32 vjet m� par� demostratat e Kosov�s shk�puten Kosov�n nga RSFJ

Shkruan Flori Bruqi

Nj� revolt� student�sh t� Universitetit t� Prishtin�s e fillimit t� marsit t� vitit 1981, p�r pak dit� u shnd�rrua n� nj� l�vizje n� shkall� t� gjer� dhe pranvera e atij viti ishte periudh� demonstratash t� m�dha n� t� cilat u k�rkua q� Kosova t� kishte statusin e Republik�s.

K�to demonstrata sh�nuan fillimin e shk�putjes s� Kosov�s nga ish Jugosllavia dhe p�rb�nin nj� kthes� t� r�nd�sishme n� historin� e re t� Kosov�s, pasi q� ishin vazhdim�si e drejtp�rdrejt� e p�rpjekjeve t� m�hershme.

Pas shtypjes me dhun� t� demonstratave t� pranver�s s� vitit 1981, autoritetet jugosllave filluan nj� periudh� t� gat� ndjekjeje t� organizator�ve dhe udh�heq�sve t� grupeve t� fshehta. Sipas ish drejtuesve komunist t� Kosov�s, vet�m deri n� vitin 1987, mbi 570 mij� shqiptar� kishin kaluar n�p�r duart e sigurimit jugosllav, nd�rsa deri nga fillimi i viteve t� 90-ta mij�ra shqiptar� ishin d�nuar me 25 shekuj burg.

Duhet pranuar faktin se jeta e p�rbashk�t e shqiptar�ve me serb� dhe kombet e tjera t� Jugosllavis� deri n� vitin 1981, kishte dh�n� shum� rezultate n� afrimin e popujve, por jo n� afrimin mbi principe t� barazis�, por mbi shembullin e skllavit t� n�nshtruar ndaj padronit.




 N� Jugosllavin� e at�hershme shqiptar� t� ndersh�m, poshteni shiptari konsideroheshin vet�m ata q� e donin pa lajka Jugosllavin�, si atdheun e tyre, ata q� martoheshin me serbe, ata q� rezervoheshin t� flisnin shqip sapo futej n� mesin e tyre nj� serb, dhe ata shqiptar� truthar� q� nuk kishin as edhe ndjenj�n m� elementare t� dashuris� p�r kombin e atdheun.






Dhe, mjerisht, duhet pranuar faktin se t� till� n� mesin e turmave t� paarsimuara shqiptare pati me shumic�, ashtu sikurse pati me boll�k edhe nga ata q� u shkolluan n� Beograd, dhe prej andej soll�n n� Kosov� shum� nipa dhe mbesa t� Serbis�.



 Mbi k�t� shtres� t� turmave shqiptare ngrihej klasa politike jugosllave, e cila kishte pranuar rezignat�n tragjike t� asimilimit t� ngadalsh�m, meq� arrinte t� mbijetonte ekonomikisht dhe arrinte t� vilte favore t� shumta dobiprur�se duke u b�r� pjes� e politik�s jugosllave antishqiptare.



 Krijimi me sukses i nj� hibridi t� till� t� �oroditur, �onte pa kthyesh�m n� iden� e jugosllavizimit t� shqiptar�ve dhe t� popujve t� tjer� t� federat�s, e cila ishte p�rhapur sidomos n� vitet 70 dhe 80 t� shekullit t� kaluar.



�sht� e natyrshme se periudha e till� e rrojtjes bashk�, periudha mushke e bashkim v�llaz�rimit t� shqiptar�ve me serb�, periudha e fillimit t� nj� ngjizjeje t� panatyrshme, mes dy popujve q� kishin t� p�rbashk�t vet�m armiq�sin� 13 shekullore, jepte rezultate t� caktuara, ashtu sikurse kishte dh�n� edhe n� koh�n e Rom�s, kur qen� romanizuar shum� popuj t� Ballkanit, por edhe n� koh�n e Perandoris� Otomane kur u turqizuan po ashtu nj� pjes� e madhe e popujve t� Ballkanit.

Mir�po, n� kushte dhe rrethana t� zhvillimit shoq�ror, arsimor, politik dhe ekonomik n� Evrop�n e asaj kohe, n� koh�n e ndarjes s� bot�s n� dy blloqe t� m�dha politike kund�rshtare, proceset historike do t� zhvilloheshin n� akord me koh�n, dhe nuk mund t� ndodhte ndonj� asimilim i dhunsh�m, apo ndonj� shfarosje kolektive e shqiptar�ve, sikur m� von� pretendoi ta zbatonte regjimi i  Sllobodan Milosheviqit.



Viti 1981, grushtin m� t� fort� ia dha ides� s� jugosllavizimit t� shqiptar�ve dhe kjo �sht� merita m� e madhe historike q� ndodhi n� at� koh�, sepse filloi rruga e vet�dijesimit p�r liri, barazi dhe vet�vendosje t� shqiptar�ve. t� cil�t padrejt�sisht dhe me bekimin e qarqeve politike evropiane kishin mbetur t� okupuara nga Jugosllavia.

K�t� ide e p�rforconte edhe procesi i diferencimit ideopolitik, proces t� cilin e zbatonte me p�rpik�ri klasa titiste-rankoviqiste shqipfol�se e Kosov�s. Ishin k�ta partiak�t e t� gjitha niveleve nga LKJ, LSPPJ, LRJ, LAN�, pastaj prokuror�t, gjykat�sit, porot�t, milic�t, sigurimi i shtetit i identifikuar si UDB si dhe nj� klas� e t�r� denoncuesish, t� cil�t p�r sh�rbimet e tyre kund�r nacionalist�ve dhe irredentist�ve shqiptar� shp�rbleheshin n� shum� aspekte.

T� rralla kan� qen� sht�pit� e shqiptar�ve t� trojeve t� rob�ruara t� atdheut asokohe ku nuk kishte t� pakt�n nj� denoncues shqipfol�s. Ky �sht� nj� fakt i palavdish�m por mjerisht �sht� nj� fakt historik, sepse t� gjitha grupet ilegale, e t�r� veprimtaria antijugosllave �sht� zbuluar nga shqipfol�sit, nga ata q� ishin shumic�, sepse popullata serbe gjithnj� ka qen� pakic� n� Kosov� dhe nuk ka arritur t� sh�noj� ndonj� rezultat n� k�t� drejtim.




 Nuk kishte fshat n� Kosov�, apo bashki n� qytete, ku nuk njiheshin ata q� bashk�punonin me UDB-n�, sepse ky bashk�punim b�hej madje krejt hapur. N� �do aksion p�r t� shpartalluar shqiptar�t liridash�s kan� marr� pjes� milic�t shqiptar�, nd�rsa aksionet jan� drejtuar nga polic�t serb� t� UDB-s�.





 Edhe n� aksionin gjakatar kund�r familjes s� Tahir dhe Nebih Meh�s n� Prekaz, m� 13 maj t� vitit 1981, n� ball� t� forcave t� rrethimit kan� qen� milic�t shqiptar�. T� till�t, n� mars dhe prill t� vitit 1981, kan� vrar� dhjet�ra demonstrues n� Prishtin�, Ferizaj, Gjakov�, Vushtri, Mitrovic�, Drenas e gjetk�.





T� cil�suara nga autoritetet e koh�s si veprime kund�rrevolucionare, demonstrata e vitit 1981, ishin kulmimi i p�rpjekjeve t� pa dhunshme politike n� Kosov�n e pasluft�s s� dyt� bot�rore dhe jan� kthyer pastaj rrjedhimisht edhe n� nj� bazament t� fort� edhe t� p�rpjekjeve t� m�vonshme, q� kulmuan me epopen� fitimtare t� Ushtris� �lirimtare t� Kosov�s.

Nd�rkoh�, n� 32 vjetorin e k�tyre demonstratave, deri m� tash nuk �sht� organizuar asnj� manifestim q� kujton k�to veprime q� k�rkonin Republik�n e Kosov�s.