MYSAFIRJA E BOTIMEVE SHQIPTARE, nëntor 2012
Botimet Shqiptare vazhdojnë me rubrikën “Mysafiri i Botimeve Shqiptare”.
E ftuara e radhës është Aida Bode .
Botimet Shqiptare vazhdojnë me rubrikën “Mysafiri i Botimeve Shqiptare”.
E ftuara e radhës është Aida Bode .
Aida Bode është shkrimtare, poete dhe përkthyese me banim në SHBA. Ajo ka lindur në Korçë dhe ka botuar krijimet e saj të hershme në gazetën lokale të qytetit. Më vonë shkrimet e saj janë botuar në gazetat e diasporës dhe në ato kombëtaret, si Iliria, Shekulli, Gazeta Shqip, etj.
Libri i saj i parë, botuar në shqip dhe anglisht, Davidi dhe Bathsheba, është mirëpritur dhe vlerësuar nga kritikë dhe lexues shqiptarë dhe të huaj.
Aida Bode është diplomuar në Berkeley College, New York në degen e Biznes Administrimit dhe së shpejti do të sjelle tek lexuesit ribotim të romanit si dhe një vëllim të ri poetik të titulluar Porti i Perëndimit.
QENIE TË HIRIT. Poezi nga Aida Bode
Aida Bode, e ka lënë Korçën, vendlindjen e saj dhe ka vite që është vendosur në SHBA. Duke jetuar në dy botë të ndryshme, shpirti i saj krijues, mbushet vazhdimisht me motive dhe ndjenja, të cilat ajo nuk humb rastin për t’i kthyer ne poezi, duke krijuar kështu një urë të bukur komunikimi ne lexuesit. Cikli i shkëputur nga krijimtaria e saj, është përzgjedhur nga libri, të cilin po e përgatit për botim dhe që vjen pas botimit të romanit të saj të parë “Davidi dhe Bathsheba.” Duke lexuar poezinë e Aida Bodes, natyrshëm mund të vijnë përsiatje mbi botën dhe njeriun… Krijimtaria e Aidës vjen si një palimpsest i dyfishtë. Duke u njohur me të, ti përjeton kohën biblike të universit që shpenzohet për dashurinë, pritjen, vetminë, trishtimin, pezmin, zhgënjimin, lumturinë, fatalitetin,… Duke lexuar poezinë e saj, ti udhëton pa pasur nevojë për Boing-ët, kroçerat ose trenat gati fluturues mbi jastëkë ajri, ndalesh në porte e limane malli, ulesh në aeroporte miqësie, pasi je ngjitur e ke përshkuar qiej fantazie.
Demir Gjergji
KOKË A PIL
Dielli është një monedhë,
e hedh në qiell
dhe pres me vështrimin mbi bar
“Kokë a pil?”
***
Do të ble 10 orë ditë…
Më duhet vetëm
një monedhë dielli
dhe disa kusur rrezesh
për agun dhe muzgun
***
“Fute monedhën këtu!”
“Shtyp këtu për këngën që pëlqen”
… Zgjedh këngën dhe fut diellin
në hapësirën e monedhës.
Tashmë Perëndimi zhurmon.
MËKIM
Mëkova mallin
me lotët e gjirit
përkundur si kujtim
në djepin e trazuar të largesës,
Ia ledhatova fytyrën
tek më drithëronte
me kujtime nga e kaluara,
e shtrëngova në gji
dhe e ushqeva me qeshje.
Mallin,
për rrugicat
e Parisit të vogël,
erën e Moravës
lulet e blirit
Korçën time.
E mëkova mallin
me lotët e gjirit
tek më shihte
me sytë që bekonin,
përkëdhelte
me dorën që
kërkonte zemrën
qeshte, qeshte
dhe me zë engjëlli
më quante:
“Bijë!”
E mëkova mallin
me lotët e gjirit
tek flinte në shtratin
e ninullës sime.
ninullës
për Kishën e Shën Ilisë,
ujin e freskët të Çardhakut,
rrugët e bardha të Drenovës,
vjeshtën e ylbertë të Dardhës.
Flinte dhe merrte
frymë nga ajri im,
ëndërronte përgjërimin tim.
Flinte për të zgjuar
mëngjeset e mërgimit,
për t’u harruar në mbrëmjet e
Nju Jorkut
Malli, Korça, Atdheu…
QENIE TË HIRIT
Askush s’përpiqet më
të shtegtojë…
madje as zogjtë.
Ajri ka zhgënjyer vetveten
dhe natyra, Krijuesin.
E ardhmja i përket pasigurisë,
dashuria romancës…
Ç’ka mbetur për jetë
janë kujtimet.
E megjithatë,
le të shtegtojnë kujtimet
në këtë jetën time.
Ikanak trishtimi
të më falë siguri
dhe i madhi Perëndi
të më sjellë tek ti!
UNË, TI…
Kur malet u martuan me pyjet
e retë me shiun
ylberet u bënë kurorë
lumenjtë, dashuri
unë dhe ti
zogj në të tyret mbretëri,
kur toka fjeti me detin
bregu u bë djep
dhe qielli butësi
aty lindëm unë dhe ti…
në dasmën e dashurisë me përjetësinë
nata e parë, u bëmë unë dhe ti!
HERËT
Sot gjumi u arratis
si një burrë që ikën
nga një grua,
pasi bëri seks me të,
frikësuar nga ëndrrat
e errësirës së saj.
Një merimangë
thuri rrjetën në qoshe të natës
dhe aty kapi prehjen e saj
si mizë të ngordhur
të papushimit.
ËNDËRRITJE
Flenë varkat e lëkunden
si zambakë mbi liqen
kokën në valë mbështetur
polen mbi gjethe prehur
si fëmijët përrallave përhumbin
si re në qiell rrinë shtrirë.
flenë varkat e lëkunden
si copëza kujtimesh
kumbime të ujëta ninullash dëgjojnë
e yjet nga lart, ëndrrat ua përgjojnë.
NË PRITJE TË LINDJES
Frymëmarrja jote
i dashur,
është mitra
ku ngjizet përjetësia.
50 QINDARKA
Më duhen edhe 50 qindarka
të plotësoj shumën
për të taksën e urës
Dhe 50 qindarka
Dhe do jem e pasur
për të të takuar ty, i dashur.
KURORA E PARË
Dua të martohem! – tha Errësira
rrënjë u bë në fund të dheut,
u ngrit ngadalë përmes pluhurit,
kërcell dashurie u bë dhe puthi Dritën.
Unazat shkëmbyen në gji të pemës
dhe kështu filluan përrallën e jetës.
PANDORA
Pandorë ormisur me nuret e Afërditës,
zbukuruar hijshëm me gurë të çmuar
mundohesh të fshehësh vërshimin mërmëritës
të një kurioziteti që nuk ka të shuar.
Ecën me hap të lehtë, me falsitet veten ndjell;
verbuar janë njerëzit nga perënditë tinëzare
tek të shohin sa ëmbël shkatërrimin sjell
si shtiresh mosmirënjohëse, lozonjare.
E hape kutinë e mallkimeve hyjnore
me gëzim, një nga një i çlirove ligësitë,
dorën e njomë me lodra vajzërore
ia dhurove pabesisë, u bëre një me prapësitë
Zotat në fund kishin vendosur shpresën
atë që njerëzit do i bënte të të falnin
por frika të kish errur sytë, kishe humbur besën,
kutisë i vure kapakun, mirësisë ia shuajte zjarrin.
PLOTËSIA E BOSHIT
Yjet e presin natën në thelpinj;
Afërdita zgjat dorën
dhe rrëmben agun.
ngrihem, e ndjek nga pas.
Memorja ime mbetet
shkumë në bregun e shtratit tënd
gjysmë-bosh.
Zgjat dorën drejt
alarmit të celularit
dhe ngrihesh.
Çarçafët mbajnë
aromën e natës
dhe boshi plotësohet
me një ditë të re.
Fragment nga romani "Davidi dhe Bathsheba"
"Kureshtja ia ktheu vështrimin në një dritare pakëz të hapur, prej ku dallohej në gjysmerrësirë shtati i derdhur i një gruaje të hijshme, fytyra e së cilës rrëzëllente ëmbëlsi në atë përqafim të natës me shkëlqimin gëlues të hënës. Iu duk sikur qerpikët e syve të tij po preknin çdo bulëzë uji që kishte njomur trupin e saj, kurse lëmimi dhe butësia e lëkurës qumështore i mbushnin gjithë trupin me një forcë të rrjedhshme gjaku. Flokët e saj të artë, sytë që ëmbëlsonin natën, buzët si verë e ëmbël, faqet si fruta të freskëta , qafa e hollë si e një mjelme, shpatullat e drejta, gjoksi i ngrehur, barku si një lëndinë bari të vesuar, beli si ujë i rrjedhshëm, kurse dy këmbët si dy shtylla mermeri të lëmuara me mjeshtëri, e bënë të kuptonte se asnjëra nga gratë që kishte, s’ishte e përsosur si ajo, s’ishte e dëshiruar si ajo. Ai ishte i shtangur dhe i përhumbur përpara gjithë ç’shikonte dhe e ndiente veten të bënte një luftë në të cilën humbte me dëshirë.
Një rrymë flladi të freskët të mbrëmjes e bëri të mblidhte veten, megjithëse brendia e tij ishte e trazuar. Lëvizi këmbët, që mezi iu bindën dhe me mendjen të pushtuar nga kjo grua, u shty për në dhomën e tij. Çuditej me veten, kurrë s’kishte dëshiruar kështu një grua dhe aq, më tepër s’e kishte menduar ndonjëherë kaq thellë bukurinë e saj. Përpiqej t’i mbushte mendjen vetes se gratë e tij ishin aq të bukura sa ajo, por imazhi i saj i qëndronte i vetëm si një dritëhije e butë në shpirt. A ishte e martuar? E kujt të ishte, vallë? Këto dy pyetje e bënë të ndihej i sfilitur se ndoshta me të vërtetë ishte gruaja e dikujt. Ndiente turp për dëshirimin që i ishte krijuar për të dhe trishtohej kur mendonte se ndoshta s’do të mund ta kishte dot të tijën. Hodhi sytë përreth dhe pa se pa kuptuar ishte shtrirë në shtrat. Asnjëherë nuk i ishte dukur krevati aq i madh dhe aq bosh, ndërkohë që ëndrrat dhe mendimet mbushnin hapësirën e dhomës."
Edhe heronjtë kanë ftohtë
Tregim nga Aida Bode
Nëna filloi të gërrhiste pak. Unë mbylla librin dhe u ngrita të mbyllja dritën. Kur ula çelësin dëgjova rrotullimin e saj në krevat dhe dhoma u bë përsëri e qetë. U shtriva në divani që ndodhej në anën tjetër të kuzhinës dhe u mbulova. Zjarri po jepte frymë. Dëgjoja si kërciste djegien e thëngjijve të fundit dhe habitesha me harmoninë që vdekja e tyre shkaktonte. Nata kishte zhurmat e saj, dritëhijet përplaseshin që nga jashtë në muret e zbehta të dhomës dhe aty dukej sikur vallëzonin në rritmin e ngrohtësisë që shuhej. Mbylla sytë dhe dëgjova një trokitje të lehtë. U ngrita dhe qëndrova gjysmë e ulur në krevat. Prisja gjyshen të zgjohej dhe u kujtova që ajo s’dëgjonte nga njëri vesh. Dera trokiti përsëri. U ngrita dhe hapa dritën. Nëna hapi sytë menjëherë dhe brofi duke më thënë:
-Rri këtu. E hap unë.
U ktheva dhe u ula në divan me veshët ngritur për të dëgjuar kush ishte në atë orë. Ishte 10:45PM.
-Erdhe bir. Si është Milka?
-Mirë është mama. E shtruan në spital dhe do ta mbajnë aty disa ditë. Do kthehem në Tiranë pasnesër. Fëmijët si janë? – ktheu përgjigje im atë ndërsa hiqte këpucët dhe pallton.
-Mirë janë. Ardi donte të flinte nga të tutë sot. Genti po fle në dhomë, ndërsa çupa është me mua në kuzhinë. – u përgjigj gjyshja me zërin e dridhur dhe nuk e kuptova i dridhej nga meraku apo nga i ftohti që kish filluar të pushtonte shtëpinë. Ata hynë në kuzhinë dhe nëna e pyeti nëse babi donte të hante.
-Jo mama, nuk dua të ha. Do marr çupën dhe do shkoj në shtëpi sot.
-Është vonë bir. Çupa nesër ka shkollë, ku do ta marrësh tani.
-Hajde shpirt i babit, – m’u drejtua mua thua se s’i dëgjoi arsyetimet e gjyshes.
Bëra gati çantën dhe shkova në dhomën e miqve të ndërrohesha. Dëgjoja zërat e babit dhe nënës që flisnin. Fjalët ishin të padallueshme, sikur u hiqnin rëndësinë vetes së tyre tek notonin nëpër ajrin e ftohtë që nata më në fund kishte pllakosur në gjithë shtëpinë. Çuditërisht për herë të parë në jetë s’po ndjeja frikë nga im atë. Fytyra e tij kishte tjetër çehre sot. Vështrimi i ashpër që zakonisht mbante në sy kishte humbur, mbase diku në rrugën e kthimit nga Tirana dhe zëri i ishte bërë më i butë. Por gjithë kjo me trembi në një tjetër mënyrë, më të thellë dhe krejtësisht të panjohur. Kisha hequr bizhamatë dhe mishi më ishte bërë morrnica. Fillova të vishja shpejt puloverin rozë që mamit ia kish dërguar një kushërirë e saj nga Australia. Ishte deve, i butë dhe i ngrohtë; pikërisht ç’më duhej të largonte fërgëllimin që po më pushtonte dhe po më bënte dhe dhëmbët të më kërcisnin. Vesha xhinset, vura çizmet dhe rrëmbeva pallton nga varësja në korridor dhe pasi mora dhe çantën në dorë i thashë tim eti
-Babi, ikim? Jam gati.
-Ikëm Marë, – i tha ai gjyshes duke e puthur në ballë.
-Ike shpirt i nënës, – m’u drejtua mua me sytë gati të përlotur. Më puthi në të dy faqet dhe mbylli derën pas nesh. Dëgjova zhurmën e llozit dhe ndjeva siguri që ishte mirë.
Hapat e babit nuk bënin zhurmë dhe m’u duk sikur ai kishte bërë një pakt me jetën e tij. Dolëm nga pallati dhe ndjeva ajrin të më përcëllonte fytyrën. Shtrëngova krahun e tim eti dhe ecnim me të shpejtë. Dhëmbët filluan po më dridheshin përsëri dhe për një moment m’u duk sikur zbulova një sekret të kohërave. Rritmi i ftohtësisë gjendet në dhëmbë! Qesha nën vete dhe ngrita sytë drejt qiellit. E kisha zakon të shihja lart sa herë ecja natën me mamin, por këtë herë s’isha me të. Ajo ishte në Tiranë pasi doktorët i gjetën një gjendër të habitshme nën sqetull dhe duhej ta mbanin aty për analiza të hollësishme të gjenin diagnozën. Hapat e gjatë të babit më tërhiqnin dhe mua më dukej sikur rrëshqisja. Dëgjova lehjet e qenërve të rrugës. Shtrëngova më fort krahun e babit dhe nxitova rrëshqitjen mbi asfaltin, që vënde vënde ishte me gropa që më pengonin të ndiqja rritmin e të ftohtit.
Mbajta kokën lart. Yjet ndriçonin ndryshe në Korçë. Dukej sikur nuk dilnin nga qielli, por sikur Morava i mbante në gji gjatë ditës dhe ia jepte hua natës derisa në mëngjes, përsëri nga gjoksi, nxirrte diellin. Sa e doja atë natyrë aq të përkëdhelur nga Zoti! Dhe tek mendoja romancën time me qytetin ndjeva që babi po dridhej. Për momentin mendova se kishte ftohtë, por ai nuk kishte kurrë ftohtë. Drejtova sytë drejt fytyrës së tij dhe në gjysmë errësirë dallova lot që i rrëshqisnin mbi faqe, buzët dhe mjekra i dridheshin ndërsa në grykë mbante me forcë zërin të mos i dilte. Ia shtrëngova krahun dhe ndjeva qiellin të më zhytej lehtë bashkë me natën dhe të ftohtin thellë në bark, derisa dhe gjunjët m’u prenë.
-Babi, si është mami? – e pyeta më në fund.
-Mami po na lë, po na lë, po na lë…-zëri i tij thyhej në cifla tek gjente hapësirën e buzëve që dridheshin.
Nuk ktheva përgjigje por u përpoqa të shtrëngoja krahun e tij akoma dhe më fort. Ishte hera e parë në 17 vjet të jetës sime që shihja babain tim kaq të dobët, kaq njeri, kaq të pafuqishëm. Isha krejtësisht e shtangur. Gjyshi sapo kishte vdekur dhe tani babi po më thoshte që po humbisnim dhe mamin. M’u kujtua fytyra e gjyshes para se të dilja nga dera dhe vura dorën në faqe për të prekur puthjen e saj.
-Babi, po nënës ç’i the?
-Asgjë. – tha ai ndërsa mblodhi veten dhe vazhdoi të fliste – biopsia doli pozitive për kancer, por nuk gjendet ku është origjina. Gjëndra që i hoqën është një metastazë.
Babi përfundoi diagnozën mjekësore dhe filloi përsëri të dridhej. Ula kokën dhe shihja gurët mbi kalldrëm. Tashmë qielli vërtet kishte zbritur dhe yjet ishin shuar poshtë këmbëve tona. Nuk kisha më ftohtë. M’u duk sikur gjithë ajo e ftohtë dilte prej nesh atë natë dhe tek ecnim mendoja pamposhtësinë e tim eti. Ku ishte forca e tij e pakundërshtueshme? Njeriu nga i cili kisha frikë të merrja frymë dridhej përpara meje krejtësisht i mposhtur nga pasigura e jetës, pasiguri të cilën dhe vetë po e shihja të plotë për herë të parë. Asnjëherë s’kisha menduar humbjen e prindërve dhe aq më tepër humbjen e mamasë. Për mua ajo ishte e përjetshme. Kuptova që këtë bindje e kisha fituar pikërisht nga babi. Mendoja mamin vetë në spital, shihja babin të vetmuar dhe ndjeja boshësinë e një qielli të tradhëtuar nga gjithçka që kisha njohur deri atë çast.
Ishim vetëm disa rrugica larg shtëpisë. Ora kishte shkuar 11:12PM.
-Babi, po ne kemi Zotin, – doli një zë nga goja ime. As e kuptova si i kisha shqiptuar ato fjalë, thua se s’dolën nga goja ime, por nga dikush tjetër.
Babai më mbështolli në përqafim dhe filloi të qante me ngashërim. Nuk ishte nevoja të më thoshte që s’besonte tek asgjë. Qëndrova e ngrirë aty dhe ndjeva lotët e tij të nxehtë mbi faqet e mia. Qëndruam pak dhe filluam përsëri ecjen. M’u duk sikur gjithë errësira ishte mbledhur nga çdo qoshe e gjithësisë për të qëndruar aty, në qoshe të shtëpisë time. Horizonti nuk kish më as jug, as veri, as lindje e as perëndim, por një pamundësi që kish lindur nga dorëzimi i supernjeriut që ish babai im. Hymë në pallat dhe ngjitëm ngadalë shkallët. Ndonëse nuk shihja asgjë ndjeja formën e gërryer të shkallëve poshtë këpucëve dhe dëgjoja pluhurin e lehtë të betonit që skërmitej pas çdo hapi. Isha përpara tim eti dhe nxora çelësin nga xhepi i ftohtë i palltos. Nuk dridhesha më. Hapa derën dhe aroma e shtëpisë më pushtoi të gjithën. Ajo s’ndryshonte asnjëherë, madje në të ftohtë bëhej më e dallueshme, më e mprehtë. Hyra brenda dhe hapa dritën e korridorit. Babi hyri pas meje dhe filloi të hiqte këpucët. Fytyrën e kish të zbehtë dhe faqet akoma të lagura. Ula kokën dhe bëra sikur s’e pashë. Atë moment ndjeva që doja të kisha frikë prej tij, doja të ishte i pamposhtur, i paperkulur, doja të ishte fitimtari i çdo beteje dhe lufte. Lashë çantën në korridor dhe hyra brenda pasi u zhvesha.
-Do të të bëj një çaj? – theva më në fund heshtjen.
-Mirë, – tha ai me zë të mekur.
Dola në ballkon të merrja vajgurin. Më ishte bërë zakon sa herë dilja jashtë të shihja Moravën, por errësira nuk më la ta shihja. Mora vajgurin dhe hyra me të shpejtë brenda. Poshtë stofës kishin mbetur disa shkarpa të thata. I mora dhe bëra gati të ndizja zjarrin. Përzieva hirin e thatë me vajgur dhe ndeza shkrepsen. Flaka bëri zhurmë por ishte e ftohtë. Qëndrova derisa ndjeva afshin e nxehtë të me skuqte faqet. Tek shihja si skuqeshin drurët dhe dëgjoja përcëllitjen e lëvozhgave të tyre ndjeva mpirje në gjunjë. U ngrita me ngadalë dhe kuptova që kisha ndenjur gjatë duke pritur zjarrin. Babi ndërkohë kishte hapur televizorin dhe dëgjoja që kërkonte të gjente ndonjë program. Kuptova që po kalonte kanalet për të disatën herë. Pesë kanale që ishin, të gjitha kishin ose lajme ose ndonje dokumentar – asgjë për të çlodhur mendjen apo për të nxitur harresën.
Mora çajnikun dhe bëra gati çajin. Qëndrova më këmbë pranë stofës dhe vura duart përsipër të më ngroheshin. Babai vazhdonte të ndërronte kanalet ndërsa unë shihja duart e mia dhe prisja që zjarri t’u jepte ngjyrë. Tek qëndroja mbështetur pas murit shihja si hija kish skalitur profilin tim mbi dritë. Më pëlqente të shihja veten ashtu. Hijen shumë herë e mendoja si një pasqyrë të dritës ku çdo harkim kishte vëndin e vet të pamohueshëm dhe vërtet, dhe në një farë mënyre imagjinata justifikohej nga fakti që ashtu si pasqyra i jep imazhet përsëprapsi, kështu dhe hija me dritën janë pasqyra të njëra-tjetrës. Tek mendoja, zhurmës të ndërrimit të kanaleve iu shtua dhe fërshëllima e çajnikut. Duart më ishin ngrohur dhe fytyra më ishte bërë e kuqe nga nxehtësia e stofës. U largova me çajnikun në dorë dhe shkova në kuzhinë të merrja një filxhan. Tek përgatitja çajin ndjeva avullin e nxehtë dhe aromatik të më shponte flegrat e hundës. Mamit i pëlqente aroma e çajit dhe sa herë përgatiste merrte frymë thellë dhe dukej sikur rinohej vetëm nga ai veprim. Mbusha filxhanin, i hodha dy lugë sheqer dhe ia dhashë babit. Ai ishte ende i bardhë. Për një moment bota m’u duk si një arenë gjigande pasqyrash ku çdo gjë jetonte nëpërmjet të kundërtës së vet. Ngorhtësia që unë kisha gjetur në stofa tek prisja çajin të bëhej kishte pasqyrën e vet në fytyrën e akullt të tim eti. Ia dhashë dhe shkova të bëja gati krevatin të flija. U shtriva dhe pasi u mbulova zgjata dorën që poshtë shtresave dhe mbylla dritën. Tani e vetmja pasqyrë e errësirës ishin imazhet e skalitura në mendjen time, të dhomës, shtëpisë dhe gjithë botës. Aty qëndronte dhe porterti i tim eti i paprekur nga realiteti, i paprekur nga lotët e tij, nga pasiguria e tij. Aty ai qëndronte i ashpër, i paafrueshëm dhe i patrembur. Frika që kisha nga ai më jepte siguri dhe ndjeva keqardhje për njeriun më të fortë që kisha njohur. Mbylla sytë dhe pëshpërita nën frymë “Zot, të lutem mos ma merr mamin dhe ktheja krenarinë tim eti!” E dija që ishte e vërteta me e madhe që kisha njohur deri atëherë dhe u përpoqa të gjeja paqe duke menduar se ai ishte heroi im, një hero që do fitonte dhe sikur të humbte.
