Kundër Jacques Lacan
Dy kritikat kryesore ndaj autorit postmodern Jacques Lacan
Jacques Lacan
Jacques Lacan-ni është një ndër shumë autorët që mund të grumbullohen në termin post-modernizëm. Post-modernizmi është një rrymë letrare filozofike në rrënjë të së cilës mund të identifikohet kritika ndaj modernizmit. Modernizmi dhe postmodernizmi si kritikë (edhe pse shpesh e pavlefshme) e modernizmit, në fusha të ndryshme të aktivitetit njerëzor kanë kuptime dhe nuanca të ndryshme. Në terma të shkencës dhe metodësh shkencore, postmodernizmi tenton të kritikojë metodën shkencore dhe konceptimin modern të njeriut dhe aktiviteteve të tij.
Jacques Lacan-i vetë nuk e ngre veprën e tij si kritikë ndaj metodës shkencore, edhe pse përdor gjerësisht në të terma dhe koncepte të matematikës për të cilat nuk jep ndonjë shpjegim mbi mënyrën se si përdoren.
Teoritë e Jacques Lacan-it, që prej fillimit janë tentuar të përdoren si bazë për të njohur njeriun, mendjen e këtij dhe kulturën si prodhim të njeriut. Një nga përdorimet që është tentuar klasikisht t’i bëhet veprës së Jacques Lacan është ajo në fushën e psikiatrisë. Pra psikanaliza Lacaniane në trajtimin e problemeve psikiatrike.
Dua të theksoj, paraprakisht se, psikiatria sot është aq e zhvilluar sa të mos ketë nevojë thelpësore për psikanalizën Lacaniana. Mirëpo, përtej kësaj, psikiatria si një praktikë, apo më gjerë si një teknikë (aplikim i dijeve shkencore) ka, aktualisht në korpusin e saj të trajtimeve edhe psikoterapinë, e cila përfaqësohet nga e shtuquajtura CBT. Mirëpo CBT-ja ndryshe nga konkurrenteja e saj, psikanaliza Freudiane apo Lacaniane (kjo e fundit si ripunim i të parës), ka dhënë prova për efektshmërinë e vet, në trajtimin e disa shqetësimeve të lehta psikologjike. (Mbi këtë aspekt mund të lexoni një shkrim përmbledhës të autorit Pauper Zero).
Kështu, psikanaliza Lacaniane (Freudiane) edhe pse nuk jep prova për efektshmërinë e saj praktike, trumpetohet nga rrethe të caktuara, kryesisht letrare-filozofike, si një terapi për problemet e shëndetit mendor-psikologjik të popullatës.
Kritika e parë pra, ajo më imediatja, që i drejtohet veprës së Lacanit, apo më mirë të them atyre që pretendojnë të nxjerrin aplikime praktikë nga kjo, ka të bëjë pikërisht me rendimentin e saj të dështuar, duke patur një konkurrente të fortë, si CBT.
Psikanaliza Lacaniane nuk jep prova për efektshmërinë e saj; e gjithsesi nuk ka një rendiment të atillë sikundër CBT. Kjo është një pikë thelpësore, meqë zakonisht çdo praktikë kurative apo edhe lehtësuese (simptomatike), përpara se të futet në korpusin e praktikave mjekësore rutinare duhet të japi prova për efektshmërinë e vet. Këto prova duhet të plotësojnë disa kritere objektive, të cilat diskutohen dhe analizohen në komunitetin shkencor. Analiza e efekteve objektive të çdonjë terapie që pretendon të kurojë, duhet të kryhet medoemos nga një grup autërosh dhe subjektesh të fushës në fjalë (në këtë rast psikologjisë dhe pskiatrisë), meqë këta janë të vetmit që mund të gjykojnë thellësisht dhe në mënyrë kritike mbi këto. Mirëpo, në psikiatri, ose më mirë të them në problemet e mëdha psikiatrike, të cilat janë në totalitetin e tyre të zhvilluara mbi një substrat fiziko-kimik, kjo formë e pretenduar terapia (psikanalitike) nuk ka vend. Ndërsa në psikologji, është tërësisht margjinale, dhe Freudi trajtohet dhe u mësohet studentëve vetëm në terma të historisë së psikologjisë.
Kritika e dytë që i drejtohet veprës së Jacques Lacan, ka të bëjë me mënyrën se si ky e ndërton teorinë e vetë. Kjo kritikë drejtohet duhet thënë, më shumë në planin teorik pra të procedimit të mendimit dhe zhvillimit të një teze. Kritikët e Jacques Lacan-it vënë re se ky nuk ka një thelp në veprën e vet. Pra në veprën e Jacques Lacan nuk mund të identifikohte një bazë reale nga mëpastaj të ngrihet teoria, qoftë edhe spekulative.
Freudi i ndërtoi teoritë e veta (të cilat nuk janë domosdoshmërisht të gjitha të rreme!) mbi një natyrë njerëzore dhe të mendjes njerëzore të gabuar. Kjo duhet kuptuar, meqënëse në kohën kur Freudi punonte shumë nga faktet që njohim sot mbi evolucionin e species njeri, mbi evolucionin e trurit, mendjes dhe mbi neuropsikologjinë nuk njiheshin. Për më tepër, kanë thënë kritikët, Freudi nuk arriti t’u përgjigjej në mënyrë shkencore kritikave që qëndronin pezull mbi veprën e tij. Fatkeqësia e Freudit ishte se vepra e tij, u mor nga dishepujt dhe u trajtuar në mënyrë spekulative edhe më tej, duke u zhvirëgjëruar totalisht nga ajo pak shkencë që kishte brenda.
Lacani vetë, fillon dhe e trajton psikanalizën duke tentuar një përqasje matematike, ku fut edhe koncepte të topologjisë. Unë vet nuk jam as ekspert matematike e as psikologjie, por di se kritika që i ngriehet Lacanit ka të bëjë me mënyrën se si merr nga shkencat ekzakte terma e koncepte, të cilave edhe pse vet ua di kuptimin, i implementon në teorinë e tij pa dhënë ndonjë shpjegim mbi domethënien e tyre. Vënë re kritikët, se këto terma e koncepte matematike, nuk mund kurrsesi të shërbejnë për zhvillimin e teorisë së tijë, çfarëdo domethënieje që kjo të ketë, meqë ai nuk jep ndonjë shpejgim mbi domethënien e koncepteve të huazuara.
Jacques Lacani dhe postmodernizmi në përgjithësi
Në komentin e vet te tema tjetër, Phaino ndërtoi një straw man argument; duke shpjeguar se doktrina e Lacan-it nuk është shkencore; në fakt, unë nuk di që Lacan-i vetë ta ketë paraqitur atë si shkencë. (Ardian Vehbiu, PTF 30.12.2013)
Shumë komode kjo mënyrë të të shprehurit, Ardian. Tipike e atyre që quhen post-modernistë. Që duke qëndruar të vagullt, mund t’i shpëtojnë kritikës duke bërë lojra fjalësh. Në rastin tonë: edhe më akuzon se po shtrembëroj “qëllimin” e veprës së Lacanit, mirëpo edhe thua se “unë nuk di…”. Ata që janë edukuar në perëndim, me gjithë modestinë e mundshme, këtu e ndërpresin leximin, sepse i pandershëm, mistifikator. Sepse nuk mund të më akuzosh mua për tjetërsim të “qëllimit” të Lacanit e njëkohësisht të lësh një steg për t’i shpëtuar kritikës. Kështu meqë ti nuk e di nëse Lacani i ka paraqitur apo jo si shkencore, atëherë pse merr guximin për të më akuzuar mua për shtrembërim? A është vallë prej intelektuali kjo mënyrë të bëri të gjërave?
Kam besimin se lexuesi i njëfarë niveli – pa ofendim për të tjerët sepse është një çështje e të njohurit të disa shtyllave mbi të cilat ngrihet debati, e që lexuesit mesatar mund të mos i dijë – e kupton se kjo mënyra jote është e pandershme, anti0intelektuale. Mbi këtë bazë, edhe të njëfarë egoje të intelektit, refuzoj të të “debunkerizoj”(?) dhe qartësoj se përse kjo pikë është një nga pikat themelore mbi të cilat ngrihet kritika për sharlatanizëm e z. Jacques Lacan (e në përgjithësi e të gjithë shpurës post-moderne).
Me të tjerat nuk merrem, edhe pse ti si gjithnjë citon gjëra dhe kontekste pa ua kuptuar mirë thelpin, e pa ndonjë domethënie. Ty, të mbajnë edhe për erudit, por që nga leximi jam tërësisht i bbindur se nuk është asfare i tillë. Hedh terma teknikë, të gjetura tek tuk nëpër rrjet, për më tepër në këtë kontekst që është tërësisht jo-relevant. Natyrisht qëllimi nënëkuptohet: impresionimi i lexuesit të pamësuar, apo për të trembuer e intimiduar ata që nuk kanë kohë të merren më këto gjëra.
(Disa procedura të “mjekësisë” tradicionale kineze kur kanë dhënë prova dhe fakte mbi efektshmërinë e tyre, janë përqafuar nga shkenca dhe mjekësia kapitaliste, pa thonjëza fare…)
Kështu, pas leximit të shkrimin, dhe rrejshmërisë së akuzën tënde, gjykoj të rrëzuar në fillim të këtij komenti, them se shkrimi është një straw-men përkundrejt domenthënieve të atyre çka unë pohoj.
Them kështu për të të mos krahasuar me ata fondamentalistët që hedhin tonelata me citime false, të rreme, jashtë kontekstit, duke mos i lënë tjetri kohë për t’u përgjithur, edhe pse kjo nuk do të ishte hera e parë.
Nga ana tjetër nuk mund të mos vë në dukje se ti me këtë shkrim, duke dalë hapur me disa (pseudo)argumente, në mbrojtje të Lacnait dhe Lacanianëve i del në shteg komentuesit Pauper (pauperal) i cili tema “Lëreni ta Tregojë” të pyet, nëse kjo “fushata” jote mbi psikanalizën Lacaniane ka apo jo ndonjë qëllim praktik. Ti atje thua jo natyrisht, por këtu tregon krejt të kundërtën.
Mënyrën se si ti i afroheshe “ëndrrës” dhe psikanalizës Lacaniane tek ai shkrim ngjan shumë me atë që quhet “secular mysticism”, meqënëse dikursi përpiqet të prodhojë një efekt mendor të atillë që nuk janë as pastërtisht estetike letrare, por as nuk bëjnë apel për arsye, duke qëndruar në një zonë gri, mistike pra, me qëllime të lloj-llojshme. Ky lloj diskursi, i eksperimentuar prej teje në atë shkrim, është kryekëput i ngjashëm me atë të mashtruesve mistikë post-modernistë, meqë jo vetëm nuk mund të rrëzohet me arsye, çka e bën të pa falsifikueshëm, por edhe i rrezikshëm, meqë mbi teori të ngjashme janë ngritur ideologji si ajo komuniste. Jo më kot një pjesë e mirë të këtyre mumbo-jumbove post-modernistë si Zizeku (i cili dashurohet shumë nga radikëlët komunistë shqiptarë) Deleuze, Lacan etj kanë tiparet e një sekti, shkrimet dhe pohimet e të cilëve janë bërë me kalimin e kohës gjithnjë e më hermetike, më kriptike në interpretim karakteristikë kjo e teksteve të shenjtë. Jo më kot disa grupime marksiste, që kanë mistifikuar jo pak mbi teoritë origjinale të këtij, i drejtoheshin teksteve si disa libra shenjtë për të gjetur përgjigje për gjithçka.
Pas këtyre që po shoh, i shqetësuar tej mase për shëndetin publik shqipëtar, administrimin e tij aktual dhe akoma më shumë atë eventual mistik, shpresoj që në Shqipëri të ketë psikiatër dhe intelektualë të vërtetë që dinë t’i bëjnë ballë këtyre teorive mistifikatore, dhe t’i kufizojnë këto vetëm atje ku kanë vendin, në spekulime letrare… e shumta filozofike.
Kam vëmendjen tënde. Komentet eventuale, të njëfarë natyre dhe “intelekti”, do të tregojë nëse kam apo jo edhe vëmendjen të ndonjë grupimi të caktuar.
Në komentin e vet te tema tjetër, Phaino ndërtoi një straw man argument; duke shpjeguar se doktrina e Lacan-it nuk është shkencore; në fakt, unë nuk di që Lacan-i vetë ta ketë paraqitur atë si shkencë. (Ardian Vehbiu, PTF 30.12.2013)
Shumë komode kjo mënyrë të të shprehurit, Ardian. Tipike e atyre që quhen post-modernistë. Që duke qëndruar të vagullt, mund t’i shpëtojnë kritikës duke bërë lojra fjalësh. Në rastin tonë: edhe më akuzon se po shtrembëroj “qëllimin” e veprës së Lacanit, mirëpo edhe thua se “unë nuk di…”. Ata që janë edukuar në perëndim, me gjithë modestinë e mundshme, këtu e ndërpresin leximin, sepse i pandershëm, mistifikator. Sepse nuk mund të më akuzosh mua për tjetërsim të “qëllimit” të Lacanit e njëkohësisht të lësh një steg për t’i shpëtuar kritikës. Kështu meqë ti nuk e di nëse Lacani i ka paraqitur apo jo si shkencore, atëherë pse merr guximin për të më akuzuar mua për shtrembërim? A është vallë prej intelektuali kjo mënyrë të bëri të gjërave?
Kam besimin se lexuesi i njëfarë niveli – pa ofendim për të tjerët sepse është një çështje e të njohurit të disa shtyllave mbi të cilat ngrihet debati, e që lexuesit mesatar mund të mos i dijë – e kupton se kjo mënyra jote është e pandershme, anti0intelektuale. Mbi këtë bazë, edhe të njëfarë egoje të intelektit, refuzoj të të “debunkerizoj”(?) dhe qartësoj se përse kjo pikë është një nga pikat themelore mbi të cilat ngrihet kritika për sharlatanizëm e z. Jacques Lacan (e në përgjithësi e të gjithë shpurës post-moderne).
Me të tjerat nuk merrem, edhe pse ti si gjithnjë citon gjëra dhe kontekste pa ua kuptuar mirë thelpin, e pa ndonjë domethënie. Ty, të mbajnë edhe për erudit, por që nga leximi jam tërësisht i bbindur se nuk është asfare i tillë. Hedh terma teknikë, të gjetura tek tuk nëpër rrjet, për më tepër në këtë kontekst që është tërësisht jo-relevant. Natyrisht qëllimi nënëkuptohet: impresionimi i lexuesit të pamësuar, apo për të trembuer e intimiduar ata që nuk kanë kohë të merren më këto gjëra.
(Disa procedura të “mjekësisë” tradicionale kineze kur kanë dhënë prova dhe fakte mbi efektshmërinë e tyre, janë përqafuar nga shkenca dhe mjekësia kapitaliste, pa thonjëza fare…)
Kështu, pas leximit të shkrimin, dhe rrejshmërisë së akuzën tënde, gjykoj të rrëzuar në fillim të këtij komenti, them se shkrimi është një straw-men përkundrejt domenthënieve të atyre çka unë pohoj.
Them kështu për të të mos krahasuar me ata fondamentalistët që hedhin tonelata me citime false, të rreme, jashtë kontekstit, duke mos i lënë tjetri kohë për t’u përgjithur, edhe pse kjo nuk do të ishte hera e parë.
Nga ana tjetër nuk mund të mos vë në dukje se ti me këtë shkrim, duke dalë hapur me disa (pseudo)argumente, në mbrojtje të Lacnait dhe Lacanianëve i del në shteg komentuesit Pauper (pauperal) i cili tema “Lëreni ta Tregojë” të pyet, nëse kjo “fushata” jote mbi psikanalizën Lacaniane ka apo jo ndonjë qëllim praktik. Ti atje thua jo natyrisht, por këtu tregon krejt të kundërtën.
Mënyrën se si ti i afroheshe “ëndrrës” dhe psikanalizës Lacaniane tek ai shkrim ngjan shumë me atë që quhet “secular mysticism”, meqënëse dikursi përpiqet të prodhojë një efekt mendor të atillë që nuk janë as pastërtisht estetike letrare, por as nuk bëjnë apel për arsye, duke qëndruar në një zonë gri, mistike pra, me qëllime të lloj-llojshme. Ky lloj diskursi, i eksperimentuar prej teje në atë shkrim, është kryekëput i ngjashëm me atë të mashtruesve mistikë post-modernistë, meqë jo vetëm nuk mund të rrëzohet me arsye, çka e bën të pa falsifikueshëm, por edhe i rrezikshëm, meqë mbi teori të ngjashme janë ngritur ideologji si ajo komuniste. Jo më kot një pjesë e mirë të këtyre mumbo-jumbove post-modernistë si Zizeku (i cili dashurohet shumë nga radikëlët komunistë shqiptarë) Deleuze, Lacan etj kanë tiparet e një sekti, shkrimet dhe pohimet e të cilëve janë bërë me kalimin e kohës gjithnjë e më hermetike, më kriptike në interpretim karakteristikë kjo e teksteve të shenjtë. Jo më kot disa grupime marksiste, që kanë mistifikuar jo pak mbi teoritë origjinale të këtij, i drejtoheshin teksteve si disa libra shenjtë për të gjetur përgjigje për gjithçka.
Pas këtyre që po shoh, i shqetësuar tej mase për shëndetin publik shqipëtar, administrimin e tij aktual dhe akoma më shumë atë eventual mistik, shpresoj që në Shqipëri të ketë psikiatër dhe intelektualë të vërtetë që dinë t’i bëjnë ballë këtyre teorive mistifikatore, dhe t’i kufizojnë këto vetëm atje ku kanë vendin, në spekulime letrare… e shumta filozofike.
Kam vëmendjen tënde. Komentet eventuale, të njëfarë natyre dhe “intelekti”, do të tregojë nëse kam apo jo edhe vëmendjen të ndonjë grupimi të caktuar.
