kryeminister apo president vjen nga populli e jo nga manovrat e uleta politike qe pasqyrohen ne parlament.
Ne duam vertete ndarjen e pushteteve le te heqim dore nga kjo anomali aktuale, ne duam pastaj te bejme muhabet mbi shqisat e ndjesite shqiptare e pasojat e tyre nese ndarja e pushtetit kalon nga retorika ne praktike, atehere me mire ti heqim dorashkat e te diskutojme mbi shqisat e subkoshencen shqiptare.
