Perbericht Vredesactie
maandag 20 maart 2017
Tijdens een studiedag in de Kamer vandaag wordt dieper ingegaan op het gebrek aan transparantie en de controle op burgerslachtoffers tijdens Belgische militaire operaties, met name de operatie in Irak en Syrië.
De studiedag is een initiatief van Vredesactie en 11.11.11 en kadert in de vraag om meer transparantie over militaire operaties. Er wordt ingegaan op de juridische context en de vraag of België haar verplichtingen binnen het internationaal humanitair recht wel nakomt. Ook de veranderde informatieomgeving komt aan bod: er staan meer uren video over de oorlog online dan er uren in de oorlog zijn, toch houdt defensie de lippen stijf op elkaar. En als laatste de militair-strategische overwegingen die in rekening gebracht moeten worden bij de politiek van geheimhouding, over de operatie in het algemeen en specifiek over de controle op burgerslachtoffers.
Vredesactie en andere hebben de laatste maanden op verschillende manieren geprobeerd om meer gegevens over de operatie te pakken te krijgen. Via vragen aan de minister zelf en via verschillende vragen om openbaarheid van bestuur. Vragen gingen bijvoorbeeld over de comprensive approach waar de operatie in kadert, maar ook over de informatie over de acties die Belgische F16's uitvoeren: de timing, locatie, gebruikte munitie, type doelwitten, en over de procedures voor en de resultaten van de controle op burgerslachtoffers. Zonder voldoende resultaat, de meeste vragen blijven onbeantwoord.
Dat gebrek aan informatie is zorgwekkend om verschillende redenen. Het is de rol van parlementsleden en burgers om de regering ter verantwoording te roepen voor het gevoerde beleid. Zonder informatie over dat beleid is het onmogelijk om dat democratisch debat op een zinvolle manier te voeren. Een tweede reden waarom het gebrek aan informatie zorgen baart, is omdat België er net twee operaties op heeft zitten in Afghanistan en Irak, die niet de gewenste resultaten hebben behaald. In Afghanistan is er in 2016 een recordaantal mensen intern op de vlucht geslagen en in Libië concurreren er 2 verschillende regeringen elkaar, terwijl het land een kruispunt van wapens- en mensensmokkel is geworden.
Toch zijn de twee operaties op politiek niveau niet geëvalueerd. Het is onduidelijk of er lessen uit getrokken zijn waarmee vandaag rekening wordt gehouden. Tegelijkertijd bereidt de regering de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen voor, en kiest er daarmee voor om ook in de toekomst in dit soort luchtoorlogen te blijven vechten. En een laatste reden waarom de stilte zorgwekkend is, is omdat de informatieomgeving totaal is veranderd.
Waar een vaste telefoonlijn in Afghanistan moeilijk te vinden was 16 jaar geleden, heeft bijna iedereen in Syrië en in mindere mate Irak een smartphone. Vanaf het moment dat ergens in Damascus een protest georganiseerd werd 6 jaar geleden stonden er beelden online. Vanaf de moment dat er een bom inslaat vandaag, staan er beelden online. Niet al die informatie is objectief, bijna elke militie heeft een eigen mediacenter en communicatiekanalen met een enorme aanhang, maar veel van die informatie is wel bruikbaar, zoals we straks zullen horen, bijvoorbeeld om luchtaanvallen te analyseren.
Ondanks de overvloed aan informatie houdt defensie de lippen stijf op elkaar.
Vier experten doen een bijdrage aan deze studiedag: Professor Liesbeth Zegveld,hoogleraar humanitair recht aan de universiteit van Amsterdam en advocaat gespecialiseerd in aansprakelijkheid voor mensenrechtenschendingen en rechtsherstel voor oorlogsslachtoffers. Eline Westra en Christiaan Triebert van de internationale onderzoeksgroep Airwars aan het woord.
Airwars monitort de luchtoorlog in Irak en Syrië en documenteert aanvallen waarbij burgerslachtoffers vallen. Eline volgt voor Airwars de situatie in België en Nederland op. Christiaan verzamelt en verwerkt de informatie die binnenkomt over de verschillende incidenten. Hij gaat proberen ons een idee te geven van de informatie waarmee Airwars werkt en wat je daar wel en niet mee kan.
De laatste spreker is Christopher Kolenda, voormalig militair adviseur voor het Amerikaans leger. Hij vocht in de oorlog in Afghanistan en werkte in 2009 mee aan het kader voor het voorkomen van burgerslachtoffers tijdens de operatie in Afghanistan.
Perscontact:
Lene Jacobs (Vredesactie) 0485 626 844 lene@vredesactie.be