Context
I. Verloop van de onderhandelingen
II. Economische impact
III. Investeringsbescherming- en arbitrage (ISDS)
IV. Samenwerking op vlak van regelgeving
V. Sectoren
a. Voedsel en landbouw
b. Klimaat, milieu, energie
c. Gegevensbescherming, IPRs
d. Diensten
Extra info: bronnen & activiteiten
Context
Sinds de zomer van 2013 onderhandelen de Europese Commissie en de VS over een Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag, afgekort de TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership). Europees Commissaris voor Handel Karel De Gucht is verantwoordelijke onderhandelaar voor de EU. Het gaat om de grootste bilaterale handelsgesprekken ooit, tussen de twee grootste handelsblokken ter wereld. De doelstellingen zijn om een vrijhandelszone te creëren en zoveel mogelijk handelsbarrières af te schaffen. Volgens de Europese Commissie en voorstanders van het akkoord betekent dit "het goedkoopste economische stimuleringspakket dat je je kunt voorstellen" en zal het grote economische voordelen opleveren voor zowel de VS als de EU[1]. Critici van de TTIP - vele middenveldorganisaties, belangenverenigingen en NGOs[2], vakbonden[3], academici, kleine bedrijven en werkgeversorganisaties, burgers, en de groene partijen in Europa[4]- waarschuwen voor afzwakking van regelgeving, uitholling van democratische besluitvorming ten voordele van bedrijfsbelangen, en twijfelachtige economische beloftes.
De TTIP besprekingen gaan over veel meer dan handel. De klassieke, tarifaire handelsbelemmeringen zijn namelijk al erg laag tussen de VS en de EU[5]. De belangrijkste onderhandelingen gaan dan ook over het afbouwen van de zogenaamde non-tarifaire handelsbelemmeringen en verschillen in regelgeving en controles. Deze willen de EU en de VS in de TTIP afbouwen door huidige regelgeving op elkaar af te stemmen en toekomstig regelgevende samenwerking op te zetten. Zo wil men tegelijk mondiale standaarden voor handel en investeringen bepalen (zie ook voetnoot 1). Een toekomstig
[2] Open brief van honderdtal NGOs, middenveldorganisaties, en belangenverenigingen over TTIP: http://www.citizen.org/documents/public-citizen-letter-to-obama-alerting-to-tafta-concerns.pdf
[3] Grootste Europese vakbond wil stopzetting TTIP onderhandeling: http://trends.knack.be/economie/nieuws/transport-en-logistiek/trade/voorzitter-grootste-duitse-vakbond-schiet-vrijhandelsakkoord-tussen-vs-en-eu-af/article-4000548018161.htm
[4] TTIP position paper of the European Green Party: http://europeangreens.eu/sites/europeangreens.eu/files/news/files/TTIP%20Final_0.pdf
[5] Gemiddeld 5,2% voor importen in de VS en 3,5% voor importen in de EU.
akkoord zou dan ook grote impact hebben op de Europese en Amerikaanse interne markten, onze manier van reguleren, en via de beoogde 'gouden standaarden' ook op andere toekomstige handelsakkoorden en internationale handel.
Het Europese en Amerikaanse beleid rond voedselveiligheid, milieu en klimaat, sociale rechten, werknemersbescherming, gezondheid, en gegevensbescherming is gestoeld op een zeer andere logica. In Amerika legt men de focus op het eindproduct en een risicobeoordeling, in Europa is het hele proces van belang en gaat men uit van het voorzorgsprincipe, dat ook verankerd is in het Verdrag van Lissabon (als de veiligheid niet gegarandeerd is, wordt het niet toegelaten). Dit zijn volgens de groenen fundamenteel verschillende benaderingen, die niet zomaar geharmoniseerd kunnen worden.
I. Verloop van de onderhandelingen:
Procedure
De Europese lidstaten gaven in juni 2013 hun mandaat aan de Europese Commissie om een vrijhandel- en investeringsverdrag te onderhandelen met de VS[1]. Europees Commissaris voor Handel Karel De Gucht onderhandelt dit namens de Commissie. Het Europees Parlement gaf ook haar goedkeuring voor de onderhandelingen, met enkele voorbehouden. Er is grote politieke druk langs beide zijden van de oceaan om de TTIP-onderhandelingen te doen slagen. Op het einde van de rit hebben het Parlement en de lidstaten een bereikt akkoord te nemen of te laten.
Er zijn drie onderhandelingsrondes geweest tot nu toe, die zogezegd de 'verkenningsfase' waren. De Gucht en US Trade Representative Michael Froman (hoofdonderhandelaar voor de VS) ontmoetten elkaar afgelopen maand (17-18 februari) in Washington DC om de balans op te maken. Ze konden echter weinig vooruitgang boeken[2]. Er werd geen oplossing gevonden over de omgang met onderhandelingsdocumenten voor de EU-lidstaten (zie onder bij 'Gebrek aan transparantie') en de verschillen op verscheidene domeinen blijken erg groot. De 'echte onderhandelingen' zouden nu van start moeten, maar op verschillende domeinen zijn er nog geen concrete voorstellen. De verkenningsfase zal dus nog en tijd verder lopen.
Volgende week (10-14 maart 2014) gaat de vierde officiële onderhandelingsronde van start in Brussel. Verschillende NGOs en organisaties hebben volgende week ook allerlei activiteiten en acties georganiseerd (zie helemaal achteraan de briefing voor een overzicht).
Inhoud van de TTIP-onderhandelingen
Het mandaat dat de lidstaten voor de onderhandelingen aan de Commissie gegeven hebben is zeer breed. Alle diensten en goederen liggen op tafel, enkel de audiovisuele sector is uitgesloten (op aandringen van Frankrijk). Wat er onderhandeld wordt valt
[1] Persbericht mandaat van de Raad: http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-13-564_nl.htm. Gelekt mandaat: http://www.s2bnetwork.org/fileadmin/dateien/downloads/EU-TTIP-Mandate-from-bfmtv-June17-2013.pdf
[2] Persbericht Bart Staes, 'De Gucht en Froman kunnen weinig politieke stimulans geven aan moeizaam onderhandelingsproces': http://www.bartstaes.be/articles.php?id=4038
onder de volgende drie gebieden: 1) markttoegang (tarieven, diensten, investeringen, openbare aanbestedingen); 2) regelgeving en niet-tarifaire handelsbelemmeringen; 3) en werk aan regels voor de wereldhandel. De onderhandelingen op het vlak van regelgeving zullen de moeilijkste onderhandelingen zijn. En beide zijden hebben verschillende offensieve en defensieve sectoren[1].
Offensief voor de EU: bv. openbare aanbestedingen (willen ook op state level in de VS toegang krijgen, dit kan de 'buy local initiatieven in de VS bedreigen), financiële diensten (de ‘Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act’ van na de crisis in de VS reguleert de financiële sector strenger dan in de EU). Offensief voor de VS: o.a. regelgeving op het vlak van landbouw en voedsel, omgang met persoonlijke data.
Minder vlot dan gehoopt
De onderhandelingen vorderen minder snel dan de Europese Commissie gehoopt had. Karel De Gucht wilde oorspronkelijk voor het einde van zijn mandaat (tegen de herfst van 2014) de rode lijnen van een akkoord rond hebben. Dit blijkt echter niet haalbaar. De vooruitgang van de onderhandelingen kwam reeds meermaals in het gedrang. Eerst door de begrotingscrisis en shutdown van de overheid in Amerika van oktober 2013. Dan door de NSA-schandalen vanaf de zomer van 2013 en vervolgens de onthullingen over afluisterpraktijken. Toen de eerste berichten opdoken over de afluisterpraktijken door de VS en de gebrekkige databescherming in de EU, vroegen de Europese groenen om de onderhandelingen met de VS over een ingrijpend vrijhandelsakkoord op te schorten. Nadat bleek dat ook het telefoonverkeer van Angela Merkel afgeluisterd werd, steeg de druk en eisten Europese leiders en het Europees parlement grondige uitklaring. Duidelijke consequenties durfden de Europese leiders ten aanzien van de VS niet te nemen. Door groeiend protest tegen de onderhandelingen, besloot Karel De Gucht een publieke consultatieronde rond ISDS te houden, waardoor de bespreking rond investeringsbepalingen en -arbitrage voorlopig zijn stopgezet. Bovendien zijn de verschillen tussen regelgeving in de VS en Europa zeer groot en zijn de verlanglijstjes en rode lijnen van beide onderhandelende partijen weinig compatibel.
De recente ontmoeting tussen de hoofdonderhandelaars voor de EU en de VS, De Gucht en Froman (zie boven), kon hier dus weinig beweging in brengen. Het einde van de onderhandelingen wordt nu voorzien voor midden 2016, net voor de presidentsverkiezingen in de VS[2].
Gebrek aan transparantie en invloed van bedrijfslobbies
Vele middenveldorganisaties en NGOs klagen het gebrek aan transparantie van de TTIP onderhandelingen aan. Zij worden slechts zeer beperkt geïnformeerd en voor de schone schijn geconsulteerd[3]. Het bedrijfsleven zit via uitstekende lobbytactieken en
[1] Offensief: zaken die men van de andere partij wil bekomen, bereiken in een akkoord: defensief: zaken die men wil verdedigen.
[2] Euractiv, 'EU-US trade talks seen dragging on until mid-2016': http://www.euractiv.com/trade/ttip-deadline-2016-experts-news-533668?utm_source=EurActiv%20Newsletter&utm_campaign=c795cf6b73-newsletter_weekly_update&utm_medium=email&utm_term=0_bab5f0ea4e-c795cf6b73-245699597; Persbericht Bart Staes 'De Gucht en Froman kunnen weinig politieke stimulans geven aan moeizaam onderhandelingsproces': http://www.bartstaes.be/articles.php?id=4038.
[3] Het is een constante in communicatie van middenveldorganisaties en NGOs (zie andere documenten van middenveldorganisaties en NGOs vermeld in deze briefing). Op een publieke hoorzitting in het Europees Parlement klaagden ook de Europese consumentenorganisatie (BEUC) en de Europese vakbondsconfederatie (ETUC) dit probleem aan.
bevoorrechte relaties mee aan tafel. Ook het Europees Parlement zelf wordt niet betekenisvol betrokken in het onderhandelingsproces en zal uiteindelijk alleen "ja" of "nee" mogen stemmen.
Zelf de Europese lidstaten hebben geen toegang tot de Amerikaanse onderhandelingsdocumenten. Dit is zeer ongebruikelijk, normaal gezien hebben de overheden van de EU-lidstaten toegang tot zulke documenten bij vrijhandelsbesprekingen. Maar Amerika is zeer beducht voor lekken en wil zijn onderhandelingsdocumenten enkel met de Commissie delen. Dit is een probleem voor de lidstaten. Er wordt gezocht naar een oplossing. Amerika zou akkoord gaan met een oplossing in de vorm van een beveiligde leeszaal in Brussel met de onderhandelingsdocumenten van de VS. Dit is onvoldoende en 'onwerkbaar' (hun ambtenaren zouden dan af en aan naar Brussel moeten reizen en ter plekke alle analyse van de complexe documenten moeten doen) voor de overheden van de lidstaten.[1].
Op basis van gelekte documenten blijkt de Commissie een heuse positieve communicatie campagne/PR-strategie over TTIP op te zetten[2]. Ook schetst de Commissie geen realistisch beeld wat betreft de zogenoemde ‘grote economische voordelen’ (zie onder). De groenen verwijten de Commissie dat het effectief aan ‘propaganda’ doet wat betreft de TTIP-onderhandelingen. De voor- en nadelen van een mogelijk verdrag worden niet op een gebalanceerd wijze weergegeven, en kritische stemmen worden niet ernstig genomen en zo snel mogelijk ontkracht. Terwijl, grote bedrijven en bedrijfsverbanden duidelijk wel grote inspraak hebben.
Meer info oververtegenwoordiging bedrijfslobbies:
· In de VS:
- Artikel Washington Post, 'Trade deals a closely held secret, shared by more than 500 advisers': http://www.washingtonpost.com/business/economy/trade-deals-a-closely-held-secret-shared-by-more-than-500-advisers/2014/02/28/7daa65ec-9d99-11e3-a050-dc3322a94fa7_story.html; en info-grafiek van de Washington Post: http://www.washingtonpost.com/wp-srv/special/business/trade-advisory-committees/index.html
· In Europa:
Volgens onderzoek van Corporate Europe Observatory was meer dan 93% van de voorbereidende vergaderingen van de Commissie met big business vertegenwoordigers, 'European Commission preparing for EU-US trade talks: 119 meetings with industry lobbyists': http://corporateeurope.org/trade/2013/09/european-commission-preparing-eu-us-trade-talks-119-meetings-industry-lobbyists
[1] Inside US Trade, 'TTIP 'Stocktaking' Fails To Resolve EU Demands For Documents Access': http://insidetrade.com/Inside-US-Trade/Inside-U.S.-Trade-02/28/2014/ttip-stocktaking-fails-to-resolve-eu-demands-for-documents-access/menu-id-172.html
[2] Gelekte documenten van de Commissie rond TTIP-communicatie via Corporate Europe Observatory: http://corporateeurope.org/printpdf/1600
II. Economische voordelen
De Europese Commissie en voorstanders van de TTIP verwijzen vooral naar de beloftes voor groei en jobs. De diensten van Karel De Gucht schetsen weliswaar een misleidend beeld over de economische voordelen van een potentieel TTIP-akkoord. De potentiële economische groeicijfers waar de Commissie zich steeds op beroept zijn minimaal en ook zeer onrealistisch. Ze zijn gebaseerd op studies van ECORYS en CEPR[1]die de economische groeiverwachtingen duidelijk overschatten, en achterhaald zijn. Deze studies gaan namelijk uit van een zeer breed akkoord op alle vlakken (wat onmogelijk zal zijn), en maken onrealistische economische simulaties[2].
De economische groei op basis van het "optimistische" scenario (waarbij de helft van de harmoniseerbare reguleringen uit de VS en de EU geharmoniseerd zou worden!) zou jaarlijkse 0,5% bedragen, maar pas vanaf 2027. De Commissie verwijst telkens naar deze cijfers, maar zonder hierbij te vermelden dat dit pas vanaf 2027 zou zijn. En deze percentages zijn vergelijkbaar met de effecten van het op de markt komen van de iPhone 5 of de negatieve impact van een erg strenge winter op de economie. Dit is verwaarloosbaar. Zeker als men hierbij bedenkt dat dit "optimistische" scenario totaal onrealistisch is - men kan en wil niet zoveel regelgeving harmoniseren -, en de simulaties ook geen rekening houden met o.a. wisselkoersveranderingen.
Europese normen op het vlak van voedselveiligheid, consumentenbescherming, milieu, gegevensbescherming, gezondheid, en werknemersbescherming voor een hypothetische en kleine economische groei op lange termijn op de helling zetten, is ronduit lichtzinnig.
Bovendien berekent de Commissie de opbrengst van deze cijfers per gezin (zogenaamd €545 per gezin per jaar extra vanaf 2027), maar de winsten die er zouden zijn, zullen eerder een beperkt aantal grote/transnationale bedrijven toekomen, en niet Europese gezinnen of KMO's. Het zijn vooral transnationale bedrijven die voordeel hebben bij harmonisering van regelgeving in de EU en VS en wederzijdse erkenning, zo kunnen ze gemakkelijker voor beide markten produceren. Voor bedrijven die niet aan internationale handel (kunnen) doen -maar in de VS, voor de Europese binnenmarkt, of nationaal/lokaal produceren - betekent dit vooral meer competitie. De vraag is dan ook of de een TTIP-akkoord tot meer jobs zal leiden.
Meer info:
Kijk zeker volgend filmpje, ARD Monitor reportage (met Engelse ondertitels, rechtsonder aanzetten), waarin er meer uitleg wordt gegeven over de zin en
[1] Impact Assessment van de Europese Commissie (maart 2013): http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/march/tradoc_150759.pdf, op basis van volgende studies: ECORYS studie (2009): http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2009/december/tradoc_145613.pdf;
[2] Zie: London School of Economics blogartikel 'The potential benefits of a US-EU free trade deal for both sides may be much smaller than we have been led to believe' http://blogs.lse.ac.uk/usappblog/2013/12/17/eu-us-free-trade/; en zie vanaf minuut 3:30 in ARD Monitor reportage 'The Fairytale of the Job Miracle' (Engelse ondertitels rechtsonder aanzetten) https://www.youtube.com/watch?v=ljneHxc1rgc&list=UUhfqpvenrT0uqRMPcSNILEw&feature=c4-overview.
· onzin van economische voorspellingen en een interview met Karel De Gucht: https://www.youtube.com/watch?v=ljneHxc1rgc&list=UUhfqpvenrT0uqRMPcSNILEw&feature=c4-overview
· London School of Economics blogartikel van Gabriel Siles-Brügge en Ferdi De Ville (dec 2013) 'The potential benefits of a US-EU free trade deal for both sides may be much smaller than we have been led to believe': http://blogs.lse.ac.uk/usappblog/2013/12/17/eu-us-free-trade/
III. Investeringsbescherming- en arbitrage (ISDS)
Een van de meest controversiële aspecten van de TTIP-onderhandelingen zijn de voorziene bepalingen rond investeringsbescherming en -arbitrage (Investor-state dispute settlement, afgekort ISDS). Via een dergelijk arbitragemechanisme kunnen bedrijven staten aanklagen voor internationale arbitragehoven. Hier wordt achter gesloten deuren geoordeeld door drie privé-arbiters, boven de hoofden van nationale gerechtshoven en parlementen. Vermogende bedrijven gebruiken dit mechanisme om overheidsmaatregelen die de verwachte winst van de bedrijven mogelijks aantast, aan te klagen, zelfs al dienen deze maatregelen om de burgers of het milieu te beschermen. Dit leidt tot regelgevende zelfcensuur bij overheden en holt de parlementaire democratie uit.
De afgelopen jaren is er een enorme groei aan juridische claims bij internationale hoven van arbitrage. Voorbeelden genoeg[1], het laatste Canadees mijnbouwbedrijf Infinito Gold klaagt Costa Rica aan voor meer dan $ 1 miljard. België werd door het bedrijf Ping An aangeklaagd naar aanleiding van de Fortis-zaak[2]. Het is onduidelijk hoeveel geld er van België geclaimd wordt aangezien het om een geheime/confidentiële ICSID arbitrage procedure gaat.
Een TTIP-akkoord met ISDS kan het aantal schadeclaims enorm doen toenemen. De VS en EU vertegenwoordigen de grootste handelsblokken ter wereld, met zeer veel grote, multinationale bedrijven die enorme investeringen doen in VS en de EU wederzijds (jaarlijks 3,5 triljoen dollar directe buitenlandse investeringen in EU-VS wederzijds!). Dit betekent dat wanneer ISDS in TTIP opgenomen wordt, het potentieel voor schadeclaims gigantisch vergroot door de zeer vele investeringen en de aanwezigheid van grote bedrijven die het zich kunnen veroorloven dergelijke tijdrovende en dure procedures op te starten.
Er is daarbovenop een problematische verwevenheid tussen de arbiters en de bedrijfswereld. Internationale arbitragehoven vergaderen ad hoc. Ze worden
[1]Zo klaagde de Amerikaanse tabaksgigant en megalobbyist Philip Morris Uruguay en Australië aan wegens regelgeving rond ontradende sigarettenverpakkingen. Het Zweedse energiebedrijf Vattenfall eist 3,7 miljard van Duitsland vanwege het besluit tot kernenergie-uitstap na de ramp in Fukushima. Griekenland wordt aangeklaagd door investeerders voor de schuldherschikking die het in 2012 moest uitvoeren om reddingskredieten van de Troika te krijgen. Het farmaceutische bedrijf Eli Lili klaagde de Canadese overheid aan omdat de overheid eist dat het nut van een medicijn aangetoond moet worden om een patent te krijgen, enzovoort.
[2] Zie parlementaire vraag van Eva Brems (Groen) over deze zaak voor meer info: http://bit.ly/1clSBlV
voorgezeten door investeringsarbiters. Vaak zijn dit privé-advocaten die uit de kleine wereld van het investeringsrecht komen. Zij hebben nauwe banden met multinationale bedrijven en kunnen bezwaarlijk als onafhankelijk of neutraal gezien worden. Een rapport van Corporate Europe Observatory (CEO) (zie onder voor rapport), een ngo die onderzoek uitvoert naar de macht van bedrijven en lobby's, toont aan dat hoop en al 15 arbiters beslissingen nemen in 55 procent van alle betwistingen.
De Commissie stelt dat ze de ISDS-bepalingen wil verbeteren[1], ze doet voorstellen rond o.a. meer transparantie, bedrijven zouden gerechtskosten moeten betalen als ze verliezen om 'frivole claims' tegen te gaan etc. Voor vele organisaties, en ook voor de groenen, is dit onvoldoende, voornamelijk omdat het de fundamentele logica van het systeem niet in vraag stelt.
Om tegemoet te komen aan het aanhoudende en groeiend protest over ISDS in de TTIP, kondigde Karel De Gucht een publieke consultatieronde aan over ISDS-bepalingen[2]. Deze zou begin maart van start gaan. In de VS roepen middenveldorganisaties de Obama administratie nu ook op om een publieke consultatie rond ISDS[3]te organiseren.
Tot slot, nog een argument van ISDS-cricasters is dat zulke omvangrijke, extra investeringsbescherming absoluut niet nodig is tussen de VS en de EU. Beide handelspartners beschikken over zeer geavanceerde, robuuste rechtssystemen met reeds uitgebreide voorziening voor investeringsbescherming. De grote wederzijdse investeringen ($ 3,5 triljoen jaarlijks) tonen aan dat er geen probleem is voor wederzijdse investeringen[4]. Als er een specifiek of groot risico is, kunnen bedrijven zich ook verzekeren.
Meer info:
· Brief van 200-tal NGOs, middenveldorganisaties, vakbonden en verbanden aan de hoofdonderhandelaars van de EU en de VS over ISDS: http://www.eeb.org/EEB/?LinkServID=A2B98635-5056-B741-DB90148289C557DB&showMeta=0
· Opinie Bart Staes over ISDS 'De machtsgreep van de megalobbyisten': http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1761033/2013/12/19/De-machtsgreep-van-de-megalobbyisten.dhtml
Professor Jan Wouters (Katholieke Universiteit Leuven) over gebrek aan transparantie bij ISDS-geschillen, ten voordele van grote bedrijven:
[1] Zie Commission Fact Sheet over ISDS: http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/october/tradoc_151791.pdf
[2] Persbericht Europese Commissie over ISDS-consultatieronde: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-14-56_en.htm; persbericht Bart Staes, 'De Gucht neemt toch (even) afstand van omstreden arbitragemechanisme': http://www.bartstaes.be/articles.php?id=4007
[3] Inside US Trade (03/03/2014), 'Wide Coalition Calls On USTR To Open ISDS Public Consultations In TTIP': http://insidetrade.com/201403032462957/WTO-Daily-News/Daily-News/wide-coalition-calls-on-ustr-to-open-isds-public-consultations-in-ttip/menu-id-948.html
[4] Investeringsbescherming en -arbitrage bepalingen werden traditioneel ingebouwd in vrijhandelsakkoorden met ontwikkelingslanden of landen met dictatoriale regimes. Zo konden investeerders onder internationaal recht beschermd worden tegen schendingen van hun rechten zoals afgesproken in gesloten vrijhandelsakkoorden (bv ter bescherming tegen onteigening door het 'gastland').
· Onderzoek van Corporate Europe Observatory naar het functioneren van investeringsarbitrage:
- 'A transatlantic corporate bill of rights':
- 'Profiting from injustice':http://corporateeurope.org/sites/default/files/publications/profiting-from-injustice.pdf
· Europese Commissie over ISDS: http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/october/tradoc_151791.pdf
· NGO weerlegging van Commissie fact sheet argumenten rond ISDS: http://www.tni.org/article/s2b-refutes-european-commissions-defense-controversial-investor-state-dispute-settlement
IV. Samenwerking op vlak van regelgeving
De belangrijkste onderhandelingen gaan over het afbouwen van de zogenaamde non-tarifaire handelsbelemmeringen en verschillen in regelgeving en controles. De klassieke, tarifaire handelsbelemmeringen zijn namelijk al erg laag tussen de VS en de EU[1]. De TTIP besprekingen gaan over veel meer dan handel.
De bedoeling is om niet-tarifaire handelsbelemmeringen af te bouwen in het TTIP-verdrag door huidige regelgeving op elkaar af te stemmen en toekomstig regelgevende samenwerking op te zetten. Huidige regelgeving op elkaar afstemmen zou waar mogelijk via harmonisatiegebeuren. Volgens de groenen, samen met vele andere organisaties, houdt dit het risico in dat de zwakkere (vaak Amerikaanse, maar ook Europese) normen overgenomen worden. Waar harmonisatie te moeilijk ligt wil men zoveel mogelijk 'wederzijdse erkenning' bekomen. Dit laatste houdt in dat, waar de VS en de EU niet dezelfde regulering overeen kunnen komen, geprobeerd zal worden elkaars procedures en regels zoveel mogelijk te erkennen en accepteren. Ook dit zou volgens de groenen de Europese regelgeving op een aantal domeinen echter kunnen ondermijnen. Zelfs al wordt de Europese regelgeving op zich niet aangepast, producten die niet aan onze normen voldoen, zouden massaal ingevoerd kunnen worden. Dit zou bovendien concurrentie vervalsend weken voor Europese ondernemingen (zij moeten aan hogere standaarden voldoen en moeten zo valse concurrentie het hoofd bieden). Bovendien willen de VS en EU onderhandelaars toekomstige regelgevende samenwerking opzetten. De EU wil dit o.a. institutionaliseren door een ‘Regulatory Cooperation Council’ op te zetten. Dit zou van een toekomstig TTIP-akkoord een zogenaamd ‘levend’ verdrag maken, wat nu tijdens de TTIP-onderhandeling niet besloten geraakt, kan later via deze nieuw opgezette regelgevende instelling gebeuren. De VS wil vooral meer ‘stakeholder participation’, naar eigen model, wat inhoudt dat bedrijven in de vroege fase van regelgeving hun zeg hierover kunnen doen.
Hoe het ook geregeld wordt, als er structuren voor toekomstige regelgevende samenwerking opgezet worden, zal dit een grote impact hebben op de Europese en Amerikaanse interne markten, ons samenlevingsmodel en democratisch besluitvormingsprocessen.
Commissaris De Gucht en Garcia Bercero, hoofdonderhandelaar voor de EU, benadrukken steevast dat de Europese sociale, ecologische en gezondheidsregulering in geen geval afgezwakt zullen worden. Aan de andere kant van de oceaan ziet men dat weliswaar anders. Michael Froman, de hoofdonderhandelaar voor de VS, bekritiseerde de Europese voorschriften en standaarden al meermaals erg fel, en noemde die te sterk bepaald vanuit de overheid en "te eurocentrisch". (Zie ook onder bij landbouw en voedsel). Bovendien liggen alle goederen en diensten ter bespreking op de onderhandelingstafel. In het onderhandelingsmandaat werd er enkel een uitzondering gemaakt voor audiovisuele diensten. Wanneer de Commissie over een bepaalde zaak voet bij stuk houdt, zal het waarschijnlijk ergens anders moeten toegeven.
V. Sectoren
a. Voedsel en landbouw
Het landbouwbeleid in Europa verschilt fundamenteel van dat in Amerika. In Europa wordt het garanderen van de voedselveiligheid en elementaire milieubescherming doorheen de hele voedselketen nagestreefd, terwijl men in de VS vooral kijkt naar de veiligheid van het eindproduct. Ook kunnen wetgevers in Europa bij onvoldoende wetenschappelijke zekerheid beschermende regelgeving invoeren op basis van het ‘voorzorgsprincipe’. Zo zijn chloorkippen, hormonenvlees, en vlees van gekloonde dieren die in de VS zijn toegelaten, niet toegestaan op de Europese markt. Ook is labeling in Europa veel uitgebreider.
Voedsel- en landbouwbeleid is een prioriteit voor Amerikaanse zijde in de TTIP onderhandelingen. Deze worden door Amerikaanse actoren gezien als dé opportuniteit om de Europese regelgeving op het gebied van voedselveiligheid aan te pakken. Verschillende Amerikaanse bedrijven en politici wezen er al op dat ze het Europese voorzorgsprincipe beschouwen als een voorwendsel om genetisch gemanipuleerde gewassen en andere Amerikaanse producten van de Europese markt te weren en bestempelen het als 'onwetenschappelijke handelsbarrière'. Bijvoorbeeld senator Max Baucus, voorzitter van de commissie financiën, in een open brief aan Ron Kirk, voormalig VS-toponderhandelaar en in een opiniestuk (zie onder voor bronnen): "Steun van het Congres hangt grotendeels af van het afbouwen van handelsbarrières voor Amerikaanse landbouwproducten." Ook vanuit Europa komt er enorme druk vanuit de GGO-lobby. Zo heeft EuropaBio, de Europese biotech-koepel, haar wensen aan de Commissie overgemaakt[1], namelijk een gelijkaardig systeem voor GGO-autorisaties als in de VS.
[1] Consultatie EuropaBio en BIO: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/international/cooperating-governments/usa/jobs-growth/files/consultation/regulation/15-europabio-bio_en.pdf
Een TTIP-akkoord inclusief landbouw- en voedselbeleid dreigt dus een achterpoort te betekenen voor de introductie van biotechnologische landbouwproducten en dieren; via ISDS, regelgevende samenwerking in het akkoord of in de toekomst, of politieke druk om het akkoord te doen slagen. Er is nu al concrete druk op Europarlementsleden in bepaalde dossiers om de onderhandelingen met de VS niet in gevaar te brengen (bijvoorbeeld omtrent Europese cloning-wetgeving[1]).
Meer info:
· 'Issues' op het vlak van voedsel en landbouw tussen EU en VS, relevant voor TTIP:
GGOs, zaden, en pesticide[2], chloorwassen van kipkarkassen, hormonen in vlees, cloning[3], bepaald voedseladditieven (als ractopamine), residuen van bestrijdingsmiddelen op fruit[4], hormoon-ontregelende stoffen[5].
· Brief van NGOs aan de TTIP hoofdonderhandelaars: http://www.iatp.org/files/2013_06_25_US_EU_letter.pdf
· Amerikaanse push voor landbouw- en voedselproducten:
o Artikel financial Times ' US farmers attack Europe on trade talks impasse': http://www.ft.com/intl/cms/s/0/d647cd82-9d78-11e3-a599-00144feab7de.html?siteedition=intl#axzz2uzwO8St0
o Open brief aan voormalig VS-hoofdonderhandelaar Ron Kirk http://www.finance.senate.gov/newsroom/chairman/release/?id=17b2fd73-067d-4a4a-a50f-a00265efbf67
· Implicaties voor Europese wetgeving, studie Europees Parlement - ENVI (voor concrete voorbeelden en impact op wetgeving: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2013/507492/IPOL-ENVI_ET(2013)507492_EN.pdf
Friends of the Earth Europe en Institute for Agriculture and Trade Policy brochure over TTIP en landbouw/voedsel:
[1] Zie vanaf minuut 2:10 in ARD Monitor reportage (met Engelse ondertitels, rechtsonder aanzetten) https://www.youtube.com/watch?v=ljneHxc1rgc&list=UUhfqpvenrT0uqRMPcSNILEw&feature=c4-overview
[2] Bijvoorbeeld, EU observer blog: http://blogs.euobserver.com/cronin/2014/02/17/trade-chief-misleads-on-gm-foods/
[3] [3] Zie: vanaf minuut 2:20 in ARD Monitor reportage 'The Fairytale of the Job Miracle' (Engelse ondertitels rechtsonder aanzetten) https://www.youtube.com/watch?v=ljneHxc1rgc&list=UUhfqpvenrT0uqRMPcSNILEw&feature=c4-overview.
Zie video, min ...
[4] Inside U.S. Trade, 07/02/2014, 'New EU Regulation Instituting Pesticide Limit Could Hit U.S. Apple Exports', http://insidetrade.com/Inside-US-Trade/Inside-U.S.-Trade-02/07/2014/new-eu-regulation-instituting-pesticide-limit-could-hit-us-apple-exports/menu-id-710.html
[5] Zie opinie van Julie Girling (Brits Europarlementslid voor de rechtsconservatieve ECR groep, en groot voorstander van de TTIP, GGOs en afzwakking van het voorzorgsprincipe): 'The Junk Science Threat to Free Trade - A European campaign against 'endocrine disruptors' could scupper trans-Atlantic trade talks': http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702303947904579336611208924306?mg=reno64-wsj&url=http%3A%2F%2Fonline.wsj.com%2Farticle%2FSB10001424052702303947904579336611208924306.html
b. Klimaat, milieu, energie:
In de huidige TTIP-onderhandelingen ontbreken besprekingen op het vlak van klimaatinspanningen en duurzame groei. Volgens de groenen zouden de EU en de VS net hier werk van moeten maken, bijvoorbeeld op het vlak van afschaffen van de enorme subsidies voor fossiele brandstoffen[1].
Maar het Europese klimaatbeleid en doelstellingen voor CO2-emissiereducties blijken onder druk te komen staan door de TTIP, en ook door het vrijhandelsverdrag met Canada dat bijna rond is. Zo wordt er bijvoorbeeld druk uitgeoefend in verband met de Europese ‘Fuel Quality Directive’ (die minder vervuilende brandstoffen promoot[2]), door de VS, Canada en de fossiele lobbies ten voordele van teerzandolie of schaliegas.
Bij ISDS-zaken zijn het ook vaak milieumaatregels die aangeklaagd worden.
Meer info:
· Positie van de European Environmental Bureau (EEB) over TTIP: http://www.eeb.org/EEB/?LinkServID=4AFDDA9F-5056-B741-DB18FBAC26DE3743&showMeta=0
· Infobrochure van NGOs over TTIP, ISDS en schaliegasboringen: http://www.foeeurope.org/sites/default/files/publications/foee_ttip-isds-fracking-060314.pdf
· Studie Heinrich Böll Stiftung, ISDS en mileuregelgeving: http://www.boell.org/downloads/HBS-TTIP_2.pdf
c. Gegevensbescherming, IPRs
Communicatie en technologiebedrijven in de VS vragen openlijk om een TTIP-akkoord dat grootschalig toezicht en dataverzameling vergemakkelijkt. De TTIP mag geen herintroductie van ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement) zijn, deze werd in juli 2012 verworpen door het Europees Parlement en Europese publieke opinie[3]. Zeker sinds de NSA-schandalen van zomer 2013 werd duidelijk voor Europa dat bescherming tegen digitaal toezicht en privacy schendende dataverzameling op grote schaal dringend aangescherpt moet worden, niet verzwakt.
[2] Commissie website over de Fuel Quality Dirtective: http://ec.europa.eu/environment/air/transport/fuel.htm
Intellectuele eigendomsrechten en patenten versterken, zou een bedreiging vormen voor o.a. de toegang en betaalbaarheid van medicijnen, de vrije uitwisseling van zaden, biodiversiteit in de landbouw en boerenrechten.
d. Diensten
Openbare diensten (zoals sociale voorziening, water, gezondheid, onderwijs etc) mogen niet geliberaliseerd worden onder invloed van de TTIP en er dient duidelijk afgebakend worden welke diensten in welke sectoren in de toekomst wel of niet geprivatiseerd kunnen worden. Voor de EU zelf is de liberalisering van diensten van openbaar nut of algemeen belang al vaak een zeer moeilijke oefening gebleken, hetgeen heeft geleid tot grote maatschappelijke spanningen wanneer liberalisering van bepaalde diensten te snel en te drastisch werd ingevoerd, zoals bijvoorbeeld bij de spoorwegen. Een verdrag met de VS kan niet verder gaan dan wat binnen de EU is afgesproken. Volgens wat er nu op de onderhandelingstafel zou liggen is dit niet duidelijk gegarandeerd.
Financiële diensten zijn in de VS onder de Dodd-Frank Act beter gereguleerd. De groenen zijn er dan ook voorstander van om financiële diensten buiten de TTIP te houden.
Andere specifieke issues:
Chemische sector
· EU verordening chemische stoffen REACH: http://www.euractiv.com/sustainability/eu-readies-radical-strategy-coun-news-532054?utm_source=EurActiv%20Newsletter&utm_campaign=a544d10667-newsletter_sustainable_development&utm_medium=email&utm_term=0_bab5f0ea4e-a544d10667-245665130
Extra info:
Informatie bronnen:
De groenen:
· De TTIP campagnewebsite van de Groenen/EVA, de groene groep in het Europees Parlement: www.TTIP2014.eu (ook te volgen op twitter: #TTIPbeware). Hier zal veel informatie, acties, en campagne materiaal op komen en zal goed actueel gehouden worden door onze nieuwe TTIP-campaigner (voorlopig alles onder: http://www.greens-efa.eu/trade-24.html).
· Alle persberichten en activiteiten van Bart Staes: www.bartstaes.be. Met verschillende persberichten over TTIP, en de pledge: http://www.bartstaes.be/articles.php?id=4060
Andere organisaties die veel werk verrichten rond TTIP:
· ...
* * *
Bron : 6 maart 2014, Bart Staes (Groen)