Nga Nehat Hyseni
Bisedimet Kosov�-Serbi q� po mbahen n� Bruksel, do t� p�rfshijn� �temat m� t� v�shtira�, d.m.th. ��shtjen e serb�ve t� veriut t� Kosov�s, por jo edhe ��shtjen e shqiptar�ve t� Kosov�s Lindore. Moszbatimi i parimit t� reciprocitetit n� trajtimin barabart� t� ��shtjes s� shqiptar�ve t� Kosov�s Lindore me serb�t e Kosov�s, shkakton frustrime dhe mund t� nxis� revanshiz�m, duke rrezikuar k�shtu t� gjitha vlerat, investimet dhe t� arriturat politike n� Kosov�n e pasluft�s.
Veriu i Kosov�s n� tavolin�n e bisedimeve - Procesi i intensifikimit t� bisedimeve Kosov� � Serbi n� Bruksel ka marr� hov dhe �sht� duke u zhvilluar n� nivelet m� t� larta. Takimi midis presidentes s� Kosov�s Jahjaga dhe presidentit t� Serbis� Nikoliq, i mbajtur m� 6 shkurt 2013, gjithashtu n� Bruksel, me nd�rmjet�simin e baronesh�s Ashton, paraqet nivelin m� t� lart� t� k�tyre bisedimeve midis dy shteteve t� barabarta n� Ballkan.
Kurse, raundi i radh�s i bisedimeve q� do t� zgjasin dy dit�, midis kryeministrit Tha�i dhe premierit Da�iq i caktuar p�r 20 shkurt 2013, do t� p�rfshij� �temat m� t� v�shtira�, d.m.th. ��shtjen e serb�ve t� veriut t� Kosov�s.
Sipas planeve t� p�rcaktuara dhe parashikimeve t� ekspert�ve t� BE-s�, pritet q� k�to bisedime t� p�rfundojn� deri n� mars 2013, n� m�nyr� q� Serbia t� merr ftes�n p�r fillimin e bisedimeve p�r an�tar�sim t� saj n� BE deri n� fund t� qershorit 2013.
Nga p�rfundimi i suksessh�m i k�tyre bisedimeve, Serbia pret t� merr ftes�n p�r fillimin e negociatave p�r an�tar�simin e saj n� BE. Andaj, ajo �sht� e motivuar q� t� bashk�punoj me institucionet e Bashk�sis� Europiane lidhur me zgjidhjen e shum� problemeve t� saj me Kosov�n, e k�tu n�nkuptohet zgjidhja e problemeve t� serb�ve t� Kosov�s. Serbia, pra paraqitet n� rolin paternalist ndaj serb�ve t� Kosov�s dhe negocion n� em�r t� tyre me Qeverin� e Kosov�s, por edhe me presidenten e saj.
Nd�rkaq, Kosova nga k�to bisedime pret si �shp�rblim� avancimin n� procesin e liberalizimit t� vizave, ose t� l�vizjes s� lir� t� qytetar�ve t� saj n� zon�n e BE-s�, pa viza. Pra, pritet heqja e vizave, t� cilat ishin vendosur q� nga data 1 janar 1990, qe 23 vjet t� plota.
Gjithashtu, Kosova pret q� t� zgjidh� nj� mori problemesh t� funksionimit t� shtetit dhe shtrirjes s� sovranitetit n� t�r� territorin e saj, duke i formalizuar strukturat e pushtetit paralel, t� cilat sipas t� gjitha gjasave do t� legalizohen, pastaj funksionimin e doganave, gjykatave dhe t� institucioneve t� tjera shtet�rore, si dhe qarkullimin e lir� t� qytetar�ve dhe mallrave duke i hequr barrikadat e serb�ve n� at� pjes� t� Republik�s s� Kosov�s.
N� pamje t� par� duket se Kosova nga k�to bisedime nuk pret asgj� m� tep�r se sa t�i mund�sohet funksionimi normal i shtetit. Dhe k�tu, p�r evropianin mesatar duket disi si e pakuptueshme dhe e pabesueshme q� nj� shtet t� bisedoj me nj� shtet tjet�r (fqinj�) lidhur me qytetar�t e vet, duke mos i p�rfshir� me k�t� rast n� k�to bisedime edhe bashk�komb�sit e vet p�rtej kufirit.
Kosova Lindore jasht� bisedimeve t� Brukselit - Mir�po, Kosova me k�t� rast nuk ka arritur t� fus� si tem� bisedimi t� barabart� edhe elementin e bashk�komb�sve t� vet shqiptar�, t� cil�t aktualisht jetojn� n� Serbi.
Kosova Lindore, pra, ka mbetur jasht� bisedimeve t� Brukselit dhe shqiptar�t e k�saj treve kan� mbetur �jasht� loje�: Serbia duke pohuar se �nuk ka �ka t� bisedohet� p�r shqiptar�t n� Serbi, sepse ata po i g�zokan t� gjitha t� drejtat dhe se qenkan �qytetar� me t� drejta t� barabarta� si t� gjith� qytetar�t e saj.
Kryeministri i Kosov�s, si p�rfaq�sues i Kosov�s n� k�to negociata me premierin serb Da�iq, ��shtjen e shqiptar�ve t� Kosov�s Lindore, sa duket e ka pasur �hal� n� sy� dhe n� q�ndrimin e tij mbi gjasht� vjet, asnj�her� nuk i pranoi lider�t e k�saj treve shqiptare deri m� dat�n 15 janar 2013, kur u detyrua p�r shkak t� eskalimit t� situat�s s� tensionuar politike, lidhur me lapidarin e U�PMB-s� t� vendosur para nd�rtes�s s� Kuvendit Komunal t� Preshev�s.
Pra, qeveria e Kosov�s �sht� duke lozur rolin e �strucit�, d.m.th. t� �futjes s� kok�s n� r�r� dhe duke menduar se meq� e mbulon kok�n vet, se askush nuk e sheh problemin e Kosov�s Lindore, duke u ngutur q� t�i zgjidh� problemet brenda shtetit t� vet, si prioritet i preokupimeve dhe t� agjend�s s� vet politike.
Mir�po, jemi d�shmitar� se sado q� qeveria e Kosov�s �ta fus kok�n n� r�r�, problemet mbeten aty ku jan�, duke rrezikuar p�r t� shp�rthyer her� pas here dhe duke rrezikuar edhe paqen dhe stabilitetin e rajonit.
Edhepse retorika dhe diskurset politike, disi me nguti t� pakuptueshme filluan t� imponojn� bindjen se �ka kaluar koha e luft�rave� dhe se teza e vjet�r se �Ballkani �sht� fu�i baruti� �sht� e tejkaluar, ngjarjet e marsit 2004 n� Kosov� dhe situata e tensionuar lidhur me lapidarin n� Preshev�, tregojn� dhe sikur dojn� t� na bindin n� t� kund�rt�n.
Pra, se Ballkani akoma mbetet si burim krize dhe shp�rthimi dhe se mjafton ndonj� shk�ndij� q� ta ndez� zjarrin mbi �gjethe t� thata� t� pyllit ballkanik, p�r t� marr� flak� gjith�p�rfshir�se q� v�shtir� do t� shuheshin. �Shk�ndija� e till� ndodhi m� 24 mars 2004, kur n� media u hodh lajmi se �tre f�mij� shqiptar� t� cil�t, duke ikur nga qent� e nd�rsyer nga serb�t e Mitrovic�s, kishin p�rfunduar n� lumin Ib�r�.
N� ato momente ishte v�shtir� t� verifikohej sakt�sia dhe burimi i lajmit, por p�rmasat e ndezjes s� gjakrave ishin kulminante, duke k�rc�nuar t� gjitha investimet politike dhe t� arriturat n� Kosov� dhe rajon t� periudh�s pes�vje�are, q� nga lufta e vitit 1999 e k�tej. Shkat�rrimet e kishave ortodokse serbe, ndezja e automjeteve t� UNMIK-ut dhe t� nd�rkomb�tar�ve t� tjer�, bllokada e rrug�ve, k�rc�nimi me luft� dhe grumbullimi i njer�zve, kryesisht t� rinjve tek ura n� Mitrovic� etj. ishin skena tmerruese.
Moszbatimi i parimit t� reciprocitetit t� trajtimit t� barabart� t� shqiptar�ve t� Kosov�s Lindore me serb�t e Kosov�s, mund t� nxis� revanshiz�m - Se sa �sht� e brisht� situata politike n� k�t� pjes� t� Ballkanit, k�t� e d�shmoi edhe ��shtja e lapidarit t� U�PMB-s� n� Preshev�, t� cilin qeveria serbe k�rc�nonte p�r ta rr�nuar dhe k�t� e realizoi n� m�ngjesin e t� diel�s, m� 20 janar 2013, n� or� 7:00 duke e shfryt�zuar momentin derisa popullata akoma nuk ishte zgjuar nga gjumi. Ky akt barbar i qeveris� serbe u realizua me forca t� m�dha t� xhandarmeris� s� armatosur deri n� dh�mb� me mjetet dhe arm�t m� bashk�kohore, duke krijuar tmerr dhe panik tek popullata vend�se.
Veprimi i till� i qeveris� serbe i frustroi jo vet�m shqiptar�t e Kosov�s Lindore, por edhe t� gjith� shqiptar�t kudo q� jan�. Reagimi ishte i menj�hersh�m i t� gjith� shqiptar�ve, duke reflektuar t� gjith� si nj� trup i vet�m, meq� nj� pjes� e tij u godit dhe u l�ndua r�nd�. Dhe �llava� e vullkanit t� mllefit t� pap�rmbajtur nxiti aksione revanshiste, duke u shfaqur edhe elemente vandalizmi me rr�nimin e p�rmendores s� Luft�s s� Dyt� Bot�rore n� Viti dhe rr�nimi i 27 varrezave serbe, si shenj� hakmarrjejej p�r 27 d�shmor�t e U�PMB-s� e emrat e t� cil�ve ishin t� skalitur n� lapidar, pastaj pati d�mtime edhe n� vende t� tjera, si n� Prizren etj.
Pra, ky �revanshiz�m� si shp�rthim i mllefit shqiptar� ndaj vandalizmit t� qeveris� serbe mbi lapidarin dhe vlerat e d�shmor�ve shqiptar� n� Kosov� Lindore, ishte dukuri e d�mshme dhe tejet e rrezik�shme dhe vet�m fal� angazhimeve k�mb�ngul�se mezi u arrit t� frenohet mllefi dhe frustrimi i akumuluar nga vandalizmi i pushtetit serb mbi shqiptar�t e pambrojtur t� Kosov�s Lindore.
Kulla e �Rozafatit� - K�to ngjarje d�shmuan, pra, se kjo trev� e Ballkanit mbetet akoma si �fu�i� e rrezikshme baruti dhe, po q� se nuk trajtohet n� m�nyr� t� merituar, k�rc�non q� t� shp�rthej dhe t� p�rfshij� n� flak� t�r� rajonin.
Andaj, sado q� dikush mund t� mendoj se situata n� Kosov�s Lindore �mund t� pres� dhe nuk �sht� aq e rrezikshme dhe se nuk meriton t� trajtohet me seriozitetin e merituar, gabon r�nd�.
Dhe sado q� do t� mendojn� se ia arrit�n t� nd�rtojn� �ur�n� e zgjidhjes s� problemeve t� serb�ve t� Kosov�s, duke mos i p�rfshir� edhe shqiptar�t e Kosov�s Lindore, duke mos i trajtuar ata n� m�nyr� plot�sisht t� barabart� me serb�t e Kosov�s, rrezikon q� n� nj� moment krize, p�r nj� �ast, t� rrezikoj t� gjitha investimet dhe t� arriturat e gjertanishme.
Sepse, moszbatimi i reciprocitetit t� trajtimit t� shqiptar�ve t� Kosov�s Lindore me serb�t e Kosov�s, mund t� �oj deri tek revanshizmi i pap�rmbajtur dhe, druaj i pakontrolluar i mllefit gjith�shqiptar�, duke shkat�rruar gjith�ka para vetes dhe duke shkaktuar pasoja t� pariparueshme p�r paqen dhe stabilitetin n� rajon.
Dikush e p�rmendi rrezikun se bisedimet Kosov�-Serbi pa p�rfshirjen e ��shtjes s� shqiptar�ve t� Kosov�s Lindore i p�rngjet situat�s sikur nd�rtojm� kulla e pallate mbi bomb�n e kurdisur, e cila nj� dit� mund t� shp�rthej dhe t� rr�noj gjith�ka, duke na detyruar q� t�i rrekemi ��shtjes s� rind�rtimit t� tyre s�rish nga e para, ashtu si dikur b�nin nd�rtimtar�t e palodhsh�m t� ur�s s� �Rozafatit�.