A po i kanoset rreziku prezenc�s historike t� krishter� n� vendet arabe, �sht� pyetja e cila shtrohet viteve t� fundit, n� ve�anti pas asaj q� po quhet �Pranvera arabe�?
Kjo pyetja nuk �sht� prezent vet�m n� media, por edhe n� debate shkencore. Kjo situat� e kishte detyruar kryeministrin irakian Al-maliki, koh� m� par� t� deklaroj�: �Lindja nuk duhet t� mbetet pa t� krishter�, ashtu si� nuk duhet t� mbete Per�ndimi pa mysliman�. K�t� deklarat� ai e kishte th�n� n� vitin 2010, me rastin e djegies s� kish�s, zonja Shp�timtare n� Bagdad, kur mbi 12.000 krishter� u shp�rngulen n� Kurdestan, kurse mija t� tjer� ua m�syn� vendeve per�ndimore.
Ashtu si� pohon analisti egjiptian, Emil Emin, se kjo ��shtje �sht� e kurdisur dhe dikush po kujdeset p�r arsye se �fati i t� krishter�ve �sht� i lidhur ngusht� me sigurin� komb�tare arabe n� nj� an� dhe paraqet sfid� t� bashk�jetes�s civilizuese islamo-krishtere gjat� kat�rmb�dhjet� shekujve n� an�n tjet�r�. Kjo me siguri duhet t� jet� edhe sfida m� e r�nd�sishme n� rrug�timin e civilizues t� arab�ve dhe mysliman�ve bashk�risht.
Nga ana tjet�r, ekzistojn� mbi 120 burime shkencore t� dor�s par�, t� cilat pasqyrojn� rolin e r�nd�sish�m t� krishter�ve arab�, n� ve�ant� t� atyre asirian�, q� pat�n n� p�rkthimin e shkencave greke n� gjuh�n arabe. Burimet historike num�rojn� mbi 215 mjek�, 63 transmetues, 40 filozof�, 15 astronom�, 10 matematikan�, 7 astrolog�, 5 kimist�, 4 farmacist� etj.
Studiuesi dhe lexuesi i v�mendsh�m n� aspektin historik, mund t� kuptoj� p�r respektin dhe nderimin e madh q� t� krishter�t dhe hebrenjt� g�zuan n� lindjen e shtetit islam. Orientalisti Volmozin pohon se �shkrimi arab n� fillim u p�rhap n� mesin e t� krishter�ve, n� ve�anti n� mesin e murgjve n� Hira dhe Enbar�. Librat e historis� arabe t� asaj periudhe flasin me krenari p�r ministra t� krishter� apo hebrenj, t� cil�t ishin t� angazhuar n� postet m� t� r�nd�sishme ministrore, si� ishte Ministria e Financave.
Vlen t� p�rmendet me k�t� rast se zhvillimet e fundit q� kan� ndodhur n� shum� vende arabe, n� ve�anti n� Irak pas invadimit amerikan m� 2003, n� Egjipt pas revolucionit t� 25 janarit t� vitit 2011, pastaj ajo �ka po ndodh n� Siri, me dallimet e m�dha n� kushtet, rrethanat dhe mekanizmat, t� gjitha k�to kan� ngjallur shqet�sime te nj� num�r i konsideruesh�m i qytetar�ve pa dallim besimi p�r t� ardhmen e t� krishter�ve n� k�to vende, ku t� krishter�t jan� t� koncentruar m� s� tep�rmi dhe paraqesin nj� p�rqindje konsiderueshme.
Sipas raportit t� Organizat�s Nd�rkomb�tare p�r Emigracion, t� dat�s 1 mars 2012, lidhur me kopt�t e Egjiptit thuhet se ka nj� shtim t� emigracionit p�r shkaqe �t� represionit fetar nga ana popullat�s si dhe organeve shtet�rore, pasiguris�, papun�sis� si dhe v�shtir�sis� s� jet�s n� p�rgjith�si�.
T� nj�jtat rregulla vlenin edhe p�r t� krishter�t e Irakut. Aty flitet p�r shtimin e emigracionit t� popullat�s n� drejtim t� vendeve fqinj�, p�r shkak t� pasiguris� qoft� edhe n� pjes�n veriore t� Irakut, i cili n� raportet e m�hershme konsiderohej vend i sigurt.
N� k�to rrethana hartuesi i Raportit pyet se a do t� ket� t� ardhme p�r t� krishter�t e Lindjes s� Mesme? A do t� ken� mund�si q� ata t� mbijetojn� n� shekullin e nj�zet e nj�?
Lidhur me k�t� kemi p�rgjigje t� ndryshme, var�sisht nga q�ndrimi i secilit prej tyre. Po p�rmendim mendimet e disa prej tyre:
Prof. Pol Salim, drejtor i Qendr�s Kargigji n� Bejrut, i cili n� nj� artikull t� botuar m� gazet�n �Los Angelos Time� t� dat�s 6 janar 2010 shkruan: � Numri i krishter�ve t� mbetur sot n� Lindjen e Mesme, �sht� 10 deri n� 12 milion�, t� cil�t nuk paraqesin m� shum� se 5% t� popullat�s s� rajonit, n� krahasim me 20% q� ishte n� fillim t� shekullit nj�zet�. Pastaj shton: �Edhe pse t� krishter�t kan� luajtur role t� r�nd�sishme n� l�vizjet kulturore, komb�tare, majtiste dhe n� ato kund�r kolonializmit n� dekadat e kaluara, mir�po ata u p�rjashtuan n� vitet e fundit me rastin e paraqitjes s� islamit politik, ata vuajt�n q� nga viti 2001 n�n pesh�n konfrontimit mes islamit ekstremist dhe Per�ndimit t� krishter�.
Modelin tjet�r t� ballafaqimit kemi akademikun libanez, q� jeton n� SHBA, Fuad Axhemi, i cili n� nj� shkrim t� botuar n� t� p�rjavshmen amerikane �Njuzvik� shkruan duke pyetur se �a do t� ken� kopt�t ardhm�ri n� Egjipt dhe n� bot�n arabe dhe kush do t�i mbroj� ata nga ekstremizmi islamik �?! P�r t� p�rfunduar se �krishterimi po zhvillon betej�n n� tok�n, e cila ishte djepi i saj�.