Nga JAMES TRAUB
(Foreign Policy)
 |
JAMES TRAUB |
Pohimi, tashmë i famshëm i Mitt Romney se Rusia është: "padyshim armiku jonë gjeopolitik numër 1", mund të konsiderohet veçse jo serioze, por edhe tepër i rrezikshëm, si një nostalgji e Luftës së Ftohtë? Ideja e një "armiku gjeopolitik" është një anakronizëm tërheqës në një kohë kur Shtetet e Bashkuara po kërcënohen edhe më shumë nga forcat globale dhe subjektet pa shtetësi, ose nga konkurrentët ekonomike si Kina apo pjesa tjetër e tё ashtuquajturve BRICS që përbëhen nga shtetet agresive. Edhe nëse Shtetet e Bashkuara mund tё kenё armiqtë reale gjeopolitike, a ka mundësi qё Rusia të jetë kaq kandidat i fortë pёr ta zënё vendin e parё? Në fjalën e tij, reflektuar në një intervistë për CNN gjatë muajit mars, Romney vuri në dukje se sa herë që Shtetet e Bashkuara përkrahin dhe bashkëpunojnë me Kombet e Bashkuara për të ndaluar një diktator tё bёjё kërdinë mbi popullin e tij ose të kërcënojë fqinjët e tij, "kush është ai shtet qё revolton duke e konsideruar SHBA-nё si aktori më i keq i botës? Ajo është Rusia me Kinën nё krah" (Kujt ia merrte mendja se Romney besonte në OKB?). Verifikuesi i fakteve i Uashington Post, e krahasoi Romney-n me pinokun, për ekzagjerimet e tij, pasi Rusia nuk ka "hedhur asnjë veto për rezolutat lidhur me Iranin dhe Korenë e Veriut". Por kjo rezulton tё jetё paksa e paqartë: Në vitet e fundit, Rusia (në përgjithësi së bashku me Kinën) ka penguar përpjekjet për të ndalur dhunën në masë në Sudan, Birmani, Zimbabve, Bregun e Fildishtë dhe tani Siri. A nuk janë këto tё dhëna mëse tё mjaftueshme? Ju edhe mund të thoni se Kina ishte një armik i madh gjeopolitik, Romney me siguri e mbështet këtë ide; sepse në fjalimet e tij ai e ka përshkruar Kinën, Rusinë, dhe "xhihadin global" si forcat kryesore konkurruese për dominim botëror dhe kundër demokracive perëndimore, por kjo mund tё ngatërroje një "rival" me një "armik". Abuzimet e Kinës kundrejt të drejtave tё njerëzve të vet janë shumё më te rënda se tё Rusisë kundrejt popullit tё saj, por pavarësisht pikësynimeve tё saj, ajo nuk duhet të ndërmarrë luftëra me vendet e tjera, aq më pak me Shtetet e Bashkuara. Nga ana tjetër, presidenti i Rusisë, Vladimir Putinit kërkon për armiq dhe kёto armiq janë pikërisht Shtetet e Bashkuara. Putin tronditi audiencën e tij në konferencën e Munihut të vitit 2007 mbi politikën e sigurimit, duke emëruar Shtetet e Bashkuara si burim i "përdorimit të një force tё papërmbajtur", e cila "e kishte çuar botën drejt një humnere të konflikteve të përhershme". Sigurisht, Putin nuk ishte lideri i vetëm qё tregonte me keqardhje militarizimin e administratës se George W. Bushit. Por, ai e ka mbështetur qё atëherë ketë retorikë, duke akuzuar Sekretaren e Shtetit Hillari Klinton se po kërkon të nxisë investigimin e dhunës në rrugët e Rusise. Putin, me siguri nuk do të hezitojë në identifikimin e Shteteve tё Bashkuara si armiku gjeopolitik nr.1 i Rusisë. Ai demonizon Shtetet e Bashkuara, mbron vrasësit si Bashar al-Asadin e Sirisë dhe zhvendoset drejt Iranit. Komandanti i lartë ushtarak i tij ka paralajmëruar se nëse Uashingtoni instalon një sistem të planifikuar anti-raketë në Evropën lindore, atëherë Rusia do të "përdorё me përparësi forcën shkatërruese", e cila tingëllon si një ftesë për luftën e trete botërore. Putin ka treguar përbuzje për ata që kërkojnë demokracinë si në shtëpi ashtu edhe jashtë vendit. Kështu që, ai ka mbështetur sundimtarët autoritarë në botën arabe, duke promovuar nё tё njëjtën kohё (në shtëpi) legjislacionin se grupet e markave të shoqërisë civile që marrin fonde nga jashtë si "agjentë të huaj", janë tradhtarë. Ai beson se fitorja është për tё fortët dhe e sheh presidentin amerikan si tё butë dhe pajtues. Nëse Putin vepron dhe tingëllon në tё njëjtën mënyrë, atëherë Rusia mund të kthehet nё armikun gjeopolitik nr.1 tё Amerikës. Por ai nuk e bën kёtё. Në 2010-n, Rusia ra dakord të vendosë sanksione të ashpra ndaj Iranit dhe tё anulojё shitjen në Teheran tё sistemit-300 tё raketave. Rusia nënshkroi traktatin e ri tё kontrollit tё armëve “START” dhe ra dakord për të lejuar kalimin e trupave amerikane nga Afganistani përmes territorit rus. Në fakt, Rusia zë një hapësirë midis një rivali si Kina dhe një armiku si Irani. Pavarësisht shpërthimeve tё tij, Putin ka treguar se ai do të bashkëpunojë me Uashingtonin për çështjet ku interesat ruse dhe amerikane ndërthuren. Romney argumenton se qëllimi i rivendosjes se marrëdhënieve ishte për të zvogëluar antagonizmin që ishte ndërtuar deri në 2008-ën, pas pushtimit rus të Gjeorgjisë, në mënyrë që Putin të përqendrohet më shumë në interesat e përbashkëta dhe më pak nё llogaritjet e tij, e cila kërkon dështimin e Shteteve tё Bashkuara, në mënyrë që Rusia të ketë sukses. Dhe kjo u demonstrua dukshëm. Por, kjo na çon në pyetje me të vërtetë interesante: A ka baza kjo rivendosje marrëdhëniesh, a ekziston vërtet? A është Rusia duke u bërë një armik gjeopolitik? Dhe nëse po, pse? Është mёse e qartë se Dmitry Medvedev, si një president më i moderuar është zëvendësuar nga Putin. Medvedev kërkonte të ishte një bashkëbisedues me Perëndimin, Putin nuk ka tё tilla aspirata. Por kjo pre-supozon se ishte Medvedev dhe jo Putin, i cili kishte udhëhequr politikën ruse në periudhën e rivendosjes; sinqerisht, nuk ka ekspert ose shtetas rus, i cili e beson këtë. Sipas një raporti të fundit nga Carnegie Endowment për paqe ndërkombëtare, epoka e re nuk filloi me inaugurimin e Putin-it majin e kaluar, por vitin e kaluar me demonstratën e paparë kundër sundimit të tij. Formulës sё vjetër të "autoritarizmit me pëlqimin e tё qeverisurve" i ka ardhur fundi, pasi "ai pëlqim është tërhequr pjesërisht". Çfarë ka ndryshuar, me pak fjalë, nuk është pikëpamja e Putinit për botën, por telashet e tij politike. Lajmi i mirë është se Putin mbetet i njëjti llogaritës brutal i interesave kombëtare ruse, pra ai qё ka qenë prej kohësh. Lajm i keq është se konfrontimi i ri në shtëpi duket ta ketë bërë atë akoma më shumë konfliktual në lidhje me pjesën tjetër të botës. Siç mё bёri tё ditur edhe Stephen Sestanovich i këshillit për marrëdhëniet me jashtë, ai është "zhvendosur nga njerëzit që përfituan më shumë nga putinizmi", urbanёt e rinj tё klasës sё mesme, tek "njerëzit që kanë përfituar më pak, një strategji e heshtur shumice" huazuar prej Niksonit. Ai po e ushqen audiencën me një dietë të qëndrueshme nacionalizmi, duke i nxitur kundër “armiqve” tё supozuar, si midis tyre, ashtu edhe jashtë vendit. Kjo me siguri është përgjegjëse për pritjen pothuajse armiqësore qё ai i ka akorduar ambasadorit tё SHBA-ve Michael Mcfaul, një nga arkitektët kryesorë të rivendosjes. "Rezistenca" kundrejt Amerikës dhe Perëndimit ka filluar tё jete në qendër të strategjisë së Putinit, për mbijetesë politike. Siç e vё nё dukje edhe Sestanovich, Shtetet e Bashkuara, nёn presidentit Obama ose Romney do të vazhdojnë të ndjehen të detyruar të kritikojnë shtypjen e brendshme tё Putinit, e cila do ta ktheje udhëheqësin rus nё një bishë tё vërtetë. Pra, si duhet tё reagojё Uashington me jo rivalin dhe jo mjaftueshëm armikun e tij? Zyrtarët e Administratës “Obama”, me të cilët fola, vunë në dukje se Shtetet e Bashkuara dhe Rusia vazhdojnë të punojnë së bashku mbi një gamë të gjerë çështjesh dhe gjithashtu këmbëngulin se Putin, si edhe Obama, mund të veprojë me një "politikë të dyfishtë", alternuar nga retorika armiqësore, por duke llogaritur interesat pragmatike kombëtare. Por unë them se edhe ata vete zor se e besojnë një gjë tё tillё.
Gjatё muajve tё fundit Administrata Obama ka ngurtësuar ndjeshëm retorikën e vet, duke përfshirë këtu akuzën dramatike tё Klintonit se Rusia ishte duke ushqyer makinën vrasëse tё Sirisë duke furnizuar e servirur helikopterë sulmesh, regjimit të Asad. Romney thotë se ka ardhur koha për të "rivendosur rregullat", por ju mund të argumentoni se administrata, ka filluar të bёjё pikërisht këtë gjë. Periudha e bukur e "angazhimit", kur Obama besonte se mund të krijonte një ambient më tё sigurtё global, përmes gjesteve tё respektit për ndjenjat kombëtare, citimet nga Kur’ani, apo referencat frymëzuese autobiografike, i ka ardhur fundi. Një tjetër mandat për Obamën, nëse do tё ndodhё, do të përqendrohet më shumë në forcimin e lidhjeve me aleatët tradicionale, në Azi, dhe më pak në konvertimin e rivalëve dhe kundërshtarëve. Një vlerësim realist brenda kufijve tё kapacitetit amerikan për të ndryshuar sjelljen e shteteve jomiqësore është shumë ndryshe nga ideja e reagimit me tё njëjtën monedhe, siç janë tё përgatitur për tё bёrё Romney dhe ekipi i këshilltarëve tё tij. Romney thotë se, ai "do të rishikojë zbatimin e traktatit tё ri “START” dhe t’i kthehet me një plan mbrojtjes nga raketat, pa marrë parasysh absurditetin e këtij veprimi. Romney thotë se Rusia duhet të "zbutet", pavarësisht pasojave. Dhe me siguri qё Putin do ta mirëpresë këtë lloj provokimi ose përpjekje për të bllokuar Rusinë, dhe do ta shohë atё si një provokim të drejtpërdrejtë dhe dihet qё ai është një njeri, i cili mezi pret t’u përgjigjet provokimeve. Kandidati Romney nëse bёhet president, ka shume mundësi ta ktheje Rusinë nё armikun qё pretendon se ajo ёshtё.