(nga Sciencemag)
Vazhdojnë përgjigjet dhe kundër-përgjigjet siç edhe ankesat foshnjarake të ngjallura nga puna dhe përfundimet e Many Labs Replication Project – një projekt që prej disa kohësh ka marrë përsipër ripërsëritjen e disa kërkimeve shkencore të famshme në fushën e psikologjisë, më saktë të psikologjisë shoqërore.
Ripërsëritja e një kërkimi shkencor është një mjet themelor i metodës shkencore, meqë një konfirmim i dalë nga përsëritja e studimit/eksperimentit i jep një plus të madh përfundimeve të nxjerra nga studimi/kërkimi origjinal; në të kundërt nëse studimi/kërkimi shkencor origjinal nuk arrihet të përsëritet – gjithnjë duke zbatuar një metodologji të caktuar – kjo është një shenjë e keqe, që nuk flet aspak mirë për studimin, përfundimet e të cilit zhvlerësohen.
Projektit të Ripërsëritjes Many Labs i janë shtuar edhe 100 kërkues të tjerë, të gjithë të gatshëm për të hetuar disa nga studimet më të famshme të psikologjisë – të cilat studime, siç e përmenda, nuk po duket se shkojnë mirë me rigorozitetin shkencor.
Projekti ka ripërsëritur dhe ka verifikuar korrektësinë e 27 eksperimenteve të psikologjisë mjaft të njohur në leteraturën e fushës, dhe ka gjetur se, më shumë se gjysma e tyre kanë dhënë një dështim të pjesshëm ose të plotë. Korolari i menjëhershëm është: a është psikologjia një fushë shkencore, duke parë këtë pamjaftueshmëri “fryme shkencore” dhe këtë frymë të mbifryrë spekulative?
…
Megjithatë; Projekti Many Labs është sulmuar fort, kryesisht nga autorët studimet e të cilëve futën ujë dhe nuk i qëndruan dot provës së ripërsëritjes. Akuza e tipit “Ndihem si një kriminel hipotetik që nuk ka të drejtë mbrojtjeje dhe nuk ka mënyrë për të patur drejtësi”, vjen nga Simone Schnall nga Universiteti i Kembrixhit në Mbretërinë e Bashkuar, autore studimesh mbi “konjicionin e trupëzuar” (embodied cognition). Autorja ndihet nën akuzë pas përfundimit negativ të replikimit të një studimi të vitit 2008 që vinte në “dukje” se si ndjesia morale mund të manipulohej nga larja e duarve (pastërtia). Shtatë në tetë eksperimente që kanë të bëjnë me “konjicionin e trupëzuar” nuk patën një rezultat të mirë.
Vënia në dyshim e punës së studiuesve që bënë ripërsëritjet e eksperimenteve do të ishte krejt e panevojshme meqë është përdorur një protokoll i pre-regjistruar… pra janë sjellë në mënyrën më të mirë të mundshme, atë shkencore, çka, tani, nuk mund të thuhet për studiuesit që kishin ngritur në këmbë këto eksperimente. Pavarësisht gjithçkaje shumë tregohen ende kokëfortë në stoicizmin e tyre, duke folur për “replication bullying”.
…
Çka po ndodh është një ngjarje e paprecedentë të botën e psikologjisë. Po rritet tendenca, e shumë pritur por e vonuar, për të përdorur kriteret më rigoroze të mundshme dhe metodologji empirike dhe kërkime të bazuara mbi të dhëna, përkundrejt të qëndruarit në fushën e derisotshme të spekulimeve dhe të verifikimeve llafologjike autoreferenciale.
Një debat që nuk ka pse të mungojë, meqë mentaliteti shkencor duhet përdorur domosdo (edhe) në një fushë si psikologjia shoqërore, e cila ka disa kohë që kërkon të futet në rangun e shkencave, por pa mundur dot…
Bibliografia:
Center for Open Science
Replication effort provokes praise—and ‘bullying’ charges
Psychology’s Bold Initiative
