Koha për të vdekur
Ikkyu, mjeshtri Zen, shquhej për zgjuarsi që në në fëmijëri. Mësuesi i tij kishte një filxhan çaji të çmuar, një objekt i rrallë antik. Një ditë, pa dashje, Ikkyu e theu atë filxhan dhe u mërzit shumë. Duke dëgjuar hapat e mësuesit që po vinte, ai i fshehu copat e filxhanit mbas shpinës. Kur mësuesi u shfaq përballë tij, Ikkyu e pyeti: “Përse njerëzit duhet të vdesin doemos një ditë?”. Plaku i shpjegoi: “Kjo është diçka e natyrshme. Edhe vetë Buda ka vdekur. Çdo gjë duhet të jetojë dhe të vdesë në kohën e caktuar.”. Atëherë Ikkyu, duke treguar filxhanin e thyer i tha mësuesit të tij: “Ja pra, edhe filxhanit tënd i kishte ardhur koha për të vdekur”. Mësuesi plak nuk e prishi fare terezinë, por me një buzagaz enigmatik në buzë i tha: “E të mendosh se deri tre minuta më parë filxhani im ishte fare mirë”. Mandej, me një shpejtësi të paimagjinueshme për një plak, ai e theu bastunin e vet mbi kurrizin e nxënësit të tij Ikkyu. Pastaj vijoi qetësisht: “Çfarë çudie, filxhani im ka vdekur në të njejtën ditë me bastunin tim. Sigurisht që sot nuk është ditë me fat për mua!”
Shtegu i vërtetë
Pak para se Ninakawa të vdiste, atij i bëri vizitë mjeshtri Zen Ikkyu, i cili e pyeti: A duhet të të prij?’.Ninakawa iu përgjigj: “Vetë kam ardhur këtu e vetë do të shkoj. E ç’ndihmë do mund të më japësh ti?”. Ikkyu iu përgjigj: “Nëse vërtetë mendon se vjen e ikën, them se ky është gabimi yt. Lejomë të të tregoj shtegun nëpër të cilin nuk as vihet e as nuk shkohet”. Mbas këtyre fjalëve, Ikkyu i tregoj shtegun me aq qartësi, sa Ninakawa buzëqeshi e dha qetësisht frymën e fundit.
Vdekja e Eshunit
Kur tashmë ishte më shumë se gjashtëdhjetë vjeç e po bëhej gati ta linte këtë botë, Eshuni, murgesha Zen, iu lut disa murgjve që t’i bënin gati një turrë drush në oborr. Mandej u ul vendosmërisht në mes të turrës mortore e urdhëroi t’i vinin zjarrin gjithandej rrotull. “O motër!-thirri një nga murgjit-A bën nxehtë aty sipër?”. Eshuni u përgjigj: “Vetëm një i marrë si ti mund të shqetësohet për një gjë të tillë”. Mbas këtyre fjalëve, flakët e përfshinë dhe ajo vdiq.
Tempulli i heshtur
Shoiki, një njeri me një sy të verbër, ishte një mjeshtër Zen që vetëtonte nga Ndriçimi. Ai u jepte mësim nxënësve të tij në tempullin Tofuku. Ditë e natë në tempull mbretëronte heshtja. Nuk dëgjohej kurrfarë tingulli. Mësuesi kishte ndaluar edhe këndimin e sutrave. Nxënësit e tij nuk duhej të bënin tjetër gjë, përveçse të meditonin.Kur mjeshtri vdiq, një plakë që jetonte aty pranë dëgjoi tringëllimën e zilkave dhe ninullën e sutrave. Dhe e kuptoi se mjeshtri Shoiki kishte vdekur.
Një këshillë mjeshtrit
Mjeshtrat Zen e kanë zakon t‘i ndihmojnë dhe t‘i këshillojnë nxënësit e tyre në një dhomë të veçantë. Askush nuk hyn aty kur mjeshtri dhe nxënësi janë bashkë. Mokurait, mjeshtrit Zen të tempullit Kenin të Kiotos, ia kishte ënda të bisedonte jo veç me nxënësit e tij, por edhe me tregtarë e njerëz të ndryshëm. Aty vinte edhe njëfarë prodhuesi tinarësh, i cili ishte pothuajse analfabet. Ky njeri i bënte pyetje të marra Mokurait, pinte çajin e mandej largohej në punë të vet.
Një ditë, teksa prodhuesi i tinarëve ndodhej aty, Mokurai ndjeu nevojën të fliste me një nxënës të vetin, ashtu që iu lut prodhuesit të tinarëve që ta priste në një dhomë tjetër. “Nga sa kam kuptuar unë, ti je një Budë i gjallë“, kundërshtoi burri. “As Budat e gurtë që gjenden në tempull nuk i dëbojnë njerëzit që tubohen përreth tyre. Kësisoj, përse duhet të përjashtohem pikërisht unë? Kështu, Mokurai u detyrua të dilte vetë përjashtë për të biseduar me nxënësin e tij.
Pasuria e rreme
Një burrë i pasur i kërkoi Sengait që t’i shkruante diçka për të siguruar vazhdimësinë dhe begatinë e familjes së vet, ashtu që të mund ta ruante si thesar nga brezi në brez. Sengai kërkoi t’i jepnin një fletë të madhe letre dhe shkroi: “Vdes babai, vdes biri, vdes nipi“. Njeriu i pasur u zemërua keqas dhe i tha: “Unë kërkova të më shkruaje diçka për lumturinë e familjes sime! Përse më bëre një shaka të tillë?“. “Nuk është hiç shaka“, sqaroi Sengai. “Nëse yt bir do të vdiste para teje, për ty do të qe dhimbje e rëndë. Nëse nipi yt do të vdiste para birit tënd, do t’ju copëtohej zemra të dyve. Nëse njerëzit e familjes sate vdesin nga brezi në brez simbas rendit që shkrova unë, jeta do të ndiqte rrjedhën e vet natyrale“.
Nxënësit
Në epokën Tokugaëa ka pasë jetuar një mjeshtër që quhej Getan. Ai e kishte zakon të thoshte: “Ka tre lloj nxënësish: ata që u mësojnë urtinë Zen të tjerëve, ata që përkujdesen për tempujt dhe faltoret, e mandej janë thasët e orizit dhe varëset e rrobave“. Të njejtën ide shprehte edhe Gasani. Kur studionte me Tekisuin, mjeshtri ishte shumë i rreptë. Madje në ndonjë rast edhe e qëllonte. Nxënësit e tjerë nuk e duronin këtë metodë mësimdhënieje dhe largoheshin. Por Gasan qëndronte përherë aty, duke thënë: “Një nxënës i pavlerë përdor ndikimin e mjeshtrit. Një nxënës mediokër admiron mirësinë e mjeshtrit. Një nxënës i mirë bëhet i fortë nën disiplinën e mjeshtrit”, mnvro.org
