Qemal Sakajeva, ish-drejtor i Televizionit Shqiptar.
Emisioni i nëntë i “Autopsia e Diktaturës”, i Televizionit Shqiptar, më 1995, përbënte një cikël me shtatë pjesë, me titull “E vërteta mbi Epirin”, brenda të cilit përfshihej edhe Çamëria. Ajo ka qenë temë tabu në diktaturë, për të cilën ishte heshtur deri në mosqenie. Për herë të parë u soll në ekran kjo temë e varrosur për gjysmë shekulli.
Çamëria, si një nga pjesët, përveçse e harruar krejtësisht, banorët e saj – çamët, vështroheshin shtrembtaz nga regjimi komunist, sidomos nga vitet ’60-të, me Teme Sejkon e përmes tij, si bashkësi shoqërore që dyshohej për tradhtarë e ku duheshin parë e zbuluar armiq. Ky qëndrim vijonte si fatkeqësi për ta, pas spastrimit etnik racist të dhunshëm grek. Mbajtja në fuqi e Ligjit të Luftës ishte mbeturinë e vetme e llojit në kontinent, nga një shtet anëtar themelues i Bashkimit Europian. Kjo ka lidhje edhe me mosnjohjen e moskthimin e pronave të çamëve. Befasia ishte e jashtëzakonshme. U sollën shumë dokumente nëpër emisione, sipas problematikës së menduar.
Veçanërisht bëri përshtypje të thellë historiani Sherif Delvina. Ai, m’u në qendër të studios nr. 1, përpara tri kamerave e mijëra shikuesve, nxirrte e nxirrte, nga një thes i madh, libra të panumërt dhe harta të vjetra, të kohërave e autorëve të ndryshëm të huaj, që vërtetonin se Epiri e Çamëria kanë qenë shqiptare. Cikli pati jehonë tejet të gjerë. Përfaqësitë diplomatike shqiptare nëpër botë, që nga Amerika deri në Kinë, kërkuan kopje të tij.
Por ndodhi edhe diçka e pritshme: gjithë cikli u tentua të vidhej nga arkivi i Televizionit. Pjesa e pestë, mbi Çamërinë, humbi. Dikush arriti ta merrte.
Gazetari Bujar Muharremi që i përgatiti, u detyrua të hynte edhe njëherë, nga e para, për të ribërë montazhin, duke përdorur filmimet e shpëtuara në fondin vetjka të operatorit. Kush shqetësohej për t’u heshtur në harresë të përhershme e Vërteta mbi Epirin dhe Çamërinë, dhe genocidin e spastrimin etnik të shqiptarëve atje, ushtruar nga Greqia? Ato qarqe helene, thuhej se kishin në Televizion njerëz të tyre, që i përdornin për një vizë afatgjatë, i joshnin më një ftesë e biletë udhëtimi të paguar, i ndillnin më një specializim pak-javësh, ndoshta shërbimin e paguanin edhe në cash! Për ta ruajtur gjithë programin nga asgjësimi, i cili njëherësh bënte dy autopsi – të diktaturës komuniste shqiptare dhe të historiografisë shoviniste helene, kasetat mëmë të ciklit, menjëherë pas transmetimit, u siguruan në kasafortën e drejtorit të Televizionit, me procesverbal të rregullt, nënshkruar nga tri palë: drejtori i Televizionit, drejtori i Arkivit dhe drejtori i Programacionit.
Emisioni pati ndjekje të papërfytyrueshme. Ai u transmetua edhe me satelit për teleshikuesit jashtë kufijve shtetërorë dhe kudo në Europën Perëndimore. Prof. Mark Krasniqi përcolli nga Kosova këtë përshtypje: “Kur Televizioni Shqiptar transmetoi “E vërteta mbi Epirin dhe Çamërinë”, rrugët e Prishtinës ishin të zbrazëta”. Se sa e varrosur ka qenë kjo çështje nga politika e shtetit komunist shqiptar, duket edhe nga disa intervista të rastësishme nëpër rrugët e Kosovës. Akademiku Rexhep Qosja, njëri ndër të pyeturit, tha se nuk dinte asgjë për Çamërinë dhe se ishte hera e parë që dëgjonte asisoji nga sa kishte parë në Televizionin Shqiptar. Nuk përbën kurrfarë sekreti kjo përpjekje: dy vetë u dërguan në Greqi, në viset e Çamërisë, për të vëzhguar shikueshmërinë e të dy cikleve, “E vërteta mbi Epirin” dhe “7 milionë në 5 shtete”. Informacioni pamor i sjellë ishte emocionues, sepse jashtë kufijve shtetërorë gjendeshin shikuesit më të vëmendshëm, deri atëherë të lënë e të ndjerë plotësisht të harruar.
I gjithë programi, në javën pasuese, transmetohej me satelit dhe shikohej që nga Turqia në Mbretërinë e Bashkuar, nga brigjet e Mesdheut deri në Skandinavi, kudo ku gjenden shqiptarë.
Nuk përbën kurrfarë sekreti edhe kjo përpjekje: dy vetë u dërguan në Greqi, në viset e Çamërisë, për të vëzhguar shikueshmërinë e të dy cikleve, “E vërteta mbi Epirin” dhe “7 milionë në 5 shtete”. T’u jepje teleshikuesve informacion historik, gjeografik, ekonomik, demografik, ngjarje të hershme e të kohës, profile figurash që nga lashtësia deri te ato të sotme, artin e vjetër dhe të ri, kulturën e pasur dhe të veçantë, edhe kështu të ndarë.
Informacioni i sjellë ishte emocionues, sepse jashtë kufijve shtetërorë gjendeshin shikuesit më të vëmendshëm, deri atëherë të lënë e të ndjerë plotësisht të harruar. Telefonimet e tyre u bënë më nxitëse se sa çdo mbështetje financiare nga shqiptarë që edhe sot e kësaj dite janë po atje, në pesë shtete, duke përbërë gjysmën e kombit, që ka përballuar histori të vështirë për të mbijetuar.
