70 JAAR NA DE EXECUTIE VAN AUGUST BORMS
De herdenking dit jaar was bijzonder in de zin dat het dit jaar precies 70 jaar geleden is dat August Borms in de rijkswachtkazerne van Etterbeek terechtgesteld werd voor collaboratie met nazi-Duitsland. In 1919 werd August Borms ook al ter dood veroordeeld, toen voor collaboratie met de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een straf die een half jaar na de veroordeling omgezet werd in levenslange dwangarbeid. Maar ook dat werd August Borms uiteindelijk bespaard: in 1929 wordt hij al vrijgelaten. Toch vinden een aantal mensen – die voor een harde aanpak van criminaliteit pleiten – dat hiermee onrecht werd aangedaan. Niet omdat bij herhaling de door een rechtbank bevolen straf niet werd uitgevoerd, maar omdat Borms veroordeeld werd voor collaboratie.
Het ritueel in Merksem is elk jaar hetzelfde. Eerst is er een mis in de Sint-Franciscuskerk aan de Bredabaan in Merksem, waar de Vlaamsgezinde paters Herman Dupré en Herman De Cock Gods zegen afroepen voor een “vrij en onafhankelijk Vlaanderen”. Daarna gaat het naar het kerkhof aan de Van Heybeeckstraat waar het graf staat van August Borms. De VNJ-muziekkapel zorgt voor enig tromgeroffel en trompetgeschal, er is een welkomstwoord door Vlaams Belang’er en bezieler van het Bormshuis Bob Hulstaert, waarna het tijd is voor een gastspreker en hetneerleggen van bloemen op het graf van August Borms. Gastspreker dit jaar was erevoorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) Hugo Portier.
“Als zonen en dochters van de generatie die voor het belang van Vlaanderen met Duitsland collaboreerden”, zo zei Hugo Portier, “zijn wij wel degelijk gevoelig voor wat in 1945 aan het licht kwam, namelijk de concentratiekampen waarin zoveel mensen omkwamen en zijn wij niet te beroerd om hun familieleden ons medeleven aan te bieden. Doch wat wij, evenals Dr. Borms nooit zullen doen, is pardon vragen aan de belgische (in radicale Vlaams-nationalistische kringen blijft men België zonder hoofdletter schrijven, nvdr.) staat. Wij laten de eer van een generatie die te goeder trouw collaboreerde om Vlaams zelfbestuur te bekomen niet door het slijk halen.”
Dat zijn een aantal foute veronderstellingen bijeen, met als voornaamste dat de collaborateurs met nazi-Duitsland dat deden om Vlaanderen als staat vooruit te helpen. Dat is een mythe. Er waren bij de politieke elite wel mensen die die illusie hadden en propageerden, maar de overgrote meerderheid collaboreerde uit sympathie voor De Nieuwe Orde van Adolf Hitler – zo blijkt uit ernstig onderzoek door historica Aline Sax.
De August Bormsherdenkingen zijn traditioneel ook een plek om te mijmeren over de afstand tussen de droom van Vlaams zelfbestuur en de werkelijkheid. Hugo Portier zag nog een hoop hindernissen zoals “het lage identiteitsbesef bij de gemiddelde Vlaming”, het Belgisch establishment “dat sterk en sluw is en met een diaboliseringstechniek ons streven naar een Vlaamse staat besmeurt met termen als separatisme, nationalisme, fascisme, racisme, overgoten met een ethische saus” en de weinig vastberaden houding in het Vlaams Parlement om “belangenconflicten” uit te roepen.
Hugo Portier deed ook nog een oproep “tot verzoening binnen de Vlaamse Beweging, van Vlaams-nationale politiek tot IJzerbedevaart en -wake”. Een oproep die volgens ’t Pallieterke kon rekenen op “een lichte poging tot applaus”. “Maar”, vervolgt ’t Pallieterke, “de Vlamingen tot wie de oproep vooral was gericht (versta: de N-VA, nvdr.) waren bij het graf van August Borms niet te bespeuren”.
't Pallieterke vermeldt niet wie er wél was. Het voornaamste politiek kopstuk bij de Bormsherdenking dit jaar was Filip Dewinter (foto 2). Er was overigens ook een groep van een vijftal Autonome Nationalisten. Onder hen Christian Berteryan die pas nog tot een gevangenisstraf werd veroordeeld voor nationaalsocialistische propaganda en één van de mannen, een Antwerpenaar, die ons eerder fier een Adolf Hitler-portret toonde (foto). De Voorpost-ordedienst bij de August Borms-herdenking had uiteraard geen bezwaar tegen hun aanwezigheid.
(Bron: AFF/Verzet)