Krush�: Lufta e gruas p�r mbijetes�

T� dala nga nj� nd�r fatkeq�sit� m� t� m�dha t� luft�s, me familjar�t
meshkuj t� vrar� e t� zhdukur, grave t� Krush�s s� Madhe e t� Vog�l iu
desh koh� e gjat� q� t� rimerrnin veten.

Masakra e 26 marsit t� vitit 1999, kur forcat paramilitare serbe vran� m� shum� se 200 persona, kryesisht burra e t� rinj nga mosha 12 deri n� 90 vje�are, b�ri q� Krusha e Madhe dhe e Vog�l t� njihen si fshatrat pa burra.

Zonjat, q� papritmas u b�n� kryefamiljare dhe mor�n barr�n e mbajtjes s� familjes, kujtojn� se si nj� num�r i meshkujve t� vrar� ishte mbyllur n� nj� sht�pi n� Krush� t� Vog�l. Aty paramilitar�t i kishin ekzekutuar nga dritarja, e m� pas ishin djegur nga zjarri.

Ato tregojn� se para se t� ndodhte nj� veprim i till�, forcat serbe i kishin urdh�ruar ato q� s� bashku me f�mij�t e vegj�l t� iknin p�r n� Shqip�ri.

Kat�rmb�dhjet� vjet pas, pasojat e luft�s v�rehen n� Krush�n e Madhe, megjith�se p�rgjat� k�tyre viteve u ngrit�n sht�pi t� reja, t� cilat n� 99-n ishin rrafsh me tok�.

Ajo �ka ka ndodhur n� Krush�n e Madhe me rrethin� gjat� luft�s ishte nj� fatkeq�si e madhe, thot� Fahrie Hoti, e cila as sot nuk di asgj� p�r fatin e bashk�shortit t� saj, Bashkimit.

Ajo ka treguar p�r Radion Evropa e Lir� p�r rifillimin e jet�s pas luft�s.

�Fillimisht themeluam nj� shoqat� 'Grat� e veja', p�r hulumtimin e personave t� pagjetur. Ka qen� nj� rrug� shum� e gjat� dhe e v�shtir�, e pam� q� ishte nj� rrug� e gjat�, vrapuam shum� dhe nuk kishte asgj�. Askujt nuk iu b� von� pse nuk �sht� kthyer Bashkimi. Vendosem q� t�i kthehemi jet�s, t� punojm�, tregon Hoti.

Grat� e veja t� Krush�s m� pas filluan t� mbillnin tok�n dhe t� ringjallnin jet�n.

Hoti thot� se pas organizat�s �Grat� e veja�, q� u themelua n� vitin 2005, filluan t� merreshin edhe me konservimin e ushqimeve dim�rore.

Pas suksesit dhe k�rkesave nga qytetar�t, kjo organizat� ka rritur kapacitetet e saj prodhuese dhe nj�koh�sisht ka rritur numrin e t� pun�suarave, kurse n� vitin 2010 organizata u shnd�rrua n� kooperativ�n bujq�sore �Krusha�.

�Sot jemi n� nj� biznes shum� t� mir�. 25 pun�tore jemi q� punojm� rregullisht. K�to jan� kryefamiljare, nd�rsa atje ku punohet, ajo an�tare punon komplet me familjen, at�her� trefishohet numri i pun�toreve�.

�Un� mund t� prezantoj numrin si 25, por mund ta prezantoj edhe 100, se vazhdimisht jan� t� angazhuara familjet, konservojn� dhe i sjellin konservimet n� kooperativ�, nga ku produktet nisen p�r n� treg�, sqaron Hoti.

Kooperativa �Krusha� tashm� �sht� e njohur n� Kosov�. Produktet e saj b�hen mbi baz�n e recetave tradicionale. Me produktet e veta kjo kooperative furnizon rreth 28 markete t� m�dha n� qytetet e Kosov�s.

Prodhimet e tyre m� t� k�rkuara jan� ajvari dhe specat me kos.

��sht� nj� pun� me t� v�rtet� e befasishme edhe p�r mua, q� n� nj� mosh� t� shtyr� edhe v�shtir�sit� q� kemi p�rjetuar, tmerrin, t� mbajm� tregun paralel me djemt� e ri. Kjo �sht� p�r t'u �uditur�, shprehet zonja Hoti, p�r t� shtuar se kooperativa �Krusha�, me prodhimet dhe produktet e saj, arrin t� mbuloj� 70 p�r qind t� k�rkesave n� treg.

Suksesi i pun�s dhe k�rkesat e shumta t� qytetar�ve p�r prodhimet e tyre ushqimore kan� forcuar n� mas� t� madhe grat�, thot� Hoti, p�r t� shuar se me t� ardhurat e fituara kryefamiljaret mbajn� familjen dhe shkollojn� f�mij�t.

Megjithat�, vuajtjet dhe lufta, thot� ajo, nuk harrohen asnj�her�.

�Normal q� nisin dhe p�rfundojn� pun�n, sigurisht me obligimet p�r pun� dhe kujdesin a �sht� ajvari i mir�, a ka krip m� pak apo m� shum�, por mendoj q� ato �do gjysm� ore e kan� edhe bised�n p�r luft�, do t� thot� si ndodhi, ku jan�, si u b�, pse na lan�. Por, kan� edhe koh� kur ato arg�tohen�, thekson Hoti.

Nj�ra nga pun�toret e kooperativ�s, Sadbere Hoti, shprehet e k�naqur me pun�n q� b�n, pasi q� sipas saj, prodhimet e tyre jan� shum� t� k�rkuara.

�N� radh� t� par� jemi t� k�naqura q� puna po na lavd�rohet shum�, dhe pun�n po e b�jm� mir�, por edhe prodhimet me kualitet�, thekson ajo.

Fshati Krush� e Madhe, banohet kryesisht nga f�mij� q� kan� humbur baban�, dhe me gra t� veja t� cilat duhet t� mbajn� familjet e tyre dhe t� rrisin f�mij�t pa bashk�short, duke kultivuar perime; speca, domate e t� tjera, nga t� cilat shpeshher� edhe nuk mund t�ia dalin, pa ndihmat mujore sociale, sado t� vogla q� jan�.

Sido q� t� jet�, grat� nga Krusha e Madhe thon� se pavar�sisht nga p�rjetimet shum� t� r�nda q� kan� q� nga paslufta, ato jan� t� p�rkushtuara p�r t� mbajtur familjen dhe p�r t'u kujdesur p�r t� ardhmen e f�mij�ve t� tyre.