Kreu i LSI-së, Ilir Meta, duke folur në një intervistë në “ Bugajski Hour”, ka thënë se opozita do të fitojë me një rezultat të thellë më 23 qershor. Sipas tij, rezultati nuk do të ndahet me 10 vota si në rastin e Bashkisë së Tiranës, por me 200 mijë vota. Duke folur për perceptimin se ministritë e drejtuara nga LSI kanë qenë më të korruptuarat, Meta ka thënë se kjo nuk është e vërtetë. Sipas tij, kjo përshtypje është dhënë nga sulmet që PS ka drejtuar ndaj ministrave të LSI, por edhe nga PD. Më poshtë pjesë nga intervista.
Ndërsa zgjedhjet po afrohen… Dua të hidhem drejt e tek pyetjet mbi zgjedhjet. Dhe pikë së pari, më lejoni t’ju pyes përse ndryshuat koalicionin dhe vendosët të bashkoheni me koalicionin e Partisë Socialiste? Pra, nga koalicioni qeveritar në koalicionin socialist. Supozoj se ju jeni i bindur që opozita do të fitojë zgjedhjet? Ju lutem, më thoni përse e ndryshuat tani!
Jam tërësisht i bindur se LSI ka bërë gjithmonë zgjedhjet më të drejta në kushtet dhe rrethanat historike, që nga domosdoshmëria e krijimit të saj. Ajo u krijua si një forcë e cila kaloi nga qeveria në opozitë, nëse kemi parasysh kushtet kur patëm debate të forta me lidershipin e z. Nano dhe të PS-së në atë periudhë e në vijimësi. Pas zgjedhjeve të vitit 2009 për herë të parë kemi një koalicion midis PD-së si një forcë e djathtë dhe LSI-së si një forcë e majtë, si një forcë socialiste, socialdemokrate, që natyrisht u imponua nga rezultati i zgjedhjeve dhe njëkohësisht nga pamundësia për të realizuar një koalicion me PS-në, e cila duhet theksuar se i kishte përjashtuar të gjitha mundësitë e një bashkëpunimi para zgjedhjeve të vitit 2009 me LSI-në. Pra, koalicioni me PD-në ishte një vendim shumë i drejtë për kohën kur u mor, sepse ishte e vetmja mënyrë që ne të mund të kontribuonim për stabilitetin e vendit, por nuk ishte një produkt i natyrshëm. Sot ju me të drejtë bëni një pyetje, që e kanë bërë më përpara edhe shumë kolegë të tjerë, e cila unë mendoj se i ka marrë pak a shumë përgjigjet e saj, të cilat kanë të bëjnë me faktin se LSI-ja është e bindur se pavarësisht edhe nga bashkëpunimi i këtyre 4 viteve me PD-në, pavarësisht edhe nga disa arritje të rëndësishme gjatë kësaj periudhe, një problem që sidomos u shtua gjatë vitit të fundit kishte të bënte pikërisht me vendosmërinë e lidershipit të PD-së për të marrë drejtimin e shumë institucioneve të tjera, të cilat normalisht duhet të jenë sa më të pavarura. Dhe në këto kushte edhe ngërçi lidhur me reformat e duhura për integrimin evropian erdhi duke u bërë edhe më i vështirë, pasi edhe opozita po ndihej gjithnjë edhe më e margjinalizuar dhe natyrisht që kjo tendencë për të përqendruar këto pushtete është një shqetësim për demokracinë në përgjithësi. Ne besojmë se me këtë vendim konstruktiv transparent dhe në kohën e duhur do të japim një kontribut për të vendosur një ekuilibër të ri politik në vend dhe njëkohësisht për të ribalancuar pushtetet, çka është shumë e rëndësishme për ta bërë demokracinë tonë me vitale dhe më të shëndetshme, institucionet tona më funksionale. Por edhe për të rigjallëruar shumë potenciale ekonomike, të cilat për momentin nuk japin ato rezultate që do të duhet të kënaqnin kërkesat në rritje të qytetarëve tanë. Edhe për një arsye të një vetëkënaqësie të madhe të lidershipit të qeverisë me situatën ekonomike në vend.
Kur thoni përqendrim pushteti, keni ndërmend tendenca të fshehta autoritare në qeveri që ju u kundërviheni?
Mendoj se faktet flasin vetë, besoj se PD-ja duhet të kishte bërë përpjekje më të mëdha për një president konsensual. Njëkohësisht edhe për drejtimin e shumë institucioneve të vendit duhet të kishte pasur një proces më gjithëpërfshirës. Natyrisht të gjitha këto shqetësime sjellin edhe rrezikun e autoritarizmit, i cili në fakt u demonstrua në mënyrën më të qartë dhe më të papërmbajtur në rastin e ndryshimit në mënyrë arrogante, antikushtetuese dhe të paligjshme të një anëtari të KQZ-së që ka sjellë jo pak pasoja për besueshmërinë e standardeve të zgjedhjeve në të cilat ne kemi hyrë.
A ishte shkëputja juaj me qeverinë miqësore, a ishte një divorc i kadifenjtë, apo mos vallë tani ka një konflikt mes jush dhe partisë në pushtet?
Mendoj se ishte një ndarje të cilës i kishte ardhur koha, por më shumë se sa ndarje apo prishje unë do të preferoja me bindjen time që ishte përfundimi një marrëveshjeje. Ne duhet të kuptojmë që demokracia funksionon në bazë të marrëveshjeve. Gjithashtu ne kemi qenë një forcë politike tepër serioze në respektimin e marrëveshjeve në çdo kohë, si me PS-në apo me PD-në, mund të kemi pasur mendime të ndryshme për çështje të ndryshme, por asnjëherë nuk kemi synuar t’i prishim marrëveshjet për arsye jo shumë të rëndësishme apo madhore. Por, sigurisht që ishte përfundimi i një marrëveshjeje dhe mendoj se është një rast i parë, kjo është një risi që sjell LSI-ja, ku përfundon një marrëveshje në mënyrën më konstruktive dhe më civile.
Ne në Uashington jemi gjithnjë të shqetësuar që Ballkani nuk është akoma plotësisht i stabilizuar. Pra, zgjedhjet janë një kohë për të parë se ç’progres është shënuar, deri ku është konsoliduar demokracia, sa stabilitet social ka në vend, e kështu me radhë. Po ju pyes hapur, a ka rrezik për trazira publike dhe për një konflikt të mundshëm social, qoftë nëse zgjedhjet nuk pranohen si të ligjshme nga njëra palë apo tjetra, qoftë nëse ato nuk përmbushin standardet ndërkombëtare dhe publiku bëhet tejet i acaruar? Pra, a ka një rrezik potencial për konfliktit në Shqipëri? Me fjalë të tjera, a ka për të pasur politikë rruge, apo konflikt rruge?
Personalisht nuk e shikoj për momentin këtë rrezik. Pavarësisht nga rreziku që u qëndron zgjedhjeve vazhdimisht mbi kokë nga dëshira e lidershipit të Partisë Demokratike për të imponuar një arbitraritet tërësisht jashtë kohës në të cilën ne jetojmë, duke dashur të krijojë idenë se mund të ndodhë çdo gjë. Kjo është e pamundur, mendoj unë. Por, e theksoj edhe një herë tjetër që do të ketë një diferencë bindëse. Nuk do të jetë diferenca me 10 vota si në rastin e Bashkisë së Tiranës, do të jetë një diferencë sipas mendimit tim me të paktën 200 mijë vota në këto zgjedhje. Më duhet të theksoj që për herë të parë në këto 23 vjet të gjitha forcat politike të së majtës janë së bashku, dhe jo vetëm kaq, por së bashku me to kemi edhe forca të spikatura që kanë qenë në të djathtë ose në qendër, ndërkohë që e djathta paraqitet e përçarë si rrallë ndonjëherë tjetër, duke pasur në konsideratë sfidën e Partisë “Fryma e Re Demokratike”, të ish-presidentit Topi, një nga eksponentët kryesorë të Partisë Demokratike gjatë këtyre dy dekadave. Pra do të kemi një diferencë tepër bindëse. Natyrisht që jemi të shqetësuar për problemet që janë shfaqur apo mund të shfaqen, por unë sidoqoftë jam i qetë dhe i bindur. Duke qenë i bindur në sigurinë e këtij rotacioni, jam i bindur që vetë rotacioni do të lërë në hije edhe disa probleme që janë shfaqur me standardin e zgjedhjeve, për fat të keq, deri tani.
Le t’i kthehemi paksa kohës kur ju ishit pjesë e koalicionit qeverisës. Çfarë mendoni se ka arritur partia juaj, apo koalicioni juaj? Cilat ishin sukseset dhe dështimet gjatë asaj kohe? Për shembull, kam dëgjuar disa analistë që kanë kritikuar Ministrinë e Ekonomisë lidhur me programin e privatizimeve, apo Ministrinë e Shëndetësisë për gjendjen e keqe të sistemit shëndetësor. Cila është përgjigja juaj: cilat ishin sukseset dhe cilat dështimet?
Duhet të kemi parasysh se Lëvizja Socialiste për Integrim ka qenë në një situatë delikate. Së pari sepse Partia Socialiste, duke mos dashur të pranonte koalicionin e LSI-së me Partinë Demokratike, energjitë e saj me kontestuese dhe më negative dhe i përqendroi tek Lëvizja Socialiste për Integrim në qeveri. Por njëkohësisht edhe Partisë Demokratike në një farë mënyre i interesonte që shumë probleme t’i adresoheshin LSI-së. Duhet të kemi parasysh raportin real midis LSI-së dhe Partisë Demokratike në qeverisje, ku vërtet ka qenë një bashkëqeverisje, por kjo ka qenë një bashkëqeverisje ku LSI ka qenë një faktor i rëndësishëm për shumë çështje politike, por në nivelin e qeverisjes ka qenë një faktor modestë, duke pasur parasysh edhe shkallën e përfaqësimit tonë në Parlament. Le të vijmë tek disa çështje më konkrete: Për sa i takon procesit të privatizimit, nuk mendoj që gjatë këtyre katër viteve ka ndodhur ndonjë privatizim jotransparent, përkundrazi. Edhe pse mund të mos kenë qenë të suksesshme, sikurse ka qenë rasti i Albpetrol-it, procesi ka qenë tepër transparent, dhe nuk ka qenë thjesht një proces i drejtuar nga një ministri, por ka qenë një proces dhe një përgjegjësi e të gjithë qeverisë. Nëse kemi rastin e dështimit të CEZ-it, ky është një privatizim i realizuar me kohë, pra gjatë mandatit të parë të Partisë Demokratike. Pra nuk mendoj që qeveria ka pasur problemet e saj për shkak të mosangazhimit të LSI-së. Le të marrim rastin e shëndetësisë: Ky është një rast i cili duhet kapur në themelet e tij, sepse është e vërtetë që ka jo pak probleme, por të mos harrojmë që problemi më i madh është mungesa e financimit të këtij sektori kaq të rëndësishëm dhe kaq jetik. Maqedonia që është një vend me një popullsi më të vogël se Shqipëria, ka një buxhet shumë më të lartë se sa Shqipëria për sa i takon shëndetësisë. Pra, standardet tona të financimit të këtij shërbimi janë më të ulëta se të vendeve në rajon, pa pasur në konsideratë parametra të tjerë. Ose të marrim edhe një rast tjetër, vendosjen e TVSH-së për barnat. Nuk ka qenë një iniciativë e LSI-së, madje është kundërshtuar nga ministri i LSI-së. Ka qenë një iniciativë e Ministrisë së Financave dhe është vendosur me shumicë votash në qeveri.
Tani po futem tek ideologjitë partiake, programet partiake. Sipas mendimit tuaj, a ka Shqipëria tani dy blloqe të dallueshme: të majtën, ose qendrën e majtë dhe të djathtën, ose qendrën e djathtë? Nëse po, cili është ndryshimi mes tyre? Për votuesin shqiptar që mund të mos e njohë historinë e socializmit apo partive të djathta. Cilat janë alternativat që ata kanë? Cilat janë ndryshimet?
Unë mendoj se ka disa dallime të cilat në rastin më të mirë nuk do të thosha se vijnë nga ideologjitë e ndryshme. Por, mendoj se vijnë nga perceptimet e ndryshme për realitetin. Natyrisht që, sipas mendimit tim, PD ka bërë më të mirën e mundshme gjatë këtyre tetë viteve për drejtimin e vendit. Më të mirën e mundshme sipas mundësive dhe kapaciteteve të saj. Dhe duket që aktualisht lidershipi i saj jeton larg një realiteti konkret. Mjafton të shikojmë apo të dëgjojmë vazhdimisht në fjalime, të cilat mbartin edhe një frymëzim nga e kaluara e largët, ku duke iu referuar situatës aktuale të krizës ekonomike, financiare në Evropë apo në botë, shohim që Shqipëria krahasohet dhe del më mirë se Gjermania apo edhe vende të tjera, duke mos njohur realisht kapacitetet dhe mundësitë reale që ka vendi për një zhvillim më të shpejtë për të plotësuar më mirë pritmëritë e qytetarëve tanë. Vëmë re një premtim spektakolar të Partisë Demokratike për hapjen e 250 mijë vendeve të reja të punës gjatë katër viteve, gjë që nuk përputhet aspak me atë që ka ndodhur gjatë këtyre tetë viteve. Duke pasur në konsideratë se ritmet e rritjes ekonomike kanë rënë, premtime të tilla tregojnë se ndryshimi dhe rrotacioni janë të domosdoshëm sepse koha e gjatë e qëndrimit në pushtet ka sjellë një shkëputje nga realiteti dhe nga problemet reale dhe konkrete që kanë qytetarët. Ndërkohë unë besoj se problemi kryesor për vendin, për sistemin tonë të demokracisë i cili ka impaktin e tij dhe efektin e tij edhe sa i takon zhvillimit ekonomik, sipërmarrjes së lirë, punësimit dhe me radhë, pikërisht thelbi i atij ndryshimi të domosdoshëm që duhet të ndodhë në Shqipëri, nuk ka të bëjë thjesht me të djathtën apo me të majtën, por ka të bëjë me mbrojtjen e demokracisë sonë, me rrezikun e përqendrimit të pushteteve, me rrezikun e autoritarizmit, i cili sjell pasojat e tij në demokraci, sjell pasojat e tij në gjyqësor, sjell pasojat e tij në të drejtat e njeriut, por sjell edhe pasoja edhe në vendimet ekonomike, në impaktin e drejtpërdrejtë që ato kanë për jetën e qytetarëve tanë. Aktualisht është e qartë se lidershipi i Partisë Demokratike përfaqëson një model gjithnjë e më autoritar, i cili kurrsesi nuk jep shpresë dhe garanci se do të kemi një zhvillim shumë më dinamik të sipërmarrjes së lirë në vend apo se në vendimet e një qeverie të ardhshme do të kemi një gjithëpërfshirje për të pasur vendime sa më të drejta për zhvillimin strategjik të vendit, për zhvillimin e ekonomisë, për përmirësimin e klimës së biznesit e kështu me radhë.
Përpos kësaj, po hap edhe çështjen e nacionalizmit. Kemi dëshmuar, të paktën para disa javësh apo muajsh retorika të theksuara nacionaliste nga ana e disa partive, e disa udhëheqësve. Me sa kam ndjekur, ju arritët të mos përfshiheshit, le të themi në këtë debat nacionalist që mbërtheu politikën. Pse iu shmangët? Pse mendoni se diçka e tillë e dëmton Shqipërinë? Pse mendoni se disa parti apo disa udhëheqës bënë deklarata nacionaliste?
Sepse Ballkani dhe Shqipëria si pjesë e tij kanë vetëm një alternativë për të mos u kthyer pas dhe për të ecur përpara, dhe për të ecur më shpejt, që është integrimi evropian, jo thjesht si qëllim në vetvete por si një instrument, si një projekt, i cili na ndihmon të gjithëve të zhvillojmë bashkëjetesën dhe të arrijmë ato standarde sigurie ekonomike e sociale të cilat janë në vendet më të zhvilluara të Evropës. E kundërta e integrimit evropian ka qenë dhe mbetet nacionalizmi, si një antiprojekt që nuk sjell asnjë zgjidhje por që sjell vetëm probleme, në rastin më të mirë dhe në rastin më tragjik sjell gjakderdhje dhe tragjedi pa fund. Pse ne kemi pasur një rritje të retorikës nacionaliste kohët e fundit? Një nga arsyet është se nuk kemi bërë progresin e duhur drejt integrimit evropian. Në vitin e parë të qeverisë apo bashkëqeverisjes sonë me Partinë Demokratike ne arritëm një objektiv shumë të rëndësishëm që ishte liberalizimi vizave. Më pas, për fat të keq, procesi i statusit kandidat hyri në një ngërç për shkak të këtyre raporteve jo bashkëpunuese midis opozitës dhe mazhorancës. Natyrisht që u krijua edhe një lloj frustrimi. Kjo u shfrytëzua nga elementë të caktuar për të plotësuar këtë lloj vakumi që u krijua në raportet tona të integrimit në Bashkimin Evropian përmes nxitjes së nacionalizimit elektoral. Sigurisht që është për të ardhur keq që në një moment të dytë kjo pothuajse u kthye në një epidemi të përgjithshme gjë që e vuri vendin tonë pa të drejtë në qendër të disa kritikave dhe të partnerëve ndërkombëtare. E them pa të drejtë sepse Shqipëria arritjen më të madhe gjatë këtyre 14-15 viteve, që nga periudha e luftës së Kosovës, ka pasur politikën e saj jashtëzakonisht konstruktive, bashkëpunuese në rajon dhe gjithmonë është vlerësuar me superlativa për këtë kontribut të jashtëzakonshëm që ka dhënë në kohën e luftës së Kosovës dhe pas saj, në periudhën e krizës së Maqedonisë dhe në vazhdimësi. Pse erdhi kjo? Mendoj se deficitet që u krijuan në procesin e integrimit evropian por edhe disa probleme ekonomike-sociale në rritje brenda vendit sollën, si një mënyrë kompensimi, një frymë të panevojshme nacionalizmi natyrisht me qëllime elektorale. E theksoj edhe një herë se patriotizmi më i mirë është t’i shërbejmë integrimit evropian të Shqipërisë dhe së dyti jam i bindur se kombi shqiptar është ai që ka përfituar më shumë se çdo komb tjetër pas rënies së perdes së hekurt nga fillimi i epokës së integrimit evropian në rajonin tonë dhe në pjesën tonë të kontinentit. Le të shohim Kosovën. Le të shohim pozitën e shqiptarëve në Maqedoni apo atyre në Mal të Zi, Shqipërinë anëtare e NATO-s apo një vend që ka demonstruar qartë vokacionin e saj evropian pavarësisht pengesave të politikanëve që i sjellin këtij procesi dhe në këtë drejtim unë mbetem i bindur se kjo është e vetmja rrugë për Shqipërinë, për vendet e tjera të Ballkanit por edhe për Evropën, në mënyrë që Ballkani të mos jetë një problem për të në të ardhmen.