Nga Thomas Friedman
Raketat mbërrijnë nga Gaza në mëngjes, derisa kapitali për investime mbërrin nga Londra pasdite. Aftësia e Izraelit për të jetuar sikur të ishte e shkëputur nga pjesa tjetër e rajonit është mbresëlënëse dhe e domosdoshme. Por, në të njëjtën kohë, ajo është iluzore dhe e rrezikshme
Derisa lexon lajmet nga Lindja e Mesme dhe pastaj e shikon presidentin Obama duke e vizituar Izraelin nuk mund t’i shmangesh këtij mendimi: Presidenti dukej sikur ta kishte vizituar ndonjë ishull të izoluar në Paqësor, apo ndoshta Zelandën e Re. Ari Shavit nga e përditshmja “Haaretz” e ka përmbledhur mirë gjendjen në kolumnen e tij të disa ditëve më parë. Aty shkruan: “Para disa muajve, Amnon Dankner pati një artikull interesant në gazetën e re, ‘Sof Hashavua’. Në të shkruante se si projekti inovativ teknologjik i Shimon Peresit bën që Izraeli të shkëputet nga Lindja e Mesme dhe të lundrojë në drejtim të perëndimit nëpër Mesdhe, si një lloj ishulli lundrues. Ndonëse në formë mahie, Dankner e ka kuptuar mirë gjendjen. Gjatë viteve të fundit, Izraeli po mendon dhe po sillet sikur të mos ndodhej në Azinë Perëndimore dhe se mund të ekzistojë si një ishull që është shkëputur nga ajo pjesë. Izraeli nuk po mendon fare për botën arabe, Palestinën, Iranin. As për arabët, kolonët dhe okupimin”. Në të vërtetë, derisa presidenti Obama ndodhej në Izrael, mediet raportuan se armët kimike ishin përdorur në Sirinë fqinje dhe raketat ishin shkrepur në Izrael nga Gaza fqinje. Por, në të njëjtën kohë, “Globes”, gazeta izraelite për ekonomi e publikoi këtë artikull: “’Accel Partners’ arriti që ta krijojë ‘Accel London IV’, një fond 475 milionë dollarësh, të përqendruar në Evropë dhe Izrael… ‘Accel London IV’ do të investojë në fushat kryesore në të cilat është e specializuar firma, përfshirë internetin, bazën e të dhënave, SaaS dhe telefoninë celulare. Partneri i ‘Accel’, Kevin Comolli tha se ‘fakti që ‘Accel London IV’ është formuar brenda katër javësh paraqet një mbështetje të fuqishme të ‘Accel London’ dhe mundësisë së tregjeve në Evropë e Izrael”.
Raketat mbërrijnë nga Gaza në mëngjes, derisa kapitali për investime mbërrin nga Londra pasdite. Aftësia e Izraelit për të jetuar sikur të ishte e shkëputur nga pjesa tjetër e rajonit është mbresëlënëse dhe e domosdoshme. Por, në të njëjtën kohë, ajo është iluzore dhe e rrezikshme. Është mbresëlënëse dhe e domosdoshme, për shkak se Izraeli është i vetmi shtet në botë sot që përballet me akterë joshtetërorë, të armatosur me raketa, që jetojnë midis civilëve dhe shtrihen në të gjitha anët e kufijve: Sinai, Gazë, Liban Jugor dhe Siri. Përtej atyre kufijve ndodhen shtetet që kanë pësuar nga trazirat e brendshme, ashtu si edhe Irani. Megjithatë Izraeli ka arritur që të neutralizojë bajtët dhe bombat – me mure të larta që neutralizojnë armiqtë dhe teknologjinë e lartë që i ndihmon ekonomisë së tij. Megjithatë, ekziston një vijë e hollë që ndan shmangien e rrezikut me të jetuarit në fantazi, që ndan luftën për mbijetesën e një populli dhe ringjalljen e ëndrrave. Izraeli është gati që ta kalojë atë vijë. Iluzioni i rrezikshëm në të cilin Izraeli rrezikon të zhytet, pohon Shavit, është mendimi se “mund të jetojë si autarki, pa pasur lidhje me rrethinën”. Por, asnjë shtet nuk mund ta bëjë një gjë të tillë, “e aq më pak një shtet, në të cilin gjashtë milionë hebraikë e ndajnë vendin me më shumë se pesë milionë palestinezë. Aq më pak një shtet që insiston, madje edhe në dhjetëvjeçarin e dytë të mileniumit të tretë, në okupimin e një shteti tjetër”.
Në të vërtetë, ëndrra e çmendur, të cilën Izraeli vazhdon ta mbajë gjallë, është se mund ta mbajë përgjithmonë të okupuar Bregun Perëndimor, me 2.5 milionë banorët palestinezë, për t’ua bërë qejfin kolonëve, që tani mbajnë pozitat kryesore në kabinetin e ri qeveritar të Izraelit. Me gati 600.000 izraelitë që tani jetojnë në Jerusalemin Arab Lindor dhe Bregun Perëndimor, mundësia e zgjidhjes me dy shtete, “po zhduket ngadalë”, thekson profesori i filozofisë në Universitetin Hebre, Moshe Halbertal. Është e çuditshme se sondazhet tregojnë se shumica nga të dyja palët preferojnë zgjidhjen me dy shtete, “por ekziston problemi i thellë i besimit” që duhet të tejkalohet – me shpejtësi. Nahum Barnea, kolumnisti veteran i “Yediot Aharonot”, më tha se Obama pati “sukses” të madh tek qytetarët izraelitë me fjalimin e tij, të enjten. “Edhe po të konsiderohej armik më parë, ai tani konsiderohet mik”, ka thënë Barnea. “Madje edhe ata që ende nuk pajtohen me të nuk mendojnë se ai ka qëllime të këqija karshi Izraelit”. Obama mbështeti izraelitët me mirëkuptim dhe sinqeritet. Ai theksoi në fjalimin e tij: “Ashtu siç kishte thënë Ariel Sharon – jam duke e cituar atë – ‘Është e pamundur të kesh shtet demokratik hebre dhe të kontrollosh në të njëjtën kohë tërë Izraelin. Po qe se insistojmë ta realizojmë ëndrrën si të tërë, atëherë mund të humbim gjithçka”.
Për këtë arsye, palestinezët duhet të heqin dorë nga të gjitha parakushtet e tyre dhe të hyjnë në negociata, derisa Izraeli duhet ta ndalë ndërtimin e kolonive dhe sërish të presë realizimin e premtimeve të dhëna nga presidenti Mahmoud Abbas dhe kryeministri Salam Fayyad i Autoritetit Palestinez. Falë bashkëpunimit të tyre me shërbimet izraelite të sigurisë, asnjë izraelit nuk u vra në Bregun Perëndimor nga akte terroriste, më 2012. Por, palestinezët nuk do të mund ta mbajnë të tillë gjendjen edhe për një kohë shumë të gjatë, derisa nuk ka progres në krijimin e shtetit palestinez. Mënyra më e mirë që Izraeli të përballet me atë kaos apo ta mënjanojë atë është që të bashkëpunojë me palestinezët për krijimin e një shteti në Bregun Perëndimor, që është modern, laik dhe perëndimor; një shtet në të cilin myslimanët, të krishterët dhe hebrenjtë mund të punojnë së bashku. Po qe se izraelitët dhe palestinezët nuk i bëjnë të gjitha – tani – që një gjë e tillë të ndodhë, atëherë kjo do të kujtohet jo vetëm si një mundësi e humbur, por si mundësia e humbur dhe ishulli nuk do të mund t’i mbijetojë stuhisë që do të pasojë.
Derisa lexon lajmet nga Lindja e Mesme dhe pastaj e shikon presidentin Obama duke e vizituar Izraelin nuk mund t’i shmangesh këtij mendimi: Presidenti dukej sikur ta kishte vizituar ndonjë ishull të izoluar në Paqësor, apo ndoshta Zelandën e Re. Ari Shavit nga e përditshmja “Haaretz” e ka përmbledhur mirë gjendjen në kolumnen e tij të disa ditëve më parë. Aty shkruan: “Para disa muajve, Amnon Dankner pati një artikull interesant në gazetën e re, ‘Sof Hashavua’. Në të shkruante se si projekti inovativ teknologjik i Shimon Peresit bën që Izraeli të shkëputet nga Lindja e Mesme dhe të lundrojë në drejtim të perëndimit nëpër Mesdhe, si një lloj ishulli lundrues. Ndonëse në formë mahie, Dankner e ka kuptuar mirë gjendjen. Gjatë viteve të fundit, Izraeli po mendon dhe po sillet sikur të mos ndodhej në Azinë Perëndimore dhe se mund të ekzistojë si një ishull që është shkëputur nga ajo pjesë. Izraeli nuk po mendon fare për botën arabe, Palestinën, Iranin. As për arabët, kolonët dhe okupimin”. Në të vërtetë, derisa presidenti Obama ndodhej në Izrael, mediet raportuan se armët kimike ishin përdorur në Sirinë fqinje dhe raketat ishin shkrepur në Izrael nga Gaza fqinje. Por, në të njëjtën kohë, “Globes”, gazeta izraelite për ekonomi e publikoi këtë artikull: “’Accel Partners’ arriti që ta krijojë ‘Accel London IV’, një fond 475 milionë dollarësh, të përqendruar në Evropë dhe Izrael… ‘Accel London IV’ do të investojë në fushat kryesore në të cilat është e specializuar firma, përfshirë internetin, bazën e të dhënave, SaaS dhe telefoninë celulare. Partneri i ‘Accel’, Kevin Comolli tha se ‘fakti që ‘Accel London IV’ është formuar brenda katër javësh paraqet një mbështetje të fuqishme të ‘Accel London’ dhe mundësisë së tregjeve në Evropë e Izrael”.
Raketat mbërrijnë nga Gaza në mëngjes, derisa kapitali për investime mbërrin nga Londra pasdite. Aftësia e Izraelit për të jetuar sikur të ishte e shkëputur nga pjesa tjetër e rajonit është mbresëlënëse dhe e domosdoshme. Por, në të njëjtën kohë, ajo është iluzore dhe e rrezikshme. Është mbresëlënëse dhe e domosdoshme, për shkak se Izraeli është i vetmi shtet në botë sot që përballet me akterë joshtetërorë, të armatosur me raketa, që jetojnë midis civilëve dhe shtrihen në të gjitha anët e kufijve: Sinai, Gazë, Liban Jugor dhe Siri. Përtej atyre kufijve ndodhen shtetet që kanë pësuar nga trazirat e brendshme, ashtu si edhe Irani. Megjithatë Izraeli ka arritur që të neutralizojë bajtët dhe bombat – me mure të larta që neutralizojnë armiqtë dhe teknologjinë e lartë që i ndihmon ekonomisë së tij. Megjithatë, ekziston një vijë e hollë që ndan shmangien e rrezikut me të jetuarit në fantazi, që ndan luftën për mbijetesën e një populli dhe ringjalljen e ëndrrave. Izraeli është gati që ta kalojë atë vijë. Iluzioni i rrezikshëm në të cilin Izraeli rrezikon të zhytet, pohon Shavit, është mendimi se “mund të jetojë si autarki, pa pasur lidhje me rrethinën”. Por, asnjë shtet nuk mund ta bëjë një gjë të tillë, “e aq më pak një shtet, në të cilin gjashtë milionë hebraikë e ndajnë vendin me më shumë se pesë milionë palestinezë. Aq më pak një shtet që insiston, madje edhe në dhjetëvjeçarin e dytë të mileniumit të tretë, në okupimin e një shteti tjetër”.
Në të vërtetë, ëndrra e çmendur, të cilën Izraeli vazhdon ta mbajë gjallë, është se mund ta mbajë përgjithmonë të okupuar Bregun Perëndimor, me 2.5 milionë banorët palestinezë, për t’ua bërë qejfin kolonëve, që tani mbajnë pozitat kryesore në kabinetin e ri qeveritar të Izraelit. Me gati 600.000 izraelitë që tani jetojnë në Jerusalemin Arab Lindor dhe Bregun Perëndimor, mundësia e zgjidhjes me dy shtete, “po zhduket ngadalë”, thekson profesori i filozofisë në Universitetin Hebre, Moshe Halbertal. Është e çuditshme se sondazhet tregojnë se shumica nga të dyja palët preferojnë zgjidhjen me dy shtete, “por ekziston problemi i thellë i besimit” që duhet të tejkalohet – me shpejtësi. Nahum Barnea, kolumnisti veteran i “Yediot Aharonot”, më tha se Obama pati “sukses” të madh tek qytetarët izraelitë me fjalimin e tij, të enjten. “Edhe po të konsiderohej armik më parë, ai tani konsiderohet mik”, ka thënë Barnea. “Madje edhe ata që ende nuk pajtohen me të nuk mendojnë se ai ka qëllime të këqija karshi Izraelit”. Obama mbështeti izraelitët me mirëkuptim dhe sinqeritet. Ai theksoi në fjalimin e tij: “Ashtu siç kishte thënë Ariel Sharon – jam duke e cituar atë – ‘Është e pamundur të kesh shtet demokratik hebre dhe të kontrollosh në të njëjtën kohë tërë Izraelin. Po qe se insistojmë ta realizojmë ëndrrën si të tërë, atëherë mund të humbim gjithçka”.
Për këtë arsye, palestinezët duhet të heqin dorë nga të gjitha parakushtet e tyre dhe të hyjnë në negociata, derisa Izraeli duhet ta ndalë ndërtimin e kolonive dhe sërish të presë realizimin e premtimeve të dhëna nga presidenti Mahmoud Abbas dhe kryeministri Salam Fayyad i Autoritetit Palestinez. Falë bashkëpunimit të tyre me shërbimet izraelite të sigurisë, asnjë izraelit nuk u vra në Bregun Perëndimor nga akte terroriste, më 2012. Por, palestinezët nuk do të mund ta mbajnë të tillë gjendjen edhe për një kohë shumë të gjatë, derisa nuk ka progres në krijimin e shtetit palestinez. Mënyra më e mirë që Izraeli të përballet me atë kaos apo ta mënjanojë atë është që të bashkëpunojë me palestinezët për krijimin e një shteti në Bregun Perëndimor, që është modern, laik dhe perëndimor; një shtet në të cilin myslimanët, të krishterët dhe hebrenjtë mund të punojnë së bashku. Po qe se izraelitët dhe palestinezët nuk i bëjnë të gjitha – tani – që një gjë e tillë të ndodhë, atëherë kjo do të kujtohet jo vetëm si një mundësi e humbur, por si mundësia e humbur dhe ishulli nuk do të mund t’i mbijetojë stuhisë që do të pasojë.