Kryeministri i Kosov�s, Hashim Tha�i tha n� nj� intervist� p�r Z�rin e Amerik�s se krijimi i asociacionit t� komunave me shumic� serbe n� Kosov� �sht� parapar� me dokumentet n� fuqi n� vend, dhe nuk n�nkupton kurrfar� trajtimi t� ve�ant� p�r serb�t n� veri. N� intervist�n dh�n� korrespondentit t� ZA n� Prishtin�, Besim Abazi, Tha�i foli p�r bisedimet p�r normalizimin e marr�dh�nieve me Serbin�, t� cilat do t� vazhdojn� t� h�n�n m� 4 mars.
Z�ri i Amerik�s: T� h�n�n ju do t� takoheni me kryeministrin Da�i� p�r t� konkretizuar, si� keni th�n�, marr�veshjet e arritura n� parim. P�r �ka jeni marr� vesh konkretisht?
Tha�i: Un� dua t� besoj q� do t� arrihet nj� marr�veshje parimore, nj� marr�veshje q� definitivisht normalizon marr�dh�niet mes shtetit t� Kosov�s dhe Serbis�. D�shiroj t�i fal�nderoj shtetet e BE-s� dhe SHBA-n� p�r mb�shtetjen e tyre t� fuqishme n� k�t� proces. I gjith� p�rkushtimi yn� �sht� q� t� kemi normalizim t� gjendjes n� veri, por edhe normalizim t� marr�dh�nieve nd�rshtet�rore dhe n� mes t� popujve tan�. Mendoj q� ajo q� �sht� diskutuar n� Bruksel, n� takimin e fundit, ka qen� nj� kthes� n� kuptimin pozitiv, sepse Serbia �sht� detyruar t� pranoj� m� n� fund shp�rb�rjen e plot� t� t� gjitha strukturave paralele t� siguris�, duke n�nkuptuar k�tu mekanizmat e MUP-it serb, t� instaluar n� veri t� Mitrovic�s, gjithashtu edhe mekanizmat e inteligjenc�s, BIA-s serbe. Do t� p�rfshihet n� nj� periudh� t� caktuar se kur do t� shp�rb�hen dhe kur do t� d�bohen disa q� jan� t� d�rguar nga Serbia n� at� pjes� t� Kosov�s. K�shtu q�, ky �sht� nj� mesazh i mir�. N� t� nj�jt�n koh� jemi pajtuar verbalisht dhe Serbia �sht� detyruar q� t� pranoj� domosdoshm�rin� e funksionimit t� plot� t� sistemit t� drejt�sis� sipas ligjeve t� Kosov�s dhe kjo do t� ndodh� n� t� ardhmen e af�rt. Do t� hapen edhe Gjykatat komunale n� dy komuna tjera n� veri, si� jan� gjykatat komunale n�p�r komuna tjera t� Kosov�s, por gjithmon� sipas kushtetut�s dhe ligjeve t� Kosov�s. Gjithashtu, kemi diskutuar n� m�nyr� shum� serioze, at� q� garanton edhe dokumenti i presidentit Ahtisaari, kushtetuta e Kosov�s, ligji p�r vet�qeverisjen lokale, p�r formimin e nj� trupe, apo asociacioni t� komunave me shumic� serbe q� do t� ishte nj� trup� q� do t� koordinonte pun�n e k�tyre komunave, por gjithmon� t� zgjedhur n� m�nyr� indirekte, pra t� p�rb�het nga kryetar�t e komunave.
Z�ri i Amerik�s: A e rrezikon ky asociacion funksionimin e shtetit t� Kosov�s?
Tha�i: Kjo trup�, apo ky mekaniz�m �sht� i garantuar me dokumentin e Ahtisaarit, me kushtetut�n e Kosov�s. �sht� nj� mekaniz�m integrues i komunave me shumic� serbe. N� po pretendojm� t� nd�rtojm� nj� vend t� ri, nj� vend demokratik, me perspektiv� evropiane dhe n� asnj� rrethan� nuk do t� lejojm� formimin e mekanizmave regjional, por integrues. Dhe un� i siguroj qytetar�t e Kosov�s se gjith�ka do t� jet� e bazuar n� kushtetut�n e Kosov�s dhe ligjin p�r vet�qeverisjen lokale. Asociacioni mund t� ket� t� drejtat dhe ka t� drejtat p�r t� komunikuar si komuna mes veti, p�r t� shk�mbyer p�rvoja p�r uj�sjell�s, p�r nd�rtimin e shkollave, p�r nd�rtimin e kopshteve, p�r qeverisje m� t� mir�, por n� asnj� rrethan� nuk do t� ket� ndonj� mandat legjislativ apo ekzekutiv, apo q� t� ket� zgjedhje t� drejtp�rdrejta. K�to jan� vijat e kuqe q� i kam� prezantuar edhe n� Bruksel dhe q� do t�u q�ndroj� besnik edhe n� takimin ardhsh�m. Prandaj Serbia do t� jet� e detyruar t� pranoj� realitetin e ri q� do t� krijohet, q� do t� funksionoj� n� baz� t� legjislacionit t� Republik�s s� Kosov�s.
Z�ri i Amerik�s: Ju keni k�rkuar mb�shtetjen e z�vend�ssekretarit amerikan t� shtetit William Burns p�r t� shmangur dh�nien e m� shum� p�rgjegj�sive k�tij asociacioni. A jeni n�n trysni p�r nj� gj� t� till�?
Tha�i:Un� d�shiroj t� fal�nderoj z�vend�ssekretarin Burns p�r telefonat�n e tij, p�r inkurajimin e tij n� em�r t� qeveris� s� SHBA-s�, presidentit Obama, zv/presidentit Biden dhe sekretarit John Kerry. Edhe n� vizit�n e sekretarit amerikan n� Evrop� do t� p�rcillet me theks t� ve�ant� edhe tema p�r Kosov�n, ne ve�anti n� takimet q� do t� zhvillohen n� Berlin dhe Lond�r. Sot, normalizimi i gjendjes n� Kosov�, funksionimi i institucioneve demokratike n� veri t� Kosov�s, normalizimi i marr�dh�nieve n� mes shtetit t� Kosov�s dhe Serbis�, �sht� n� top-agjend�n e politik�s bot�rore edhe n� Bruksel edhe n� SHBA. Mendoj se kjo �sht� me interes p�r Kosov�n, sepse do t� p�rshpejtohet edhe procesi i integrimit t� Kosov�s si vend i pavarur dhe sovran por edhe i Serbis� n� strukturat e NATO-s dhe Bashkimit Evropian. Prandaj, ky interesim pozitiv i BE-s� dhe SHBA-ve, duhet t� kuror�zohet me nj� marr�veshje nd�rshtet�rore Kosov� - Serbi, me garanc�n e plot� t� BE-s� dhe mb�shtetjen e fuqishme t� SHBA-s�. Zv/sekretari Burns, mbr�m� n� bised�n q� kam zhvilluar, ka rikonfirmuar edhe nj�her� se SHBA-t� q�ndrojn� fuqish�m n� mb�shtetje t� konsolidimit t� shtetit t� Kosov�s dhe normalizimit t� marr�dh�nieve Kosov� � Serbi, pra t� nj� angazhimi p�r fqinj�si t� mir�, si parakusht i domosdosh�m p�r evropianizimin e gjith� rajonit.
Z�ri i Amerik�s: A ka pasur k�rkesa ndaj jush q� k�tij asociacioni t�i jepen m� shum� fuqi ekzekutive q� n� Prishtin� �sht� vler�suar si synim p�r krijimin e nj� Republike serbe n� at� zon�?
Tha�i: Un� i kuptoj opinionet e ndryshme dhe i respektoj ato, por n� t� nj�jt�n koh� jam shum� i drejtp�rdrejt� kur ato opinione jan� t� gabuara. K�to pretendime p�r t� prezantuar rrejsh�m procesin e normalizimit t� marr�dh�nieve n� mes t� Kosov�s dhe Serbis�, jan� thjesht� ta pa argumentuara, jan� plot�sisht t� paq�ndrueshme, jan� nga mungesa e informatave, me gjith� transparenc�n e plot� q� kemi prezantuar gjithmon�. E ritheksoj edhe nj�her�, do t� jet� nj� asociacion i komunave me shumic� serbe q� garanton kushtetuta e Kosov�s dhe dokumenti i presidentit Ahtisaari. N� asnj� rrethan� nuk do t� ket� dhe as q� �sht� duke k�rkuar dikush ndonj� Republika Serpska, autonomi, status special, apo k�mbim territoresh. K�to jan� �ndrra t� Serbis�, q� un� nuk mund t�i ndaloj� q� t� �nd�rrojn�, por jan� t� parealizueshme n� Republik�n e Kosov�s. P�r Kosov�n, do t� ket� normalizim t� gjendjes, funksionalizim t� plot� n� �do cep t� territorit t� Republik�s s� Kosov�s, me mb�shtetjen e plot� edhe t� NATO-s edhe t� EULEX-it p�r krijimin e ambientit t� siguris�, l�vizjes s� lir�, rendit dhe ligjit dhe pastaj edhe zgjedhjet e lira, lidership legjitim dhe investime socio � ekonomike.
Z�ri i Amerik�s: Kush do ta zbatoj� n� veri synimin p�r shp�rb�rjen e strukturave paralele, duke parasysh kund�rshtimin e p�rfaq�suesve serb� n� zon�?
Hashim Tha�i: N� konkluzionet apo marr�veshjet p�rfundimtare q� do t� arrihen n� Bruksel, do t� p�rfshihen qart� edhe mekanizmat implementues, periudhat e qarta kohore dhe n� t� nj�jt�n koh� edhe plani veprues. Dhe un� do t� k�rkoj t� kemi angazhim t� KFOR-it, por para s� gjithash t� EULEX-it dhe mekanizmave institucional shtet�ror t� Republik�s s� Kosov�s.
Z�ri i Amerik�s: A �sht� 4 marsi dit� kur ju i prisni k�to marr�veshje?
Tha�i: Un� jam me optimiz�m se gj�rat do t� l�vizin n� drejtim t� duhur. Nuk do t� flisja me dat� se kur do t� arrihet kjo marr�veshje. Por, ajo �ka mbes me shpres� �sht� se do t� arrihet nj� dakordim sa u p�rket ��shtjeve q� jan� diskutuar dhe n� t�, t� p�rfshihen m� n� fund edhe ��shtjet e telekomunikacionit, transportit dhe energjis�. Nd�rsa marr�veshja p�r IBM-n� ka filluar t� funksionalizohet n� kufijt� mes Kosov�s dhe Serbis�, k�shtu q� t� shohim dhe ne do t� sillemi n� m�nyr� shum� t� p�rgjegjshme, gjithmon� duke respektuar kushtetut�n dhe ligjet e Kosov�s, por edhe standardet m� t� larta evropiane dhe p�r krijimin e kushteve sa m� t� mira, sa m� t� sigurta, sa m� atraktive p�r t� gjith� qytetar�t e Republik�s s� Kosov�s, q� t� jetojn� n� nj� atdhe t� p�rbashk�t, n� nj� vend evropian, shumetnik.
Z�ri i Amerik�s: Zoti kryeminist�r. Serbia n� fund t� procesit llogarit� t� marr dat�n e fillimit t� negociatave p�r an�tar�sim n� Bashkimin Evropian. Por, cilat jan� p�rfitimet e Kosov�s nga ky proces?
Hashim Tha�i: Kosova �sht� e fundit q� ka fituar lirin� dhe ka shpallur pavar�sin� n� rajon dhe natyrisht se �sht� disa hapa prapa n� krahasim me vendet tjera. Por, Kosova po l�viz� me hapa t� sigurt drejt perspektiv�s evropiane, procesit t� liberalizimit t� vizave dhe tem� me theks t� ve�ant� ka qen� n� takimin q� kam zhvilluar me presidentin Jose Manuel Barroso, presidentin Herman van Rompuy dhe zotin Stefan Fule, ��shtja e liberalizimit t� vizave, marr�veshja p�r MSA. N� t� nj�jt�n koh� do t� vazhdohet q� t� integrohet Kosova n� t� gjith� mekanizmat rajonal e nd�rkomb�tar� dhe n� t� ardhmen e af�rt, pse jo edhe ul�sen n� OKB. Nd�rsa edhe Serbia e ka agjend�n e vet evropiane. Un� mendoj se sa m� shpejt q� t� l�vizin vendet e rajonit drejt perspektiv�s n� NATO dhe BE, �sht� n� interesin e secilit shtet, q� t� mos e mbajm� peng nj�ri tjetrin por t�i leht�sojm� rrug�n evropiane nj�ri tjetrit.
Z�ri i Amerik�s: A ka gjas� q� n� fund t� k�tij procesi, t� llogaritet n� ul�se n� OKB?
Tha�i: Kosova do t� jet� pjes� e NATO-s, BE-s� dhe OKB-s�. Ne jemi duke punuar shum� seriozisht me t� gjith� partner�t nd�rkomb�tar� dhe Kosova, definitivisht pas normalizimit t� marr�dh�nieve me Serbin� ka shanset ideale q� t� fitoj� shum� shpejt edhe ul�se n� OKB.
Z�ri i Amerik�s: Ka pasur ide se autonomia p�r serb�t n� veri do t� mund t� ishte nj�far� shk�mbimi p�r njohjen nga Serbia dhe kjo t�i mund�soj� Kosov�s ecjen drejt OKB-s�...
Tha�i: E ritheksoj. N� asnj� rrethan�, as q� �sht� diskutuar dhe as q� do t� lejoj� t� diskutohet p�r ndonj� autonomi. Kosova do t� funksionoj� si nj� shtet i pavarur dhe sovran, me integritetin territorial t� njohur dhe t� pranuar nd�rkomb�tarisht, si nj� nj�si unike shtet�rore, funksionale dhe integruese me t� drejta t� barabarta p�r t� gjith� qytetar�t e Kosov�s. Nuk do t� ket� ndonj� tretman t� ve�ant� ndonj� pjes� e territorit t� Kosov�s.
Z�ri i Amerik�s: Kritik�t ju kujtojn� se keni th�n� q� nuk do t� bisedoni me Serbin� p�r veriun e Kosov�s, nd�rsa sot po detyroheni t� bisedoni. Si ju p�rgjigjeni?
Tha�i: Ne po bisedojm� p�r fqinj�si t� mir� dhe un� e respektoj n� plotni rezolut�n e Kuvendit t� Kosov�s p�r normalizimin e marr�dh�nieve me shtetit t� Kosov�s dhe Serbis�. Prandaj, gjith� ajo �far� jam duke b�r� n� k�t� moment, jam duke i kryer obligimet e mia kushtetuese, ligjore dhe p�rgjegj�sit� dhe besimin q� kam marr� nga Kuvendi i Republik�s s� Kosov�s, por edhe mandatin ekzekutiv si kryeminist�r i vendit.