Një libër me poezi dhe prozë të shkurtër, të përzgjedhura nga Charles Baudelaire, në shqip nga Alket Çani, shoqëruar dhe me përkthyes të tjerë të dorës së parë nga frëngjishtja, si Ismail Kadare me përkthimin e poezisë “Albatros”; Edmond Tupja për poezitë “Parfumin ekzotik”, “Vajzës shend e verë”, “Bisedë”, “Lugati”, “Muzika”, “Metamorfoza e vampirit” dhe “Perëndim dielli romantik”; Arben Dedja për poezinë “Abeli dhe Kaini”, si dhe Romeo Çollaku për poezinë “Njeriu dhe deti”
Asaj që shkoi
Rreth meje rruga ulërin dhe buçet,
E gjat’ e hollë, sterrë, kujë madhështore,
Një grua shkoi me një fustan të zi për dore,
Q’e kolovite posht’ e lart me salltanet.
Si ëngjëll, si statuj’ e gjallë vetëtin.
Si i shastisur dhe i çakërdisur unë
Nga syr’i saj si qiell që mbrun furtunë
Thëthinja mjaltë që magjeps, dëfrim që grin.
Ja shkrepi dhe u err. Moj flutur e farosur
Që me vështrimin tënt më bërë flag’ e furrë,
S’të shoh më vallë veç në jetën e pasosur?
Ah, gjetkë, tutje, tepër vonë, ndofta kurrë,
Se unë s’di ku ike, ti ku shkonj s’e di,
Të desha, moj, e dinje, vetë, moj, dhe ti.
Përkthyer nga Fan Noli
Albatros
Shpesh marinarët marrin për zbavitje
Me vete albatrosët, zogjtë fisnikë
Që ngathtësisht mbi det ndjekin anijen
Tek shket mbi gropa, përmbi hone ik.
Të lënë mbi kuvertë, këta princa
Të kaltërsisë, si leshko janë tani
Mjerueshëm varin ata krahë të bardhë
Si rremat e braktisura përbri.
Ky udhëtar me flatra ç’qulls që ngjan,
Ç’i bukur ish, ç’komik duket, i keq.
Dikush ia tall ecjen e tij të çalë.
Një tjetër sqepin me çakmak ia djeg.
Kështu dhe ti, poet, princ resh të larta
Që mbi stuhitë zotëron e qesh,
Porsa të zbresin nëpër tokë e baltra,
Krahët viganë të pengojnë t’ecësh.
Përkthyer nga Ismail Kadare
Njeriu dhe deti
Njeri i lirë, ti detin do ta duash përherë!
Deti është pasqyra jote; shpirtin tënd t’i sodit
Rrokullimës së pagund ku dallga përpëlitet,
Dhe mendjen e ke të hidhur si humnerë.
Të pëlqen me gjoks të zhytesh shëmbëlltyre,
Me sy e krahë e rrok dhe zemra ndonjëherë
Harron rrahjete veta duke ndjekur poteren
E atij rënkimi sovran prej egërsire.
Ju jeni që të dy të mbyllur e të vranët,
Askush, o njeri, nuk t’i ndriçoi zgafellet,
O det, askush s’t’i di thesaret e thella,
Ju jeni xhelozë të t’fshehtave që mbani.
Megjithatë pa reshtur rrjedhës shekullore
Njëri-tjetrin luftoni pa mëshirë as pendim.
Ngaqë e keni për zemër vdekjen e shkatërrimin,
O armiq të përjetshëm, o vëllezër mizorë!
Përkthyer nga Romeo Çollaku
Vajzës shend e verë
Kokën, pamjen e lëvizjet ti m’i ke
Të bukura si një peizazh i rrallë;
Buzëqeshja në fytyrë të lodron e re
Si fllad i freskët në qiellin rrezelarë.
Kalimtar’ i zymtë që del shëtitje
Mahnitet kur ta sheh atë shëndet
Që të shpërthen gjithë llamburitje
Nga llërët deri tek supet e lehtë.
Ngjyrat e ndezura me të cilat përndrit
Rrobat e stolitë e tua tërë shkëlqim,
U ngjallin poetëve thellë në shpirt
Vegimin e një baleti lulesh në agim.
Ato fustane farfuritëse janë përnjëmend
Simbol i mendjes satë plot ngjyra për mua,
O e çmendur që egër po më çmend,
Unë të urrej po aq sa dhe të dua!
Nganjëherë në kopshtin gjithë hijeshi,
Ku plogështia rëndë më kapte,
Kam ndier të më shponte një si qesëndi
Kur në kraharor dielli plagë më hapte.
Dhe pranvera me blerimin e saj pa fund
Ma ka poshtëruar aq keq zemrën e shkretë
Saqë një luleje petlat m’u desh t’ia shkul
Për të dënuar paturpësinë e Natyrës vetë.
Një natë, pra, do të doja marrëzisht,
Kur vjen ora e epshit të ndezur furrë,
Drejt thesareve të kurmit tënd pabesisht
Të zvarritesha pa më të voglën zhurmë,
Që ta ndëshkoja atë trup shend e verë,
Që ta lëndoja të gji, ku fle falja,
Dhe një plagë të gjerë, të thellë humnerë,
Tek barku i habitur ty të të hapja.
Pastaj, o ëmbëlsi marramendëse!
Përmes atyre buzëve djegur nga etja,
Shumë më mahnitëse e më tërheqëse,
Helmin tim, o shpirt, brenda ta derdhja!
Përkthyer nga Edmond Tupja
Soditje shpirtërore
Ji e urtë, o Dhimbja ime, më e qetë ji.
Ti Mbrëmjen thërrisje: ja ku vjen me endje:
Qytetin errësira e mbulon krejt tani,
Disave u sjell paqe, të tjerëve vramendje.
Ndërsa turmë e gjerë e njerëzve trushkulur,
Nën kamxhikun e Qjefit, xhelatit mizor,
Shkon të vjelë pendime në festën e përulur,
Dhimbja ime, këtej eja, më jep dorën,
Larg tyre. Shih si përkulen Vitet e vdekur,
Mbi ballkonet e qiellit, me vjeturina veshur;
Pendimin duke qeshur si del nga thellësitë;
Diellin, që jep shpirt, përgjumur nën një hark,
Dhe, si qefin i gjatë që Lindja e zvarrit,
Dëgjo, o shpirt, dëgj, si ec e ëmbla Natë.
Përkthyer nga Alket Çani
I vdekur i gëzuar
Në një tokë të trashë me shumë kërmij
Një hendek të thellë ta hap dua vetë,
Që të mund të qetohem dhe eshtrat të shtrij
E të fle në harresë si peshkaqeni në det.
I urrej testamentet dhe varret i urrej;
Më mirë se të lyp vajtimet e botës,
Siç jam gjallë, korbat të grish do pëlqeja,
Të më thithnin gjithë gjakun nga skeleti i ndotur
O krimba! Shokë të zinj, shurdhanë e të verbuar,
Po ju vjen një i vdekur i lirë e i gëzuar,
Filozofë qejflinj, o bij të kalbëzimit,
Kurmin tim rrënojë përshkojeni në heshtje,
Dhe thomëni po ka ende ndonjë mundim
Për këtë trup pa shpirt, të vdekur mes të vdekurve!
Përkthyer nga Alket Çani
Ballkoni
Dashnore e dashnorëve, burim i kujtimeve,
O ti, ëndjet e mia! Borxhet e mia, ti!
Ndërmende bukurinë e atyre ledhatimeve,
Hijeshinë e muzgjeve, të vatrës ëmbëlsi,
Dashnore e dashnorëve, burim i kujtimeve!
Mbrëmjet e përflakura nga zjarri i tymtarit,
Dhe mbrëmjet në ballkon me avuj rozë veshur.
Sa i butë gjiri yt!Zemra jote ç’e mbarë!
Gjëra të paharruara kemi thënë ne shpesh
Mbrëmjeve të përflakura nga zjarri i tymtarit.
Mbrëmjeve të nxehta më diej të pashuar!
Sa e fuqishme zemra! Hapësira - e pafund!
Mbi ty i përkulur, mbretëreshë e adhuruar,
Besoja se thithja aromën e gjakut tënd.
Mbrëmjeve të nxehta me diej të pashuar.
Pastaj si natë e ngjeshur bashkoheshim të dy,
Sytë e mi në errësirë sytë e tu zbulonin,
Dhe pija frymën tënde, o helm, o ëmbëlsi!
Këmbët e tua më flinin në duart vëllazërore.
Pastaj si natë e ngjeshur bashkoheshim të dy.
Kam dhuntinë të ndërmend lumturinë tonë të vjetër,
Të rishoh të shkuarën mbi prehrin tënd i shtrirë.
Kapitëset bukuri ku vallë t’i kërkosh tjetër
Veçse në trupin tënd, zemrën tënde të mirë?
Kam dhuntinë të ndërmend lumturinë tonë të vjetër.
Këto bekime, aroma e puthje pa mbarim,
Do lindin vallë prej të panjohurës humnerë,
Siç ngjiten lart në qiell diejt e përtërimë
Pasi janë larë në fund të deteve të thellë?
-O bekime, aroma, o puthje pa mbarim!
Përkthyer nga Alket Çani
Prozë e përkthyer nga Alket Çani
Vetmia
Një gazetar filantrop më thotë se vetmia është e keqe për njeriun; dhe, për të mbështetur tezën e tij, ai citon, ashtu si gjithë ata që nuk besojnë lehtë, fjalë të Etërve të Kishës.
Unë e di që Demoni i frekuenton me dëshirë vendet e shkreta, dhe që fryma e vrasjes dhe shthurjes përflaket mrekullisht te vetmit. Por, do t’ishte e mundur që kjo vetmi të qe e rrezikshme vetëm për shpirtin e ngeshëm e të përçartur që e mbush me pasionet dhe kimerat e tij.
Sigurisht që një llafazan, kënaqësia më e madhe të cilit qëndron tek e folura nga maja e një katedre apo tribune, do rrezikonte shumë të bëhej një i marrë i tërbuar në ishullin e Robinsonit. Nuk kërkoj nga gazetari im virtytet kurajëplota të Kruzoes, por kërkoj që ai të mos i mbulojë me akuza dashnorët e vetmisë dhe të misterit.
Në racat tona dërdëllitëse, ka individë që do pranonin me mosdashjen më të vogël dënimin me vdekje, nëse do t’u lejohej të mbanin nga maja e gijotinës një fjalim të buhishëm, pa u trembur se daullet e Santerre-it do t’u prisnin befasisht fjalën.
Nuk ua qaj hallin, sepse zbuloj se derdhjet e tyre gojëtare u sigurojnë kënaqësi të njëjta me ato që të tjerët i marrin nga heshtja dhe prehja shpirtërore; por i përçmoj.
Unë dua, mbi të gjitha, që gazetari im i mallkuar të më lejë të zbavitem pas qejfit tim. “Ju, pra, nuk provoni kurrë- më thotë ai, me një ton hundor tepër apostolik,- nevojën për të ndarë me dikë tjetër kënaqësitë tuaja?”. Shikojeni ziliqarin e hollë! Ai e di që unë i përbuz kënaqësitë e tij dhe vjen të futet më marifet te të miat, ky ters i urryer!
“Kjo fatkeqësi e madhe që s’mund të jesh i vetëm!...”, thotë diku La Bruyere-i, si për t’i bërë me turp të gjithë ata që ngarendin të përhumben mes turmës, duke pasur frikë se s’do mund ta duronin veten.
“Pothuajse gjithë fatkeqësitë na vijnë ngaqë s’kemi ditur të rrimë në dhomën tonë”, thotë, më duket, një tjetër urtan. Pascal-i, duke thirrur kështu në qelizën e prehjes shpirtërore gjithë ata mendjehumbur që e kërkojnë lumturinë te lëvizja dhe te një prostitucion që do mund ta quaja vëllazërues, po qe se do flisja gjuhën e bukur të shekullit tim.
Cila është e vërteta?
Kam njohur njëfarë Benedikta, që mbushte atmosferën me idel, sytë e së cilës përhapnin dëshirën e madhështisë, të bukurisë, të lavdisë dhe të gjithçkaje që të bën të besosh te pavdekësia.
Por kjo vajzë e mrekullueshme ishte shumë e bukur për të jetuar gjatë; ajo vdiq vetëm pak ditë pasi e kisha njohur, dhe unë vetë e varrosa, një ditë kur pranvera tundte temjanicën e saj gjer te varrezat. Isha unë ai që e varrosa, të mbyllur mirë brenda një tabuti të bërë me një dru aromatik dhe të pavdekshëm si sëndukët e Indisë.
Dhe, teksa sytë i mbaja ngulur mbi vendin ku ishte kallur thesari im, krejt papritur pashë një njeri trupvogël që i ngjante në mënyrë të habitshme të ndjerës e që, duke përplasur me një egërsi histerike e të çuditshme këmbët mbi tokën e shkrifët, thoshte duke u shkrirë së qeshuri: “Jam unë Benedikta e vërtetë! Jam unë, një maskareshë e madhe! Dhe, si dënim për marrëzinë dhe verbimin tënd, ti do më dashurosh kështu siç jam!”
Por unë, i tërbuar, iu përgjigja: Jo, jo jo! Dhe, për ta theksuar më fort refuzimin tim, e godita aq fort tokën me shutë saqë këmba m’u zhyt gjer te gjuri brenda varrit të porsabërë, ku, si një ujk i kapur në grackë, qëndroj i mbërthyer, ndoshta përgjithmonë, në gropën e idealit.
Dehuni
Duhet të jesh gjithmonë i dehur. Këtu qëndron gjithë puna; kjo është e vetmja çështje. Për të mos ndier barrën e tmerrshme të Kohës që ju thyen shpinën e ju kërrus drejt tokës, duhet të deheni pa pushim.
Po me çfarë? Me verë, me poezi a me virtyt, si të doni. Por, dehuni, ama.
Dhe nëse ndonjëherë, në shkallët e një pallati, mbi barin e gjelbër të një hendeku, në vetminë e zymtë të dhomë suaj, ju zgjoheni dhe dehja ju është pakësuar apo zhdukur plotësisht, pyetni erën, valën, yllin, zogun, sahatin, gjithçka që ofshan, gjithçka që ecën, gjithçka që këndon, gjithçka që flet, pyetni sa është ora; dhe era, vala, ylli, zogu, sahati, do t’ju përgjigjen: “Është ora për t’u dehur! Për të mos qenë skllevërit e martirizuar të Kohës, dehuni, dehuni pa reshtur! Me verë, me poezi a me virtyt, sipas dëshirës”
Përkthyer nga Alket Çani