Uitkomst van de debattenreeks? Mensenrechten houden ons vrij én veilig

Uitkomst van de debattenreeks? Mensenrechten houden ons vrij én veilig Debattenreeks ‘Minder vrijheid voor meer veiligheid?’ Willen we minder vrijheid voor meer veiligheid? Het antwoord op deze vraag blijft ook na de organisatie van een debattenreeks hierover: nee. We willen allebei. En mensenrechten houden ons precies vrij én veilig. Tot deze conclusie kwamen wij na vier debatten op vier doelbewuste locaties in Vlaanderen waar we diverse panels van experts en beleidsmakers in gesprek brachten met burgers. Foto links boven: Stelling ‘politie- en inlichtingendiensten moeten meer en gemakkelijker toegang krijgen tot iemands persoonlijke data om zo potentiële terroristen op te sporen’ – Gent 14 december 2017 Foto rechts boven: de sprekers op het debat over etnisch profileren in Mechelen op 10 juli 2017 Foto links onder: bezoekers stemmen mee over de stellingen. Hierna gaan de sprekers met elkaar in debat – Brugge 22 november 2017. Foto rechts onder: Stelling ‘de veiligheid van de maatschappij primeert op de zorg voor getraumatiseerde Syrië-gangers’ – Vilvoorde 15 mei. We zetten de debatten even op een rij voor jullie. Als je meer wilt lezen, dan kan dat op de website van de debattenreeks. Vilvoorde: ‘Eens in Syrië, altijd in Syrië?’Belgische Syrië-gangers zijn een verantwoordelijkheid van de Belgische samenleving. Er is nood aan een langetermijnvisie en - plan gedragen door alle overheidsdiensten met betrekking tot de opvang en de re-integratie van Syrië-gangers. Terwijl de overheid nu bijna uitsluitend repressieve maatregelen inzet, zijn het juist preventieve maatregelen die absoluut noodzakelijk zijn. Dat is wat Hans Bonte (burgemeester van Mechelen), Paul Van Tigchelt (directeur OCAD) en Bram De Wit (coördinator Cocon vzw) en burgers concludeerden tijdens ons debat over de gecontroleerde terugkeer van Syrië-gangers in Vilvoorde. Mechelen: ‘Hoe vaak werd jij al staande gehouden?‘Op 10 juli kwamen we tot de conclusie dat etnisch profileren in België bestaat en een probleem is. Controles die door de politie worden uitgevoerd overwegend op basis van iemands (waargenomen) afkomst of etniciteit zijn een vorm discriminatie en kunnen niet door de beugel. Etnisch profileren verslechtert de relatie tussen burgers en de politie waardoor politiewerk minder efficiënt en effectief is. Er zijn structurele oplossingen nodig, zoals registraties van controles. Burgemeester Bart Somers kondigde in dat kader aan dat in zijn stad voortaan elke identiteitscontrole geregistreerd zou worden en dat de agent hierbij telkens de reden van de controle aan de burger moet vertellen. Yves Bogaerts (korpschef politie Mechelen – Willebroek), Maryam H’madoun (Open Society Justice Initiative), Sahd Jaballah (algemeen coördinator ROJM vzw) en Yassine Boubout droegen bij aan het debat. Brugge: ‘Geen misdaad begaan, wel opgesloten?‘Iemand van zijn vrijheid beroven wanneer er geen misdaad gepleegd is, kan eigenlijk niet. Maar het gebeurt wel. Als administratieve detentie wel toegepast wordt (in functie van een uitwijzing) moet er eerst naar alternatieven voor detentie gezocht worden. En dat gebeurt nu niet. Het zoeken naar alternatieven voor detentie is niet vrijblijvend, de Belgische overheid heeft de verplichting hier actief naar te zoeken. Bijkomend moeten de huidige detentiepraktijken beter gemonitord worden. Parlementairen zouden hierin een eerste signalerende functie moeten hebben, omdat zij te allen tijde onaangekondigd een centrum mogen bezoeken. Dit waren ruwweg de conclusies van het debat in Brugge over administratieve detentie van vreemdelingen. Daphné Dumery (N-VA Kamerlid), Wouter De Vriendt (Groen – Kamerlid), Charlotte Vandycke (directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen) en Ellen Desmet (docent migratierecht aan de Universiteit van Gent) en burgers gingen hierover het gesprek aan. Gent: ‘De impact van bijzondere opsporingsmethoden.’Onder het mom van de strijd tegen terrorisme perkt de overheid ons recht op privacy steeds verder in. De autoriteiten krijgen dankzij de aanpassing van de wet over bijzondere onderzoeksmethoden en de dataretentie-wet verregaande surveillance mogelijkheden, waarbij burgers, en onze zwaarbevochten rechten, niet voldoende beschermd zijn. Hierover ging het laatste debat in onze reeks welk plaatsvond in onze ‘thuishaven’ Gent en kaderde in het jaarlijkse ‘Festival van de Gelijkheid’ in de Vooruit. Charlotte Conings (advocate en experte inzake de wetgeving over bijzondere onderzoeksmethoden), Philippe Van Linthout (onderzoeksrechter in Mechelen) en Ronny Saelens (rechtskundig adviseur bij de Privacycommissie) fileerden de voor- en tegenargumenten en praktische consequenties van deze nieuwe wetgeving. Zowel het publiek als het panel maakte zich zorgen over het feit dat de scheiding der machten door de wijzigingen in de zogenaamde BOM-wet (wet op bijzondere onderzoeksmethoden) in het gedrang komt door een steeds verdere uitholling van de rol van de onderzoeksrechter. Wat na de debattenreeks ‘Minder vrijheid voor meer veiligheid?’: een rapport! De debatten legden pijnpunten bloot maar lieten ook zien dat er oplossingen zijn. Daarom stellen wij momenteel een rapport op met beleidsaanbevelingen. Het rapport brengen we in juni uit. Met dit rapport willen we wegen op het beleid en het zal ons belangrijkste instrument zijn tijdens onze verkiezingscampagnes komend najaar en voorjaar 2019. Oproep verhalen en getuigenissen Het is vaak lastig om de effecten van anti-terreurmaatregelen op mensenlevens te zien. Maar wij weten dat die echt, en groot zijn. En het is belangrijk om dit te laten zien aan beleidsmakers en de samenleving. Daarom zijn we nu op zoek naar (geschreven) getuigenissen om de ‘droge’ maar vaak harde feiten concreter en herkenbaarder te maken, m.a.w. mensen centraal plaatsen. Ken je iemand die aan den lijve de gevolgen van praktijken als etnisch profileren of administratieve detentie hebben ondervonden? Of heb je contact met (de familie van) een teruggekeerde Syrië-ganger? Of iemand die reeds in het vizier kwam van de bijzondere onderzoeksmethoden en op die manier zijn/haar privacy geschonden zag? Breng ons dan indien mogelijk met hen in contact. Zij mogen hun getuigenis ook anoniem afleggen. Hiervoor kan je contact opnemen met Greet via greet@mensenrechten.be . Onze (nieuwe) voorzitter vloog erin de afgelopen maanden In januari gaven we op verzoek een schriftelijk advies aan de Commissie voor Binnenlandse Zaken i.v.m. het wetsontwerp van 7 december 2017 aangaande de woonstbetreding bij irreguliere vreemdelingen. Dit omstreden wetsontwerp liet huiszoekingen toe in het kader van een zoektocht naar mensen die een bevel hebben gekregen om het grondgebied te verlaten. Op 30 januari is onze voorzitter Kati Verstrepen de bezwaren van de Liga hieromtrent mondeling gaan toelichten in de Commissie Binnenlandse zaken. De Liga dringt aan op een grondige herziening van het wetsontwerp. Onlangs ging Knack in gesprek met Kati. Zij legde de link met ons werk rond de debatten en het thema vrijheid en veiligheid en zette ons allemaal aan het denken: "De primaire taak van de overheid is de bescherming van haar burgers. Bij het recht op veiligheid vallen alle andere rechten in het niets. Maar er wordt te weinig nagedacht over de proportionaliteit van de veiligheidsmaatregelen. Je moet je altijd twee dingen afvragen: wat winnen we hierbij en vooral: wat geven we af? Die verhouding klopt niet altijd meer. Wat we winnen is vaak niet meer dan een vals gevoel van veiligheid.” Ook De Morgen publiceerde in haar weekendeditie van 17 maart een uitgebreid interview met Kati. Met passie, ervaring uit de praktijk, juridische expertise en soms een vleugje humor stelde ze belangrijke mensenrechtenkwesties in België aan de kaak. Denk aan het belang van de juiste balans tussen onze veiligheid en vrijheid, de rechtsstaat en de scheiding van machten, en de rechten van mensen zonder wettig verblijf. Een greep uit het interview: Als we naar het bredere plaatje kijken, dan zijn we een stukje van onze vrijheid en mensenrechten aan het prijsgeven in de strijd tegen de terreur, dus zogezegd voor meer veiligheid. Dat is de deal: meer veiligheid in ruil voor wat minder vrijheid. Maar dat is quatsch. Daar zouden we nog spijt van kunnen krijgen.” Hoe bedoelt u? “Ik heb nogal wat Turkse cliënten. Magistraten, advocaten, academici en anderen die in Turkije op de lijst met terroristen staan en vervolgd worden. En weet u hoe de Turkse overheid die lijst heeft samengesteld? Mensen die een abonnement op de krant Zaman hebben én een bank­rekening bij een bepaalde bank, zijn per definitie verdacht. Op het eerste gezicht zou je zeggen: dat zijn toch onschuldige gegevens, het is toch helemaal niet delicaat als de overheid die gegevens kan opvragen. Ja, tot het misloopt, dus.” Geven wij te veel informatie prijs aan de overheid? “Zeker. En allemaal onder het mom van terreurbestrijding. Van nummerplaatherkenning tot dataretentie, zoals dat heet: het bewaren van digitale communicatie. Een terrorist zal zich daardoor niet snel laten tegenhouden. En de meeste gewone burgers denken dat het geen kwaad kan.” Wie niets te verbergen heeft, hoeft niets te vrezen. “Precies. We zijn ons er niet van bewust dat het tij snel kan keren. In Turkije konden mensen zich ook niet voorstellen dat ze zo snel in een totalitair systeem zouden terechtkomen. Laat dat ons inspireren tot grote voorzichtigheid.”(...) 'Geef onze politici een inburgeringscursus. Van nieuwkomers vragen we dat ze een verklaring ondertekenen waarin ze beloven onze wetten na te leven en ook het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens te zullen respecteren. Maar de overheid doet dat zélf niet, zoals is gebleken tijdens de Sudan-crisis. De overheid geeft het slechte voorbeeld. Dat is zoals koekjes eten als ouder en zeggen dat je kinderen fruit moeten eten.'(...) “Taal is belangrijk. En net zoals ik begrijp dat sommigen de wet op woonstbetreding de ‘achterhuiswet’ noemen, vind ik ‘deportatiewet’ geen verkeerde term. De consequenties van die wet zijn enorm: mensen die hier geboren zijn, kunnen worden weggestuurd naar hun zogenaamde land van herkomst. (fel) Maar dat land is België. En daarvoor is niet eens een veroordeling nodig, een vermoeden volstaat. Hoe waanzinnig dat is, beseffen veel mensen ook pas als het hen zelf overkomt.” Word gratis lid van de Liga Het werk van de Liga voor Mensenrechten wordt mogelijk gemaakt door de steun van velen. Ook jij kan helpen. Word daarom gratis lid van de Liga en vergroot zo onze gezamenlijke kracht. Samen klinken we immers luider en krachtiger. Door lid te worden van de Liga zorg jij er mee voor dat we voldoende aandacht kunnen opeisen voor gelijkheid, bescherming van onze privacy, menswaardige detentie en gelijktijdige bewaking van onze vrijheid én veiligheid. De Liga doet dit door sensibilisering, mobilisering, te wegen op het beleid, en het voeren van rechtszaken. Allemaal ter bescherming van onze mensenrechten. Steun jij onze strategie en missie en wil je deze mee uitdragen? Word dan nu gratis lid! Online doneren aan de Liga op minder dan één minuut Kan en wil je de Liga ook financieel steunen? Dan is dat nu extra gemakkelijk online. Alle financiële hulp is zeer welkom. We zoeken donateurs die ons structureel willen steunen. Elke maand een klein bedrag schenken, maakt een wereld van verschil. Natuurlijk zijn eenmalige giften, hoe klein ook, eveneens welkom. Bedankt om te investeren in mensenrechten!