Pse po grinden?�-e pyeti p�rkthyesin e saj. Ai u p�rkul mbi nj� tjet�r, t� kuptonte gj�kafsh�. �Asht e ngat�rrueme. Ka pas ik nj� cuc, q� e keshin pague n�djep. Tash xhaku e lan ket pun�, iu p�rgjigj ai p�rkthyesit, q� rrinte strukur pas gruas s� plot� n� nj� k�nd t� Od�s s� madhe. �Ani burra, n�se nuk e do, at�here do ishte m� mir�, q� t� gjente vet� njeriun e saj�, iu p�rgjigj gruaja burrave me dy p�ll�mb� mustaqe, q� kishin ulur kryet dhe prisnin t� ndahesh muhabeti. �Ne n�Angli e b�jm� shpesh�. Priti sa p�rkthyesi t� b�nte pun�n e tij. Por, z�ri i tij, kishte humbur. Ishte rrudhur, m� keq se i zoti. �Kenka e marr�, e zgjidhi pun�n nj� nga burrat...
N� fakt, Miss Durhami, q� vazhdoi tradit�n e Bajronit nuk ishte e marr�, por e fashinuar pas eposit dhe t� v�rtet�s historike, q� kinse ruanin me fanatiz�m shqiptar�t e maleve. T� �uditsh�m p�r t�, k�to q�nie t� egra epike rrethuar ngado me armiq. Pak dit� m� pas, dora-dor�s, krahas dashuris� s� pamat� p�r ta, gruaja nuk mundte ta fshihte m� groteskun e tyre. Ata luftojn� p�r barin e bag�tis�. Mjaftohen me pak. P�r ata q� rreken ta din�, lufta, n� fakt, b�het p�r gj�rat m� normale:P�r nj� sip�rfaqe kullote. �Kot�sin� e mbulojn� me b�mat dhe luft�n hipotetike, q� rapsod�t n� net�t e gjata e tjerrin e tjerrin n� telin e lahut�s s� tyre. �Hakmarrja e detyron shqiptarin, q� kur takohet me nj� t� huaj, t� mos mbaj� at� q�ndrim indiferent q� �sht� karakteristik p�r ne. Ai ndalet n� nj� vend t� vetmuar,-thot� Hahn- vendos dor�n mbi pistolet� dhe i drejton t� huajit, pyetjen :�Nga cili fis je�.
M� shkurt, t� riut shqiptar q� n� asht, i ishte skalitur se �ky ose ai fis jan� armiq p�r vdekje t� fisit t�nd, ata na kan� vrar� aq e kaq njer�z, ose po ta p�rkthesh fjal� p�r fjal� ata na detyrohen kaq e aq gjak dhe n� rast se do mundesh ta shfaros�sh fisin e armiqve t� tu at�here ti do t� b�hesh heroi i Shqip�ris�, rr�fen ai...Ipen, nj� ushqyes i mir� i k�tij argumenti, �sht� edhe m� shum� prozaik: �Shoq�ruesit vendas e kan� t� v�shtir� ta b�jn� identifikimin e majave q� jan� af�r tyre, duke qen� se hasm�rit� e fiseve dhe t� tjera grindje e b�jn� t� pamundur q� vendasit t� sh�tisin lirsh�m n�p�r krejt Mal�sin�...�. N� kronikat e koh�s, shkruhet se atentati ndaj Ali Pash� Gucis�, heroit t� Lidhjes, ndodh p�r shkak t� pak�naq�sis� s� fisit t� Rugov�s, q� humbet n� kufirin e ri disa kullota n� favor t� Malit t� Zi.
Pak histori
Sikur t� flas�sh p�r nj� sip�rfaqe qindra-mij�ra kilometra�, lufta b�het nga tre grupe etnografike t� m�dha. Larg historis� s� eposit, ajo b�het thjesht p�r mbijetes�, nd�rsa kudo gjaku vulos gjith�ka. Shqiptar�t duket se rrojn� vet�m me ajrin, nderin dhe barin. Mal�sia e Madhe (Hoti, Gruda, Kelmendi, Shkreli, Kastrati, Rjolli, Re�i, Loheja, Kopliku); Dukagjini ( Shala, Shoshi, Nikaj, M�rturi, Kiri, Plani, Xhani, Temali, Tolana, dhe Shllaku); Mal�sia e Gjakov�s (Gashi, Krasniqja dhe Byty�i)...jan� n� luft� t� parreshtur p�r vet�m...nj� rrip kullot�. Kush guxon t� kaloj� n� kullot�n e tjet�rkujt, qoft� dhe kot, e pret pushka, pastaj varda gjaku.
Kreshnik�t dhe lufta e tyre
Cikli i Kreshnik�ve �sht� i lokalizuar n� Jutbin�. Flitet p�r dikur shekullin e IX, X, XI. N� variantet e ndryshme, v�llez�rit e p�rbashk�t Mujo e Halil, q� veprojn� bashk� me nj� tuf� kreshnik�sh t� tjer� si Zuku Bajraktar, Omirin e plot t� tjer� me emra islamik�, q� t� kujtojn� okupacionin turk... Muji dhe Halili me 300 agot (titull fisnik�rije n� mesjet�n e lasht�) b�jn� rr�muj� pa fund?! Me qend�r Jutbin�n, lufta shtrihet mandej me rradh� me Klladush�n, Lugjet e Verdha dhe m� posht� n� bjeshk� e kullota t� pasura, ku mij�ra bag�ti e qindra barinj e stane, �onin jet�n si blegtor� t� zot� dhe trima, shkruan Kol� Jakova. Por, k�ta njer�z kan� nj� vend me Pazar dhe kuptohet me artizanat. Kishte berber, nallban�, sara��, rrobaqep�s. Njer�zit merreshin me blegtori por punonin dhe tok�n me drithin. Kishte vreshta, blet� dhe pem�. Punonin leshin e lirin. Sip�r tyre, lufta e v�rtet� heroike e agove dhe pasardh�sve t� Mujit dhe Halilit, b�het p�r nj� gj� krejt tjet�r. Ajo �sht� thjesht p�r kullotat. N� vendin e tyre kan� ardhur sllav�t. N� fillim t� dy pal�t shkonin mir�. Bashk�jetonin pa grindje e ndihmonin nj�ri-tjetrin, derisa erdh�n luftrat dhe pllakosi zija e ushqimit. Vendasit grihen me sllav�t, nd�rsa simbioza pak nga pak humbet. Arbanasi, si i th�rrasin sllav�t, jan� tashm� ishuj etnije, q� luftojn� kund�r shkjeve dhe mbrojn� me guxim tokat, bjeshk�t dhe nuk pranonin t� b�heshin skllav� e n�nstroheshin kraljave. Por kaq. Digjet Jutbina dhe pas humbjes s� gjuh�s s� fes�, vendasit u sllavizuan n� m�nyr�n e tyre...N� rapsodit� e ciklit t� sllavizuar Muji hyn n� sh�rbim t� Kraljave...Veiz Sejko, q� e ka sh�titur m� k�mb� Bosnjen, Kroacin� dhe Dalmacin� v�rteton ndryshimet pas pushtimit turk, ku Muji u quajt Mustafa...Por Hani, s�rish, na zbret n� tok�: �nj� pjes� e tyre e siguronte jetes�n n�p�rmjet grabitjeve, nd�rsa pjesa tjet�r n� k�t� drejtim ishte n� pozicionin e fillestarit. T� krishter�t dhe muhamedan�t bashkoheshin kur ishte puna dhe formonin banda prej 10-40 frym�sh t� cil�t nd�rmerrnin grabitje duke zbritur thell� n� fush�n bregdetare deri n� viset p�rreth Durr�sit. N� keto raste, v�mendjen ia kushtonin bag�tis�, por nuk mungojn� q� t� marrin me vete gjith�ka�.
Lufta e kullotave
Ndaj, �do kullot� e veriut n� Shqip�ri, ka nj� histori. Ipeni, ish-konsulli i perandoris� Austro-hungareze, u mundua i pari t� hedh� drit� mbi to: �Me bjeshk�t e fshatit Vunsaj takohen n� lindje kullotat malor� t� fiseve muhamedane Krasniqi dhe Gashi, fshatrat e t� cil�ve ndodhen n� shpatet jugore t� mal�sis� s� qarkut Gjakov�. Nga koha ka mbetur si d�shmitar n� Gash, mali i lart� Shk�lzen, q� sot vigj�lon mbi Bajram Curr. N� ver�, n� pjes�n jugore t� Vunsajt, afrohen t� dy fiset muhamedane t� Gashit dhe Krasniqes. Disa kullota i takojn� edhe fisit katolik t� Shal�s. Mes tij dhe Krasniqes n� koh�n e Hahnit, ka nj� konflikt p�r pron�sin� mbi kullotat, k�shtu q� �do ver� mal�sia ushton nga t� sht�nat e pal�ve nd�rluftuese... N� bjeshk�t e Rogamit dhe t� Dragobil�s banor�t e Thethit ishin fqinj� me Krasniq�t, q� kan� aty sip�r edhe sot e k�saj dite nj� katund me emrin Selimas. Ata jan� fqinj edhe me Gash�t, �me t� cil�t prej moti kan� konflikte p�r ��shtje kullotash, �ka sjell p�r vit luftime�. Jo shum� larg, Komuna e Pllav�s i jep me qera fiseve shqiptare nga krahinat e Shkodr�s, kullotat e saj. Fiset e Shkrelit, Bog�s, Lohjes dhe Re�it kan� shum� pak kullota veriore n� malet e tyre, ndaj vijn� n� bjeshk�t e larta t� Pllav�s me kopet� e tyre. Duke ikur m� n� jug, prej shum� koh�sh, thot� Ippen, -sundon nj� grindje e gjat� mes fisit malazes Ku�i dhe fisit shqiptar Kelmendi p�r shkak t� kullotave t� Velipoj�s, �far� ka shp�n� n� p�rplasje t� armatosura. S�rish Malazest�. N� nj� vend tjet�r i akuzojn� guciasit si keqb�r�s fanatik�, mizor� e t� pabes�. N� fakt, Gucia n� at� koh� ishte nj� avanpost pararoje muhamedane p�rball� fiseve serbe t� Malit t� Zi . N� lugin�n e Limit (?) n� shpatet veriore t� Alpeve t� Shqip�ris� veriore kalonte kufiri gjuh�sor midis fiseve shqiptare dhe serbe. Lufta ishte e p�rligjur, sepse kullotat e k�tyre maleve m� par� i takonin fisit malazes t� Ku�it, t� cilit iu mor�n n� shekullin e 18-t� prej familjes s� Bushatllinj�ve. �Edhe sot k�to jan� prona t� tyre?!�- thot� Ipen. Katundet malazeze t� Vasojevicit, Konjuh�s, dhe Cecunit, n� kronikat e koh�s- k�rkojn� me ngulm ti marrin k�to kullota, q� do t�i kishin ndan� sht�pive t� tyre, por kjo sjell shum� sherr mes pal�ve. Shqiptar�t e kan� t� pamundur t� heqin dor� nga k�to kullota, se s�kan� si t�i mbajn� pa to kopet� e tyre. M� keq akoma, n� vargun e Prokletis� (Bjeshk�t e Namuna) �sht� i v�shtir� kalimi i mal�sor�ve n� an�n lindore ku jan� fiset muhamedane, Vunsajt, Krasniq�t, Gash�t dhe Rugova...
Krasniq�t dhe Gash�t ishin n� luft� vazhdimisht p�r hegjemoni. Krasniq�t mb�shtesnin familjen e Currajve, q� kishte t� trash�guar ofiqin e vojvod�s s� Krasniqit, M�rturit dhe Nikajt, kurse Gash�t ishin m� af�r familjes s� bejler�ve trash�gimtar�, feudal�ve zot�rinj t� dikursh�m t� Gjakov�s, shpjegon diplomati. M� t� ashp�rit nga t� gjith� ishin hotjan�t. Ata kishin pak blegtori p�r shkak t� kullotave dhe t� ujit, ndaj edhe popullsia e Hotit ishte m� e varfra, por edhe m� agresivja. Hotjan�t q�ndronin n� krye t� t� gjith� fiseve n� rrethinat e Shkodr�s. Ky vend nderi ishte i ardhur nga q�moti. Hotjan�t e mtojn� dhe t� tjer�t e njihnin...At� i respektonin pa asnj� fjal� dhe Kelmend�t, Kastrat�t, etj. Por nuk ndodhte me fisin katolik shqiptar t� Triep�it, q� pretendonin lugin�n e Cemit n� shpatin verior t� malit Bukovik. V�rtet, pushka nuk pushonte n� mes t� dy pal�ve. Banor�t e Plantit kan� probleme me Shkrel�t p�r lugin�n e P�rroit t� That�. Nuk mungonin z�nkat, t� sht�nat e pushk�ve dhe gjakmarrja. Kurse kulmi ishin Shala dhe Shoshi tep�r foklorik� dhe kok�fort�. Kryelart�sia e kok�fort�sia i mban shaljan�t dhe shoshjan�t n� nj� dyluftim t� p�rjetsh�m me dy fiset e Nikajt dhe M�rturit, q� ndodhen n� lugin�n lindore. �Ky dyluftim zhvillohet me aq rrept�si sa q� t� mos ndodht� t� takojn� banor� t� dy fiseve njer�z t� k�tyre t� fundit se menj�her� do t� hapet zjarr mbi tjetrin, duke par� se kush e kush do t� vras�, edhe kur nuk ka ndonj� gjak p�r t� marr� ose ndonj� armiq�si personale...�, thot� Hahn. Po ashtu Nikajt me M�rturajt. Nikajt jan� n� bregun e djatht� dhe M�rturajt n� bregun e majt� ...Nikajt mbeten nj� shembull tipik i organizimit fisnor t� mal�sor�ve shqiptar�. Ata ishin v�llez�r t� fisit Krasniq, por k�ta t� fundit i mbanin inat pse nuk u kthyen n� musliman�. Vet� Krasniq�t dhe Gash�t kishin problemin e Lugin�s s� Valbon�s. E nj�jta gj� n� Mal�sin� e Puk�s. T�rbuni kishte kullota t� mira q� i sh�rbenin fshatit K�ira si kullota veriore meq� k�to kullota nuk ishin larg nga vendbanimi i Puk�s. K�tu musliman�t pukian� ishin n� luft� me fshatar�t katolik� t� Kcir�s.
�Sa t� ngat�rruar?! M� fryn� kok�n. ǒt� bisedosh me k�ta�, mendoi, teksa largohej. P�rkthyesi ishte m� i qet�. Tash do ishin n� bes� t� dikujt tjet�r. I kishte shp�tuar ankthit t� kuvendit. Edhe britanikja ishte m� e qet�. I kishte sosur padurimi me t� cilin kishte pritur p�r eposin. M� shum� dinte ajo p�r eposin, sesa k�ta njer�z, q� kishin parcelizuar dhe kullotat m� t� humbura...�That�s poor Albanian?!!�...i treti larg syt� gruaja e bukur...
Ben Andoni
N� fakt, Miss Durhami, q� vazhdoi tradit�n e Bajronit nuk ishte e marr�, por e fashinuar pas eposit dhe t� v�rtet�s historike, q� kinse ruanin me fanatiz�m shqiptar�t e maleve. T� �uditsh�m p�r t�, k�to q�nie t� egra epike rrethuar ngado me armiq. Pak dit� m� pas, dora-dor�s, krahas dashuris� s� pamat� p�r ta, gruaja nuk mundte ta fshihte m� groteskun e tyre. Ata luftojn� p�r barin e bag�tis�. Mjaftohen me pak. P�r ata q� rreken ta din�, lufta, n� fakt, b�het p�r gj�rat m� normale:P�r nj� sip�rfaqe kullote. �Kot�sin� e mbulojn� me b�mat dhe luft�n hipotetike, q� rapsod�t n� net�t e gjata e tjerrin e tjerrin n� telin e lahut�s s� tyre. �Hakmarrja e detyron shqiptarin, q� kur takohet me nj� t� huaj, t� mos mbaj� at� q�ndrim indiferent q� �sht� karakteristik p�r ne. Ai ndalet n� nj� vend t� vetmuar,-thot� Hahn- vendos dor�n mbi pistolet� dhe i drejton t� huajit, pyetjen :�Nga cili fis je�.
M� shkurt, t� riut shqiptar q� n� asht, i ishte skalitur se �ky ose ai fis jan� armiq p�r vdekje t� fisit t�nd, ata na kan� vrar� aq e kaq njer�z, ose po ta p�rkthesh fjal� p�r fjal� ata na detyrohen kaq e aq gjak dhe n� rast se do mundesh ta shfaros�sh fisin e armiqve t� tu at�here ti do t� b�hesh heroi i Shqip�ris�, rr�fen ai...Ipen, nj� ushqyes i mir� i k�tij argumenti, �sht� edhe m� shum� prozaik: �Shoq�ruesit vendas e kan� t� v�shtir� ta b�jn� identifikimin e majave q� jan� af�r tyre, duke qen� se hasm�rit� e fiseve dhe t� tjera grindje e b�jn� t� pamundur q� vendasit t� sh�tisin lirsh�m n�p�r krejt Mal�sin�...�. N� kronikat e koh�s, shkruhet se atentati ndaj Ali Pash� Gucis�, heroit t� Lidhjes, ndodh p�r shkak t� pak�naq�sis� s� fisit t� Rugov�s, q� humbet n� kufirin e ri disa kullota n� favor t� Malit t� Zi.
Pak histori
Sikur t� flas�sh p�r nj� sip�rfaqe qindra-mij�ra kilometra�, lufta b�het nga tre grupe etnografike t� m�dha. Larg historis� s� eposit, ajo b�het thjesht p�r mbijetes�, nd�rsa kudo gjaku vulos gjith�ka. Shqiptar�t duket se rrojn� vet�m me ajrin, nderin dhe barin. Mal�sia e Madhe (Hoti, Gruda, Kelmendi, Shkreli, Kastrati, Rjolli, Re�i, Loheja, Kopliku); Dukagjini ( Shala, Shoshi, Nikaj, M�rturi, Kiri, Plani, Xhani, Temali, Tolana, dhe Shllaku); Mal�sia e Gjakov�s (Gashi, Krasniqja dhe Byty�i)...jan� n� luft� t� parreshtur p�r vet�m...nj� rrip kullot�. Kush guxon t� kaloj� n� kullot�n e tjet�rkujt, qoft� dhe kot, e pret pushka, pastaj varda gjaku.
Kreshnik�t dhe lufta e tyre
Cikli i Kreshnik�ve �sht� i lokalizuar n� Jutbin�. Flitet p�r dikur shekullin e IX, X, XI. N� variantet e ndryshme, v�llez�rit e p�rbashk�t Mujo e Halil, q� veprojn� bashk� me nj� tuf� kreshnik�sh t� tjer� si Zuku Bajraktar, Omirin e plot t� tjer� me emra islamik�, q� t� kujtojn� okupacionin turk... Muji dhe Halili me 300 agot (titull fisnik�rije n� mesjet�n e lasht�) b�jn� rr�muj� pa fund?! Me qend�r Jutbin�n, lufta shtrihet mandej me rradh� me Klladush�n, Lugjet e Verdha dhe m� posht� n� bjeshk� e kullota t� pasura, ku mij�ra bag�ti e qindra barinj e stane, �onin jet�n si blegtor� t� zot� dhe trima, shkruan Kol� Jakova. Por, k�ta njer�z kan� nj� vend me Pazar dhe kuptohet me artizanat. Kishte berber, nallban�, sara��, rrobaqep�s. Njer�zit merreshin me blegtori por punonin dhe tok�n me drithin. Kishte vreshta, blet� dhe pem�. Punonin leshin e lirin. Sip�r tyre, lufta e v�rtet� heroike e agove dhe pasardh�sve t� Mujit dhe Halilit, b�het p�r nj� gj� krejt tjet�r. Ajo �sht� thjesht p�r kullotat. N� vendin e tyre kan� ardhur sllav�t. N� fillim t� dy pal�t shkonin mir�. Bashk�jetonin pa grindje e ndihmonin nj�ri-tjetrin, derisa erdh�n luftrat dhe pllakosi zija e ushqimit. Vendasit grihen me sllav�t, nd�rsa simbioza pak nga pak humbet. Arbanasi, si i th�rrasin sllav�t, jan� tashm� ishuj etnije, q� luftojn� kund�r shkjeve dhe mbrojn� me guxim tokat, bjeshk�t dhe nuk pranonin t� b�heshin skllav� e n�nstroheshin kraljave. Por kaq. Digjet Jutbina dhe pas humbjes s� gjuh�s s� fes�, vendasit u sllavizuan n� m�nyr�n e tyre...N� rapsodit� e ciklit t� sllavizuar Muji hyn n� sh�rbim t� Kraljave...Veiz Sejko, q� e ka sh�titur m� k�mb� Bosnjen, Kroacin� dhe Dalmacin� v�rteton ndryshimet pas pushtimit turk, ku Muji u quajt Mustafa...Por Hani, s�rish, na zbret n� tok�: �nj� pjes� e tyre e siguronte jetes�n n�p�rmjet grabitjeve, nd�rsa pjesa tjet�r n� k�t� drejtim ishte n� pozicionin e fillestarit. T� krishter�t dhe muhamedan�t bashkoheshin kur ishte puna dhe formonin banda prej 10-40 frym�sh t� cil�t nd�rmerrnin grabitje duke zbritur thell� n� fush�n bregdetare deri n� viset p�rreth Durr�sit. N� keto raste, v�mendjen ia kushtonin bag�tis�, por nuk mungojn� q� t� marrin me vete gjith�ka�.
Lufta e kullotave
Ndaj, �do kullot� e veriut n� Shqip�ri, ka nj� histori. Ipeni, ish-konsulli i perandoris� Austro-hungareze, u mundua i pari t� hedh� drit� mbi to: �Me bjeshk�t e fshatit Vunsaj takohen n� lindje kullotat malor� t� fiseve muhamedane Krasniqi dhe Gashi, fshatrat e t� cil�ve ndodhen n� shpatet jugore t� mal�sis� s� qarkut Gjakov�. Nga koha ka mbetur si d�shmitar n� Gash, mali i lart� Shk�lzen, q� sot vigj�lon mbi Bajram Curr. N� ver�, n� pjes�n jugore t� Vunsajt, afrohen t� dy fiset muhamedane t� Gashit dhe Krasniqes. Disa kullota i takojn� edhe fisit katolik t� Shal�s. Mes tij dhe Krasniqes n� koh�n e Hahnit, ka nj� konflikt p�r pron�sin� mbi kullotat, k�shtu q� �do ver� mal�sia ushton nga t� sht�nat e pal�ve nd�rluftuese... N� bjeshk�t e Rogamit dhe t� Dragobil�s banor�t e Thethit ishin fqinj� me Krasniq�t, q� kan� aty sip�r edhe sot e k�saj dite nj� katund me emrin Selimas. Ata jan� fqinj edhe me Gash�t, �me t� cil�t prej moti kan� konflikte p�r ��shtje kullotash, �ka sjell p�r vit luftime�. Jo shum� larg, Komuna e Pllav�s i jep me qera fiseve shqiptare nga krahinat e Shkodr�s, kullotat e saj. Fiset e Shkrelit, Bog�s, Lohjes dhe Re�it kan� shum� pak kullota veriore n� malet e tyre, ndaj vijn� n� bjeshk�t e larta t� Pllav�s me kopet� e tyre. Duke ikur m� n� jug, prej shum� koh�sh, thot� Ippen, -sundon nj� grindje e gjat� mes fisit malazes Ku�i dhe fisit shqiptar Kelmendi p�r shkak t� kullotave t� Velipoj�s, �far� ka shp�n� n� p�rplasje t� armatosura. S�rish Malazest�. N� nj� vend tjet�r i akuzojn� guciasit si keqb�r�s fanatik�, mizor� e t� pabes�. N� fakt, Gucia n� at� koh� ishte nj� avanpost pararoje muhamedane p�rball� fiseve serbe t� Malit t� Zi . N� lugin�n e Limit (?) n� shpatet veriore t� Alpeve t� Shqip�ris� veriore kalonte kufiri gjuh�sor midis fiseve shqiptare dhe serbe. Lufta ishte e p�rligjur, sepse kullotat e k�tyre maleve m� par� i takonin fisit malazes t� Ku�it, t� cilit iu mor�n n� shekullin e 18-t� prej familjes s� Bushatllinj�ve. �Edhe sot k�to jan� prona t� tyre?!�- thot� Ipen. Katundet malazeze t� Vasojevicit, Konjuh�s, dhe Cecunit, n� kronikat e koh�s- k�rkojn� me ngulm ti marrin k�to kullota, q� do t�i kishin ndan� sht�pive t� tyre, por kjo sjell shum� sherr mes pal�ve. Shqiptar�t e kan� t� pamundur t� heqin dor� nga k�to kullota, se s�kan� si t�i mbajn� pa to kopet� e tyre. M� keq akoma, n� vargun e Prokletis� (Bjeshk�t e Namuna) �sht� i v�shtir� kalimi i mal�sor�ve n� an�n lindore ku jan� fiset muhamedane, Vunsajt, Krasniq�t, Gash�t dhe Rugova...
Krasniq�t dhe Gash�t ishin n� luft� vazhdimisht p�r hegjemoni. Krasniq�t mb�shtesnin familjen e Currajve, q� kishte t� trash�guar ofiqin e vojvod�s s� Krasniqit, M�rturit dhe Nikajt, kurse Gash�t ishin m� af�r familjes s� bejler�ve trash�gimtar�, feudal�ve zot�rinj t� dikursh�m t� Gjakov�s, shpjegon diplomati. M� t� ashp�rit nga t� gjith� ishin hotjan�t. Ata kishin pak blegtori p�r shkak t� kullotave dhe t� ujit, ndaj edhe popullsia e Hotit ishte m� e varfra, por edhe m� agresivja. Hotjan�t q�ndronin n� krye t� t� gjith� fiseve n� rrethinat e Shkodr�s. Ky vend nderi ishte i ardhur nga q�moti. Hotjan�t e mtojn� dhe t� tjer�t e njihnin...At� i respektonin pa asnj� fjal� dhe Kelmend�t, Kastrat�t, etj. Por nuk ndodhte me fisin katolik shqiptar t� Triep�it, q� pretendonin lugin�n e Cemit n� shpatin verior t� malit Bukovik. V�rtet, pushka nuk pushonte n� mes t� dy pal�ve. Banor�t e Plantit kan� probleme me Shkrel�t p�r lugin�n e P�rroit t� That�. Nuk mungonin z�nkat, t� sht�nat e pushk�ve dhe gjakmarrja. Kurse kulmi ishin Shala dhe Shoshi tep�r foklorik� dhe kok�fort�. Kryelart�sia e kok�fort�sia i mban shaljan�t dhe shoshjan�t n� nj� dyluftim t� p�rjetsh�m me dy fiset e Nikajt dhe M�rturit, q� ndodhen n� lugin�n lindore. �Ky dyluftim zhvillohet me aq rrept�si sa q� t� mos ndodht� t� takojn� banor� t� dy fiseve njer�z t� k�tyre t� fundit se menj�her� do t� hapet zjarr mbi tjetrin, duke par� se kush e kush do t� vras�, edhe kur nuk ka ndonj� gjak p�r t� marr� ose ndonj� armiq�si personale...�, thot� Hahn. Po ashtu Nikajt me M�rturajt. Nikajt jan� n� bregun e djatht� dhe M�rturajt n� bregun e majt� ...Nikajt mbeten nj� shembull tipik i organizimit fisnor t� mal�sor�ve shqiptar�. Ata ishin v�llez�r t� fisit Krasniq, por k�ta t� fundit i mbanin inat pse nuk u kthyen n� musliman�. Vet� Krasniq�t dhe Gash�t kishin problemin e Lugin�s s� Valbon�s. E nj�jta gj� n� Mal�sin� e Puk�s. T�rbuni kishte kullota t� mira q� i sh�rbenin fshatit K�ira si kullota veriore meq� k�to kullota nuk ishin larg nga vendbanimi i Puk�s. K�tu musliman�t pukian� ishin n� luft� me fshatar�t katolik� t� Kcir�s.
�Sa t� ngat�rruar?! M� fryn� kok�n. ǒt� bisedosh me k�ta�, mendoi, teksa largohej. P�rkthyesi ishte m� i qet�. Tash do ishin n� bes� t� dikujt tjet�r. I kishte shp�tuar ankthit t� kuvendit. Edhe britanikja ishte m� e qet�. I kishte sosur padurimi me t� cilin kishte pritur p�r eposin. M� shum� dinte ajo p�r eposin, sesa k�ta njer�z, q� kishin parcelizuar dhe kullotat m� t� humbura...�That�s poor Albanian?!!�...i treti larg syt� gruaja e bukur...
Ben Andoni