Nuk e kuptoj pse më tërheq kaq
shumë kjo kafene e vogël. Është e
pistë dhe të fut trishtimin. Dhe s'është
se ka ndonjë gjë të veçantë që ta dallojë
nga shumica e kafeneve të tjera.
Apo se vijnë këtu përditë po ata tipa të
çuditshëm e ti nga një qoshe mund t'i
shohësh, t'i njohësh e pak a shumë
(theksi mbi 'pak') të mësohesh me ta.
Ju lutem, të mos ju shkojë nëpërmend
se kllapat e mësipërme tregojnë
përulësinë time ndaj misterit të shpirtit
njerëzor. Hiçfare. S'e kam pasur kurrë
këtë bindje. Unë besoj që njerëzit janë
si baule, që mbushen me sende të
caktuara, që nisen për rrugë, që lëshohen
andej-këtej, që flaken, që plasen
përdhe, që humbin e shfaqen, befas
gjysmë të zbrazura ose të rrasura dinga
si asnjëherë tjetër, derisa më në
fund Bartësi i Mbramë i hedh në Trenin
e Mbramë e duke krakëllitur ato largohen…
Megjithatë këto baule mund të jenë
mjaft tunduese. Po, për besë! E dini
çfarë, e shoh veten si doganier para
tyre.
'Hë, çfarë do të deklaroni? Verë, alkool,
puro, parfum, mëndafsh?'
Dhe çasti i ngurrimit para se të zhgrap
me shkumës atë shenjën e kërrabës,
kur mendoj se mos duan të ma
hedhin, si edhe ai tjetri pak më vonë,
kur e kam zhgrapur dhe s'di në ma
kanë hedhur, janë ndoshta dy çastet
më emocionuese në jetë. Po, për mua
ato janë.
Por përpara se të nisja këtë digresion
të gjatë, disi të kërkuar e jo krejt
origjinal, doja të thosha me dy fjalë se
këtu nuk ka baule për të kontrolluar,
sepse, zonja dhe zotërinj, klientët e
kësaj kafeneje nuk ulen. Ata janë një
grumbull punëtorësh para banakut që
ngjiten nga lumi të përlyer kokë e këmbë
me miell, me gëlqere a ç'të jetë,
dhe një grusht ushtarësh që sjellin me
vete vajza thatime e të zeshkëta, me
vathë sermi e zymbyle në duar.
Edhe madama është thatime dhe
e zeshkët. Duart e faqet i ka të zbehta.
Nën një lloj ndriçimi, ajo bëhet krejt e
tejdukshme dhe e zeza e sharkës e
nxjerr më në pah me një efekt të jashtëzakonshëm.
Kur nuk shërben, ulet
në një stol me fytyrën e kthyer kurdoherë
nga dritarja. Sytë e saj me rrathë të zinj
hetojnë dhe ndjekin turmën e kalimtarëve,
por jo sikur të kërkonin dikë.
Pesëmbëdhjetë vjet më parë ndoshta
po, por tani i është bërë zakon. Nga
pamja e lodhur dhe e pashpresë kuptohet
se ka hequr dorë prej tyre, të paktën
këtu e dhjetë vjet të shkuar…
Pastaj kamerieri. As patetik dhe sigurisht
as komik. Nuk bën asnj?her?
vërejtje nga ato krejt të rëndomtat që të
habisin së tepërmi kur i dëgjon nga
goja e një kamerieri (sikur qyqari të
rridhte nga ndonjë kryqëzim i ibrikut të
kafesë me shishen e verës dhe s'pritet
të përmbajë asnjë pikë lëngu tjetër).
Është i thinjur, dystaban e rreshkataq.
Thonjtë i ka të gjatë e të sertë, që të
cingërisin nervat kur kruan me to dy
sutë e paguara. Kur s'është duke latyrisur
ndonjë qoshe tryeze a duke zbuar
me gisht ndonjë mizë të ngordhur, qëndron
në këmbë, me përparësen tejet
të gjatë, njërën dorë lëshuar mbi
shpinën e karriges, kurse në tjetrën i
JE NE PARLE PAS FRANÇAIS
varet peceta e ndyrë tricepëshe dhe
pret të shkrepurën e aparatit që fikson
rrethanat e një vrasjeje të kobshme.
'Pjesa e brendshme e kafenesë ku u
gjet kufoma.' E keni parë me qindra
herë.
A ju besohet që çdo vend ka orën e
vet gjatë ditës kur fillon të zgjohet?
Prapë kjo s'mjafton; nuk është tamam
ajo që dua të them. Shiko, seç është
një moment kur ti e kupton se, krejt
rastësisht, je ngjitur në skenë në kohën
e duhur. Përgatitjet kanë marrë
fund, gjithçka është gati, në pritje. Oh,
zot i situatës! Të duket vetja mbret. Dhe
pa u ndarë nga ndjenja e rëndësisë,
të bubërron një e qeshur e fshehtë,
hileqare, se e sheh që jeta ka varur
buzët, ajo s'duron ngjitje të tilla, i hyjnë
xixat e kërcen të të mbërthejë për jake,
të të mbajë derisa zogu të ketë fluturuar…
Një herë të vetme, ama, ora të
prin dhe shtriga e moçme do t? lëngoj?
poshtë teje.
Radhën e parë që shkela te kjo kafene
pata fatin t'i gëzohesha njërit prej
këtyre çasteve. Them se kjo më shtyn
të kthehem këtu orë e pa kohë. Të
rishoh për pak skenën e ngadhënjimit
a të krimit, ku e zura bushtrën plakë
për fyti dhe bëra me të një herë të vetme
çfar? më desh qejfi.
Pyetje: Pse jam kaq idhnak me
Jetën? Dhe pse ajo më ngjan si
vjedhëse rraqesh nëpër filmat amerikanë,
mbështjellë me një sharkë të
fëlliqur, që zhargavitet poshtë e lart, me
kthetrat e plakura përkulur mbi stap?
Përgjigje: Veprimi i drejtpërdrejtë i
kinematografisë amerikane mbi një
mendje të çoroditur.
Nejse, 'ishte dimër e po ngrysej
shpejt,' siç thonë, kur, duke ardhur
vërdallë pa ditur ç'të bëj, të shkoj a të
mos shkoj në shtëpi, u gjenda këtu,
duke çapur drejt këtij vendi, në qoshe.
Vara pallton angleze dhe kapelën
prej feltri gri po te kjo varëse pas shpine
dhe, si i lashë kohë kamerierit sa të
shkrepeshin mbi të aparatet e të paktën
njëzetë fotoreporterëve, porosita një
kafe.
Ai hodhi në filxhan lëngun e njohur,
të kuqërremtë, në syprinën e të cilit
lëvrinte një dritë gjelbëroshe e, duke
hequr këmbët zvarrë, erdhi e ma vuri
përpara. E shtrëngova filxhanin me të
dyja duart, sepse jashtë bënte një i
ftohtë i hidhur.
Papritur vura re se po qeshja pa e
pasur mendjen. Ngrita kokën avash
dhe më mbetën sytë te pasqyra përballë.
E pra, ja ku isha, i përkulur në
tryezë, me atë të qeshurën e mbytur,
hileqare, filxhani i kafesë me shtjellën
e vagët të avullit dhe pranë tij rrethi i
pjatëzës së bardhë me dy pafta
sheqeri.
Shqeva sytë. A thua se kisha gjëllirë
për jetë të jetëve e tani, më në fund,
po zgjohesha…
Në lokal nuk pipëtinte asgjë. Përjashta,
në mugëtirë, mund të shihje
borën që sapo kish nisur të binte. Mund
të shihje trajtat e buta e të bardha të
kuajve, të karrocave e njerëzve, që shkonin
e vinin mes floknajës. Kamerieri
humbi e mbiu sërish duke mbajtur në
duar një vandak kashtë. Me lëvizje që
flisnin për adhurim e shtroi atë në dysheme,
nga dera te banaku dhe rreth e
përqark sobës. Pa dyshim, askush nuk
do të habitej po të hapej dera dhe, hipur
në gomar, me duart e brishta palosur
mbi barkun e barrshëm, të hynte Virgjëresha
Mari…
E bukur kjo pjesa për Virgjëreshën,
hë, nuk ju duket edhe juve kështu?
Sesi del nga pena butë-butë, seç ka
një 'rënie të lirë'.
Këtë mendova dhe vendosa ta
mbaja shënim. Ku i dihet, thashë, me
një frazë të vogël si kjo vjen në karar
një paragraf i tërë. Me merakun për të
lëvizur sa më pak, sepse 'magjia' po
bënte të vetën (e dini ju ç'është kjo?),
iu avita tryezës ngjitur ku gjendej një
takëm shkrimi.
Ta pret mendja, as letra as zarfa.
Vetëm një copë letërthithëse bojë rozë,
për habi aq e lëmuar, e ronitur dhe gati
e lagësht, si gjuhëza e një koteleje të
ngordhur që s'e kam prekur kurrë.
U ula - mbështetur gjithnjë pas
tryezës, në pritje, duke rrotulluar në
gishta gjuhëzën e koteles së ngordhur
dhe në mendje frazën e lëmuar, kurse
sytë më bridhnin pas emrave të vajzave,
barsoletave vulgare dhe shisheve
e filxhanëve pa pjata zhgarravitur
në takëm.
Merret me mend, i njëjti avaz. Vajzat
kanë po ata emra, filxhanët
s'qëndrojnë asnjëherë mbi pjata, të
gjitha zemrat vizatohen të bashkuara,
të lidhura me kordele.
Por pastaj, krejt papritur, përposh,
shkruar me bojë jeshile: Je ne parle
pas français. E përpiva si i babëzitur
këtë frazë të shkurtër, bajate e të zbrazët.
Ja më në fund ai çast! Ai geste!
Edhe pse e prisja, isha tërë sy e veshë,
më zuri në beh, më vuri poshtë, më
rroposi. Dhe provova një ndjesi aq të
çuditshme, aq të veçantë, sa m'u duk
sikur gjithçka imja, përveç kokës e
krahëve, gjithçka imja që ndodhej nën
tryezë u shpërbë, u shkri, u kthye në
ujë. Vetëm koka më mbeti dhe dy krahët
si shkopinj mbi tryezë. Oh, çfarë agonie!
S'gjej dot fjalë për ta përshkruar.
Në atë çast nuk mendova për asgjë
në botë. I harrova të gjitha, bile dhe veten.
Aty për aty s'isha më unë, por agonia,
agonia, agonia.
Pastaj kaloi dhe një grimë më pas
po thosha me vete: 'O zot! A jam i aftë
vallë për një ndjenjë kaq të fuqishme?
Por unë nuk qeshë në vete fare! M'u
mpi gjuha! Më lëshoi zemra! M'u prenë
këmbët! Dhe nuk bëra asnjë përpjekje
për ta mposhtur, s'luajta as gishtin e
dorës.'
Dhe u mbusha e u mbusha derisa
në fund i vura kapak e thashë: 'Fundjafundjes,
duhet të jem ajkë. Asnjë mendje
dosido nuk është e zonja të përjetojë
një thellësi ndjenje si kjo
kaq…pastër.'
Kamerieri afron një ashkël në
sobën e flakëruar dhe ndez një llambë
gazi me mbulesë të madhe. Kot që
shikoni nga dritarja, madamë, tani
është errur fare. Duart tuaja të zbehta
varur mbi sharkën e zezë janë si dy
zogj që kthehen natën në fole. S'gjejnë
që s'gjejnë prehje…ju i fusni më në
fund poshtë sqetullave të vogla e të
ngrohta.
Tani kamerieri merr një shufër të
gjatë dhe bashkon perdet. 'S'ka më',
siç thonë fëmijët.
Le që unë nuk i duroj dot njerëzit
që duan t'i kenë gjërat deri në fund, që
sulen pas tyre dhe bërtasin. Ajo që iku,
iku. Mori fund, vdiq. Lëre, pra, të shkojë!
Hiqe mendjen që andej! Ngushëllohu,
po deshe, me mendimin se
ç'humb, humb njëherë e përgjithmonë.
Sido që të ndodhë, ajo është diçka e
re. Në çastin që të lë, ajo ka ndryshuar.
Po, kjo është e vërtetë, bile dhe për një
kapelë që ti i bie pas; dhe s'po flas për
dukjen - po për thelbin… Për vete unë
e kam bërë zakon që kurrë të mos më
vijë keq dhe asnjëherë të mos shoh
prapa. Keqardhja është humbje e frikshme
energjie e, kush synon të bëhet
shkrimtar, s'ia del dot mbanë po ia lejoi
vetes. Diçka që s'merr trajtë, mbi të
cilën s'mund të ndërtosh, një llomështi
e aq. Të parët prapa natyrisht është
fatal për artin. Të lë të varfër. Arti s'mund
e s'duhet të hajë në një çanak me
varfërinë.
Je ne parle pas français. Je ne parle
pas français. Gjithë kohën që shkrova
faqen e mësipërme pjesa tjetër e
vetes sime ka qenë aty jashtë duke u
endur poshtë e lart në terr. Më la qëkur
fillova të zbërtheja çastin e madh, u
shushata kur brofi si ai qeni i humbur
që kujton se ka rënë më në fund
përsëri në erë të të zot.
'Miush! Miush! Ku je? Më dëgjon?
Krahët e tu janë ata që nderen nga dritarja
e lartë për të mbyllur kapakët? Ti
je ajo që po vjen drejt meje si lëmsh i
butë mes flokëve të borës? Mos je kjo
vajza e vogël që shtyn kanatet e lëkundshme
të derës së restorantit? Jotja
është ajo silueta e kërrusur brenda në
karrocë? Ku je? Nga të kthehem? Nga
t'ia mbaj? Çdo sekondë që kaloj duke
ngurruar, ti largohesh gjithnjë e më
shumë. Miush! Miush!'
I gjori qen tani ka ardhur në kafene,
me bisht ndër shalë, duke dihatur.
'U alarm… u alarmova kot.
Ajo…s'duket gjëkundi.'
'Qetësohu, pra, qetësohu! Qetësohu!'
Quhem Raul Dyset. Jam njëzetegjashtë
vjeç dhe parizian, parizian i
pastër. Sa për familjen - kjo s'ka rëndësi.
Familje nuk kam dhe as që dua të
kem. Për fëmijërinë nuk mendoj kurrë,
e kam harruar. Ç'është vërteta, kam ruajtur
vetëm një kujtim. Është interesant
pak a shumë, sepse tani më duket
mjaft domethënës për personin tim
nga pikëpamja letrare. Po jua tregoj.
Kur isha nja dhjetë vjeç kishim një
rrobalarëse afrikane, një katallane sterrë
e zezë, që e lidhte kokën rrica-rrica
me një shami me kutiza. Sa herë vinte
në shtëpi do të merrej gjithnjë me mua.
Nxirrte teshat, më çonte hopa, më fuste
në kanistër dhe më koloviste. Unë
shtrëngoja dorezat e thërrisja nga gëzimi
dhe frika. Për moshën vija i imët, i
zbehtë, me gojë të vogël, të bukur, si
burbuqe të porsaçelur - këtë e them
me bindje.
Një ditë te dera, ndërsa po e ndiqja
me sy tek largohej, ajo u rrotullua e
më bëri shenjë t'i veja pas. Tundte
kokën e buzëqeshte në një mënyrë që
më çuditi e m'u duk pa kuptim. As më
vajti mendja ta kundërshtoja. Ajo më
çoi në një plevicë të vogël në fund të
rrugicës dhe aty më mori në krahë e
nisi të më puthte. Oh, çfarë të
puthurash! Sidomos të puthurat në
veshë që sa s'më shurdhuan. Kur më
lëshoi përtokë, nxori nga xhepi një
gurabije të rrumbullakët, të sheqerosur
dhe unë, me gjunjët që më dridheshin,
u ktheva te dera.
Përderisa kjo pjesë u luajt javë për
javë, s'është çudi që e mbaj mend kaq
mirë. Le që, atë pasdite, kur më puthi
për herë të parë, unë i thashë fëmijërisë
sime, ta themi me një shprehje
të bukur: 'Të puth halla në të dy faqet.'
Aty e mbrapa u lëshova keq, u bëra
llastor i madh e më hyri një lakmi e
tërbuar. Më qenë hapur sytë, isha
mprehur e bërë brisk. Sikur i nuhasja
të gjitha dhe mund të bëja me to çfarë
të doja.
Them se ndodhesha pak a shumë
në një gjendje mbindjeshmërie fizike
dhe kjo ishte arsyeja që i ndillte ato.
Sepse parizianet janë që të gjitha më
shumë se gjysmë - por mjaft me këtë.
Mjaft edhe me fëmijërinë time. T'i vëmë
përsipër një kanistër rrobash në vend
të trëndafilave dhe passons outre.
Jeta ime nisi në çastin që u bëra
qiramarrësi i një apartamenti të vogël
beqarësh në katin e pestë të një godine
të lartë, jo shumë të vjetër, në një
rrugë që binte dhe s'binte në sy. Shumë
e përshtatshme kjo… Aty u shfaqa unë,
dola në dritë e nxora brirthët me studion,
dhomën e gjumit dhe kuzhinën
përmbi shpinë. Këto i pajisa me mobilje
të bëra me merak. Në dhomën e
gjumit një dollap rrobash me pasqyrë
të gjatë, një shtrat i madh me jorgan të
verdhë, i plotë, një tryezë e kokës së
shtratit me syprinë mermeri dhe një
pajisje tualeti e pikëluar me mollë në
miniaturë. Në studio - tryezë shkrimi
angleze me sirtarë, karrige pune me
tapiceri lëkure, libra, kolltuk, tryezë e
vogël me letërprerëse dhe abazhur. Në
mure punime nudiste. Sa për kuzhinën,
këtë e përdorja vetëm për të hedhur
letrat.
Po, e kujtoj mbrëmjen e parë, kur
mbarova me ata të mobiljeve e arrita
ta hiqja qafe portieren e keqe plakë.
Shkoj e vij në majë të gishtave duke u
marrë me rregullime, qëndroj para
pasqyrës e ia bëj asaj shëmbëlltyrës
rrezatuese: 'Jam një i ri që ka një apartament
të vetin. Botoj në dy gazeta. I
kam hyrë letërsisë së madhe. Po nis
karrierën. Libri që do të nxjerr ka për t'i
lënë me gojë hapur kritikët. Do të shkruaj
për gjëra rreth të cilave s'është shkruar
ndonjëherë. Kam për të bërë
emër si shkrimtar i botës intime. Por
jo si të tjerët më parë. O, jo! Në një
mënyrë krejt naive, me humor të
ngrohtë dhe zë të brendshëm, sikur
gjithçka të ishte fare e thjeshtë, fare e
natyrshme. E kam çelësin në dorë.
Asnjë nuk ka shkelur në ato shtigje ku
do të eci unë, sepse asnjë tjetër nuk e
ka përvojën time të jetës. Jam i pasur -
i pasur.'
Nga ana tjetër nuk isha më i kamur
nga ç'jam tani. Habitesh se si
mund të jetojë njeriu pa parà. Unë kam
rroba të mira pa hesap, mbathje
mëndafshi, dy frakë, katër palë këpucë
të lustruara me qafa të lehta, gjithfarë
vogëlimash, si doreza, kuti pudre,
takëm manikyri, parfume, sapun special,
dhe që të gjitha falas. Kur jam keq
për të holla - bukur, ka për t'u gjendur
gjithnjë një rrobalarëse afrikane e një
plevicë, dhe unë pastaj jam bon enfant
dhe s'e fsheh kënaqësinë që më
jep sheqeri i bollshëm i gurabijes së
vogël.
Tani do të doja të përmendja diçka.
Jo se më pëlqen vetja e dua të
dukem, por më tepër ndjesia e këndshme
e diçkaje të papritur e të pabesueshme.
Deri tani s'më ka rastisur
kurrë t'i vij rrotull ndonjë femre. S'është
se kam njohur vetëm një kategori prej
tyre - në asnjë mënyrë. Por që nga prostitutat
e mitura, metresat, vejushat e
shtyra në moshë, shitëset e reja dhe
deri te gratë e personave të nderuar,
bile dhe zonjat që merren me letërsi
moderne të avancuar, në pritje a
mbrëmje nga më të rëndësishmet
(unë kam qenë në to), kam gjetur
përherë jo vetëm të njëjtën gatishmëri,
por edhe të njëjtën grishje ashiqare.
N? krye kjo më la pa mend. Rrija ulur
me sytë matanë tryezës e vrisja mendjen:
'A thua vërtet kjo zonja e re fort e
shquar, që po rreh temën le Kipling
me zotërinë mjekërkafe, të jetë duke
më shkelur këmbën?' Dhe nuk mund
të isha kurrë tamam i sigurt derisa t'ia
shkelja edhe unë të sajën.
Si ta quash këtë, ë? Unë nuk kam
aspak pamjen e atij që iu del nëpër
ëndrra vajzave të reja…
Unë vij i imët nga trupi, me peshë
të lehtë, lëkurë bojulliri, sy të zinj me
qerpikë të gjatë, flokë të zinj, të mëndafshtë,
marrë shkurt e dhëmbë të veckël,
katrorë, që kur qesh dalin në pah.
Duart i kam të çikëta e hollake. Një ditë,
në një dyqan buke, një grua më tha:
'Ju paskeni duar për të gatuar pasta të
vogla, delikate.' E pranoj që zhveshur
jam deri-diku joshës. Tultak, pothuaj
si vajzë, me shpatulla të rrumbullakëta
dhe mbaj në llërën e majtë një byzylyk
floriri.
Po, pa prit! A nuk është e çuditshme
që unë të shkruaj gjithë këto gjëra për
trupin e kështu me radhë? Kjo vjen nga
jeta ime e shthurur, nga jeta ime intime.
Unë jam si një grua kafeneje që
i duhet ta prezantojë veten me një tufë
fotografish. 'Ja, unë me këmishë duke
dalë nga lëvozhga… Ja këtu, me kokë
poshtë në shilarës, me fustanin me
fruda mbrapa, si lulelakër…' Ju e kuptoni.
Gaboheni po menduat se këto që
kam shkruar janë fund e krye të cekëta,
të pacipa, të lehta. Edhe unë vetë
them që si të tilla duken, por s'është
ashtu. Sepse si do ta kisha përjetuar
atëherë me të gjithë qenien time atë
çastin kur ndesha frazën e vogël, bajate,
të shkruar me bojë jeshile në
takëmin e shkrimit? Kjo tregon se nuk
janë vetëm këto mundësitë e mia dhe
se jam njeri me vlerë, apo jo? Atë çastin
sfilitës edhe mund ta kisha zgjatur
pak. Por jo! Thashë të vërtetën.
- Kamerier, një uiski. -
Uiskin s'e honeps dot. S'ma duron
stomaku. Sa e vë në gojë, më përzihet.
Dhe ky i këtushmi me siguri duhet të
jetë beter. E porosita vetëm ngaqë kam
ndërmend të shkruaj për një anglez.
Ne francezët jemi me të vjetrën akoma
dhe demode në ca drejtime. Çudi si
nuk i thashë edhe për një palë kilota
leshi, një llullë, ca dhëmbë të gjatë dhe
favorita xhenxhefili.
- Falemnderit, mon vieux. Mos keni
gjë favorita xhenxhefili? -
- Jo, mësjë,- thotë ai me keqardhje.
- Nuk mbajmë pije amerikane. -
Dhe, si latyris një qoshe të tryezës,
largohet për të bërë edhe nja
njëzetekatër poza të tjera me dritë artificiale.
Pyh! Çfarë ere! Dhe sa keq ta jep
në fyt.
'S'bën të dehesh me këtë,' thotë
Dik Harmoni, tek rrotullon në gishta
gotën e vogël dhe në fytyrë i lind një
buzagaz i ngadalshëm, ëndërrimtar.
Kështu dehet ai, ngadalë, sikur ëndërron,
dhe ia merr pastaj një kënge me
zë të thellë, shumë të thellë, për një
fatkeq që sillej poshtë e përpjetë nëpër
qytet duke kërkuar një vend për të
ngrënë drekë.
Ah, sa më pëlqente ajo këngë. Dhe
sa më pëlqente mënyra e të kënduarit,
dalëngadalë, me zë të butë e të trishtueshëm.
'Ishte një burrë
që sillej poshtë e përpjetë
për të ngrënë drekë në qytet…'
Dukej sikur ajo ngërthente brenda
tonit të rëndë e taktit të mbytur tërë ato
godina të larta gri, ato shtresa mjegulle,
ato rrugë pafund, ato silueta të
mprehta policësh që nënkuptojnë Anglinë.
Dhe pastaj - subjekti! Krijesa e tretur,
e uritur, që endet poshtë e lart. Çdo
shtëpi i ka dyert e kyçura për të, sepse
ai nuk ka 'plëng'. Dhe sa angleze që
tingëllon, shumë angleze… Më kujtohet
që mbaronte aty ku ai më në fund
'gjen një vend' dhe porosit një qofte të
vogël peshku, por kur kërkon bukë, kamerieri
i kthehet me përbuzje e i thotë:
'Ne nuk shërbejmë bukë me një qofte.'
Ç'doni ju më tepër? Sa të thella
janë këto këngë! Aty është tërë
psikologjia e një populli. Dhe sa jofranceze
- sa jofranceze!
'Edhe një herë Diiik, edhe një herë!'
do t'i lutesha duke karfosur duart e
duke pritur me gojë hapur. Ai me
kënaqësi do ta kishte kënduar atë
pareshtur gjithë jetën.
Prapë aty. Bile me Dikun. Ai vetë
më propozoi.
U njoha me të në një mbrëmje që
organizonte botuesi i një reviste të re.
Ishte diçka shumë e zgjedhur, shumë
e modës. Nga të vjetrit mezi bëheshin
nja dy veta dhe zonjat qenë mjaft comme
il faut. Rrinin në kanape kubiste,
veshur me fustanë mbrëmjeje, kurse
ne u shërbenim sheribrandi dhe flisnim
për poezinë e tyre. Sepse, me sa
më kujtohet, ato ishin që të gjitha poetesha.
E pamundur të mos e vije re Dikun.
Ishte i vetmi anglez i pranishëm e, në
vend që të shëtiste me elegancë nëpër
dhomë, siç bënim ne të gjithë, kishte
qëndruar në këmbë, mbështetur pas
murit, me duart në xhepa, me atë
buzagazin e lehtë, ëndërrimtar, duke
iu përgjigjur me zërin e butë e të thellë
në frëngjishte të pastër atyre që i flisnin.
- Kush është ai? -
- Një anglez. Nga Londra. Shkrimtar.
Po kryen një studim të
posaçëm mbi letërsinë moderne
franceze. -
Kaq më duhej mua. Libri im i vogël,
False Coins, sapo kishte dalë. Unë
isha një shkrimtar i ri, serioz, që po
kryeja një studim të posaçëm mbi
letërsinë moderne angleze.
Por në të vërtetë as që pata kohë të
hidhja grepin, sepse ai i dha një shtytje
të lehtë trupit, sikur po dilte i tëri
nga uji pas karremit, e tha: - A nuk vini
të më bëni një vizitë në hotel? Ejani
nga ora pesë. Do të kemi kohë të bisedojmë.
Pastaj dalim për të ngrënë
darkë. -
- Mrekulli! -
Isha i kënaqur, thellësisht i kënaqur
dhe për momentin m'u desh ta lija për
t'u fryrë e ngrefosur para kanapeve
kubiste. Çfarë gjahu! Anglez, i përmbajtur,
serioz, që po kryente një studim
të posaçëm mbi letërsinë franceze…
Po atë natë i çova një kopje të False
Coins me një mbishkrim të përzemërt,
hartuar me kujdes dhe një a dy ditë
më vonë hëngrëm darkë bashkë dhe
biseduam tërë mbrëmjen.
Biseduam - por jo vetëm për letërsinë.
U lehtësova kur pashë se nuk ishte
e domosdoshme të ndaleshim tërë
kohën te prirja e romanit modern, te
nevoja e një forme të re apo arsyeja
pse ngjante se të rinjtë tanë nuk po e
arrinin dot. Herë pas here, si rastësisht,
hidhja një kartë, që dukej se nuk kish
të bënte aspak me lojën, vetëm e vetëm
për të parë si do të kundërvepronte.
Por ai çdo herë e merrte me atë vështrimin
e tij ëndërrimtar dhe
buzëqeshjen e pandryshuar. Me gjasë
murmuronte: 'Qenka shumë interesante.'
Por në një mënyrë sikur të mos
ishte fare interesante.
- Shumë interesante dhe për t'u
habitur… -
Ndërkaq qemë bërë thumb dhe ai
ia mori shtruar e me zë të thellë këngës
për at? fatkeqin që endej poshtë e përpjetë
për të gjetur një vend ku të hante
drekë.
Po kur u kujtova se ç'kisha bërë,
sa s'më ra pika. I isha shfaqur dikujt
lakuriq, me anën tjetër të medaljes. I
kisha rrëfyer gjithçka, aq sinqerisht dhe
troç sa më s'bëhej. Kisha vuajtur aq
shumë për të shkoqitur anë të jetës
sime intime që ishin me të vërtetë të
neveritshme e q? ndoshta nuk kishin
për ta parë kurrë dritën e botimit. Shkurt
e me një fjalë, e kisha nxjerrë veten
ku e ku më të keq nga ç'isha - më
mburravec, më cinik, më dredharak.
Dhe ja ku qëndronte njeriu që i
kisha hapur zemrën, duke kënduar me
vete e duke buzëqeshur … Kjo më
mallëngjeu aqsa më rrodhën nga sytë
lotë të vërtetë. I pashë të shndrisnin në
qerpikët e mi të gjatë e të mëndafshtë
- aq magjepsës.
Pas kësaj e mora Dikun me vete
kudo. Ai erdhi në apartamentin tim. I
mefshtë sa s'ka rrinte në kolltuk e zbavitej
me letërprerësen. S'e kuptoj pse
mefshtësia dhe përhumbja e tij më krijonin
gjithnjë përshtypjen se kishte
qenë detar. Mënyra se si sillej, avash e
më nge, dukej se e kishte burimin te
lëvizja e anijes. Kaq e thellë ishte kjo
përshtypje saqë shpeshherë, kur rrinim
bashkë dhe ai çohej e braktiste
ndonjërën pikërisht kur ajo e shkreta
s'e priste, bile përkundrazi, unë do të
shpjegohesha: 'S'ka ç'bën, moj zemër.
Duhet të kthehet tek anija e vet.' Dhe e
besoja këtë shumë më tepër se ajo.
Gjatë gjithë kohës që ndenjëm
bashkë Diku s'vajti me asnjë femër.
Ndonjëherë mendoja se mos ishte
krejt i pafajshëm. Pse s'e pyeta? Sepse
nuk i bëra kurrë ndonjë pyetje për veten
e tij. Por një natë vonë ai nxori portofolin
dhe që andej ra një fotografi. Ishte
fotografia e një femre. Jo fort e re. Zeshkane,
me nur madhështor dhe shprehje
të egër, por me një krenari të
rraskapitur, gdhendur aq thekshëm në
të gjitha tiparet, saqë edhe sikur Diku
të mos e rrëmbente menjëherë, nuk
do të më bënte zemra ta shihja më
gjatë.
'Hiqmu këtej, mor palo foksterier
frëng i pispillosur,' thoshte ajo.
(Në momentet më të këqija hunda
më ravijëzohet si ajo e një foksterieri.)
- Kjo është nëna, - tha Diku duke
mbyllur portofolin.
Por po të kishte qenë ndonjë tjetër
ai dhe jo Diku, zor se do të përmbahesha
pa bërë një herë kryq, sa për
kunj.
Ja si u ndamë. Po rrinim në hyrjen
e hotelit ku kishte zënë vend Diku dhe
po prisnim portierin që të hapte derën,
kur ai hodhi sytë nga qielli dhe tha: -
Shpresoj të jetë kohë e mirë nesër. Në
mëngjes do të nisem për n? Angli.-
- E keni me gjithë mend apo bëni
shaka? -
- Jo, me gjithë mend. Më duhet të
kthehem. Kam ca punë që nuk mund
t'i mbaroj këtu. -
- Po…po mirë, a i keni bërë gati të
gjitha? -
- Gati? - Ai pothuaj u zgërdhi. -
S'kam ç'të bëj gati. -
- Po mirë…po enfin, Dik, Anglia nuk
është sa të kapërcesh bulevardin. -
- Nuk është më shumë, - tha. - Ju e
dini, punë orësh. - Dera u hap.
- Oh, unë do të doja ta kisha marrë
vesh që kur u takuam në mbrëmje! -
Mbeta i lënduar. Mbeta ashtu siç
duhet të mbetet një grua kur burri nxjerr
sahatin dhe kujtohet për një takim, që
bën vaki asaj nuk i duhet, por dëshira
ambicioze nuk e lë të qetë. 'Pse nuk
më the?'
Ai nderi dorën dhe qëndroi duke u
kolovitur paksa mbi shkallare, a thua
se tërë hoteli qe anija e tij dhe spiranca
u ngrit.
- Më doli nga mendja. Për nder, po.
Por ju do t? më shkruani, apo jo?
Natën e mirë, i dashur. Së shpejti do t?
më keni p?rs?ri këtu. -
Dhe mbeta pastaj i vetëm në breg,
si asnjëherë tjetër një palo foksterier i
gjorë…
'Po tekefundit, ju më vërshëllyet, ju
më ndollët pas! Hajde shfaqje që kam
dhënë, tund bishtin e sillu rrotull, vetëm
që të ngelesha kështu, ndërsa anija
shkiste tutje në lundrimin e saj të ngadalshëm
e ëndërrimtar… Mallkuar qofshin
këta anglezët! Jo, kjo është mjaft
e ulët. Po pse, për çfarë më merrni ju,
për një copë shoqërues të paguar për
qejfet nokturnale të Parisit?... Jo,
mësjë, unë jam një shkrimtar i ri,
shumë serioz dhe jashtëzakonisht i interesuar
për letërsinë moderne angleze.
Dhe e ndiej veten të fyer - të fyer.'
Dy ditë më pas mora prej tij një
letër të gjatë, shumë të përzemërt, n?
frëngjisht e shkuar frëngjishtes, ku
shprehte dëshirën e fortë për t? m?
takuar dhe besimin në miqësinë e lidhjet
tona.
E lexova para pasqyrës së dollapit
të rrobave (të marrë falas). Ishte
mëngjes herët. Mbaja një kimono blu,
qëndisur me zogj të bardhë dhe flokët
i kisha ende të lagur; më patën rënë
mbi ballë, të lagur e të shndritshëm.
'Portret i Madamë Batërflait,' ia bëra,
'duke dëgjuar lajmin e mbërritjes së
ce cher Pinkerton.'
N? stilin e romaneve, unë duhej të
ndihesha krejt i çliruar dhe i ngazëllyer.
'… Duke bërë për nga dritarja, ai hapi
perdet dhe sytë i vajtën tek pemët e
Parisit që sapo kishin shpërthyer në
sytha dhe gjelbërim… Dik! Dik! Miku
im anglez!'
Por jo. Vetëm se u ndieva pak ligsht.
Meqë l?vizjen e par? e kisha bërë
t? rr?mbyer, nuk doja të dalldisja prapë,
pikërisht n? at? çast.
Kjo kaloi dhe ca muaj më pas, në
dimër, Diku më shkroi një letër ku
thoshte se do të kthehej në Paris e do
të q?ndronte për një kohë të pacaktuar.
A do të zija dhoma për të? Ai do të
sillte me vete një mikeshë.
Natyrisht që do të zija. U bë erë i
gjori foksterier. Qëlloi edhe me leverdi,
sepse hotelit ku haja i detyrohesha një
shum? të madhe dhe fakti që dy anglezë
k?rkonin dhoma për një kohë të
pacaktuar ishte një kredi e shkëlqyeshme.
Tek qëndroja me të zonjën e hotelit
duke parë dhomat e thosha 'Për t'u admiruar',
më duket se pak a shumë e
mora me mend si do të ishte ajo, ose
e ashpër kiamet, me gjoksin e vithet
dërrasë, ose shtatlartë, leshverdhë, veshur
me jeshile minjonete, me emër -
Deizi, që lyhej me livandë aromëlehtë.
Ju e shihni, në këtë rast, sipas rregullit
tim për të mos par? mbrapa, unë
pothuaj e kisha harruar Dikun. Bile dhe
kur mora melodinë e këngës së tij për
at? burrin fatkeq, e ngatërrova pak…
E kisha vendosur të shkoja në sta -
cion e për këtë isha veshur me
kujdes të veçantë, siç e lypte rasti,
megjithatë për pak sa nuk m'u kthye
mendja. Sepse kësaj radhe me Dikun
kisha ndërmend të ndiqja një taktikë
të re. Jo më me zemër të hapur dhe lot
në sy. Jo, të falemnderit!
'E pra, që kur u larguat nga Parisi,'
ia bëra, duke lidhur kravatën e zezë me
cirka argjendi para pasqyrës mbi oxhak
(edhe kjo e marrë falas), 'më ka
ecur puna fjollë. Kam në dorë dy libra
të tjerë, dhe pastaj kam shkruar një
tregim serial, Wrong Doors, që është
gati për botim e do t? më sjellë një
dorë të mirë paresh. Pastaj libërthi i
poezive,' brita, duke marrë furçën e
rrobave e duke pastruar jakën kadife
të palltos së re mavi në vjollcë. 'Libërthi
im - Left Umbrellas - bëri me gjithë
mend,' dhe qesha e tunda furçën, 'një
sensacion të madh!'
Ishte e pamundur të mos i besoje
për këtë personit që, ndërsa vishte
dorezat e buta gri, i hodhi vetes për herë
të fundit një vështrim hetues nga koka
te këmbët. Ai po vështronte rolin; roli
ishte ai.
Prej kësaj më lindi një ide. Nxora
bllokun dhe ende me sytë nga vetja
hodha nja dy shënime shpejt e shpejt…
Si mund ta vështrojë njeriu rolin
dhe të mos jetë roli? Apo të jetë roli
dhe të mos e vështrojë atë? A nuk është
të vështruarit - të qenët? Dhe të qenët
- të vështruarit? Të paktën, kush mund
të thotë se nuk është?...
Në atë çast kjo m'u duk jashtëzakonisht
e thellë dhe katërçipërisht e re.
Por po jua them se kur po mbyllja
buzagaz bllokun dëgjova një pëshpërimë:
'Ti letrar? Ti dukesh si bastaxhi
kuajsh!' Por nuk ia vara. Dola jashtë
duke tërhequr derën e apartamentit me
një lëvizje të butë e të shpejtë, sepse
s'doja të lajmëroja portieren për
largimin tim, dhe vrapova poshtë shkallëve
me ngut, si lepur, për të njëjtën
arsye.
Por, ah! merimanga e vjetër. Ishte
shumë më e shkathët se unë. Më la të
kaloja edhe shkallëzën e fundit të rrjetës
e pastaj m'u hodh. - Një minutë,
mësjë, një minutë, - pëshpëriti me një
familjaritet të neveritshëm. - Hajdeni,
hajdeni. - Dhe bëri shenjë t'i afrohesha
me lugën e supës që kullonte. Shkova
deri te dera, por kjo nuk mjaftonte.
Fishek brenda dhe dera u mbyll para
se ajo të fliste.
Ka dy mënyra për t'u sjellë me portieren
kur nuk ke parà. Njëra është t'i
rrish me autoritet, ta bësh armike, ta
presësh me këmbët e para, të mos
pranosh asnjë shkoqitje; tjetra - ta kesh
grurë me të, t'i lëpish këmbët dhe t'ia
zësh grykën me lajka, të hiqesh sikur i
beson dhe të mbështetesh tek ajo për
ta rregulluar me shitësin e gazit e për
të hequr qafe pronarin.
Unë pata zgjedhur të dytën. Por që
të dyja janë po aq të urrejtshme e të
pasuksesshme. Këdo që të provoni,
gjithnjë më keq ka për t'ju dalë dhe
s'keni për të arritur gjë.
Këtë radhë ishte pronari… Imitim i
pronarit prej portieres duke kërcënuar
se do të më flakte jashtë… Imitim i portieres
prej portieres duke zbutur demin
e egër… Imitim i pronarit që kërcen
prapë duke i shfryrë portieres në turi.
Unë isha portierja. Jo, kjo ishte shumë
e pështirë. Dhe gjatë tërë kohës vorba
e nxirë mbi pipthin e gazit duke vluar
dhe zemrat e mëlçitë e qiraxhinjve duke
llokoçitur.
- U! - thirra, tek pashë orën mbi oxhak
dhe pastaj, duke e kuptuar që
s'punonte, i rashë ballit, sikur ajo që
po mendoja s'kishte të bënte fare me
të. - Madamë, kam një takim shum? të
rëndësishëm me botuesin e gazetës
ku bashkëpunoj. Ndoshta nesër do t?
jem në gjendje t'ju jap… -
Jashtë, jashtë. Dhe poshtë në
metro dhe ngjeshur e bërë petë në një
vagon plot e përplot. Sa më shumë, aq
më mirë. Secili prej tyre ishte një
pengesë e re midis meje dhe portieres.
Sa s'po fluturoja nga gëzimi.
- O, më falni, mësjë! - tha krijesa e
gjatë magjepsëse veshur në të zeza,
me një tufë të madhe manushaqesh
mbi gjoksin e plotë e të kërcyer. Troshitjet
e trenit ma hidhnin buqetën drejt e
në sy. - Oh, më falni, mësjë! -
Por unë çova sytë e i hodha një
vështrim duke buzëqeshur çapkënçe.
- Madamë, nuk admiroj asgjë më
shumë sesa lulet në ballkon. -
Tamam në kohën që po flisja më
vajtën sytë te pamja vigane e burrit me
gëzof, në krah të të cilit mbështetej
magjiplota ime. Ai afroi kokën mbi supin
e saj dhe u zbeh i tëri, bile dhe hunda;
në të vërtetë hunda i spikaste me
një lloj jeshileje djathi.
- Çfarë i thatë ashtu gruas sime? -
Më shpëtoi stacioni i Sen Lazarit.
Sepse duhet ta pranoj që, edhe pse
autor i False Coins, Wrong Doors, Left
Umbrellas dhe i dy librave të tjerë gati
për botim, nuk ishte aq e lehtë të vazhdoja
triumfator në rrugën time.
Më në fund, mbasi më kishin fishkëllyer
në mendje trena të panumërt
dhe më qenë afruar duke u lëkundur
Dik Harmonë të panumërt, treni i vërtetë
erdhi. Grupi ynë i vogël që priste te parmakët
u ngjesh, u nder përpara e
shpërtheu në britma, sikur ne të ishim
një përbindësh shumëkokësh dhe Parisi
nga mbrapa asgjë veçse një kurth
i madh, i ngritur për të kapur këta naivë
të përgjumur.
Udhëtarët iu drejtuan kurthit, u
mbërthyen e u tërhoqën tutje për t'u
gllabëruar. Po preja ime?
'O zot!' Gazi më ngriu në buzë dhe
dora e çuar m'u var në të njëjtën kohë.
Mendova për një çast zemërdridhur se
qenia që po më afrohej ishte gruaja e
fotografisë, e ëma e Dikut. Në përpjekjen
për të buzëqeshur - dhe ta shihnit
ç'përpjekje - buzët e tij u kërveshën
n? t? nj?jt?n mënyrë dhe ai bëri nga
unë i rraskapitur, i egër dhe krenar.
Çfarë kishte ngjarë? Ç'e kishte
bërë atë të ndryshonte kështu? A duhej
t'ia zija në gojë?
E prita dhe n? mënyr?n si i thashë
'Mirëmbrëma, Dik! Si jeni, i dashur?
Mirë?' pata bile iden? kuturiare për të
bërë nja dy kërcime foksterieri që të
shihja nëse do të përgjigjej.
- Mirë, mirë. - Ai gati rënkoi. -
Dhomat i keni zënë? -
Njëqind herë, o zot! Gjithçka u
sqarua. Drita shkrepi mbi ujërat e zeza
dhe detari im nuk qe mbytur. Prej qejfit
sa s'bëra kollotumba.
Ishte nervozizëm, natyrisht. Ishte
shqetësim. Ishte i famshmi seriozitet
anglez. O, ç'kisha për t'u zbavitur. Më
erdhi ta përqafoja.
- Po, dhomat i kam zënë, - thuajse
bërtita. - Po ku është madama? -
- Po kujdeset për plaçkat, - mezi
foli ai. - Ja ku po vjen. -
S'duhet të jetë kjo fëmija që ecën
në krah të hamallit plak, sikur ai të qe
dadoja e saj dhe sapo e ka zbritur nga
karroca e shëmtuar për të mbartur në
të baulet.
- Dhe ajo nuk është madamë, - tha
Diku duke i zvargur papritmas fjalët.
Në atë çast ajo e pa dhe tundi manshonin
e vogël. U shkëput nga dadoja,
vrapoi dhe tha diçka shumë shpejt në
anglisht, por ai iu përgjigj në frëngjisht:
- O, shumë mirë. E rregulloj unë. -
Para se të kthehej nga hamalli, ai
bëri një gjest të vagullt nga unë e murmuriti
diçka. U njohëm. Ajo ma dha
dorën ashtu si ta japin anglezet, me
atë mënyrën e çuditshme prej djalke
dhe, duke marrë para meje një pozë të
krekuar, me mjekrën lart e duke bërë -
edhe ajo - një përpjekje të madhe për
të mposhtur trazimin e pavend, tha,
duke më tundur dorën (jam i sigurt se
nuk e dinte që ishte imja): - Je ne parle
pas français. -
- Por unë them me siguri që dini, -
ia bëra, kaq i butë, kaq i qetë, sikur të
isha dentist dhe po prisja t'i shkulja
dhëmbthin e parë të qumështit.
- Patjetër që di, - mori të kthehej
Diku. - Shiko, a nuk mund të gjejmë
një karrocë, një taksi apo ç'të jetë? Nuk
kemi ndërmend të rrimë gjithë natën
në këtë dreq stacioni, apo jo? -
Kjo ra aq vrazhdë, sa m'u desh një
valë herë të merrja veten. Edhe ai do ta
ketë vënë re, sepse më hodhi dorën
në qafë si dikur dhe tha: - Më falni, i
dashur. Por kemi bërë një udhëtim që
na e ka sjellë në majë të hundës, një
udhëtim që s'durohej. Na u dukën orët
si vite. Apo s'është kështu? - Këtë pyetje
ia bëri asaj. Por ajo s'u përgjigj. Uli
kokën dhe zuri të fërkonte manshonin
gri gjatë gjithë rrugës.
'Mos jam gabuar?' mendova. 'A
është ky vetëm një padurim i tërbuar?
Të jenë vallë vetëm 'në kërkim të një
shtrati,' siç themi ne? A thua të kenë
hequr të zitë gjatë udhëtimit? Ulur, puqur
e ngrohtë, ndoshta, me të njëjtin
shall udhëtimi hedhur mbi gjunjë?' E
të tjera e të tjera, ndërkaq shoferi po
lidhte baulet. Me të mbaruar…
- Dëgjo, Dik. Unë shkoj në shtëpi
me metro. Ja adresa e hotelit. Çdo gjë
është e rregulluar. Hajdeni e më takoni
sa më shpejt që të mundni. -
Për fjalë të nderit thashë se i ra të
fikët. U zbeh e u bë gëlqere i bardhë.
- Por ju do të vini me ne, - briti. - Unë
thashë se u morëm vesh. Sigurisht që
do të vini. S'keni ndërmend të na lini. -
U dorëzova. Ishte shumë e vështirë,
shumë angleze për mua.
- Patjetër, patjetër. Me kënaqësi.
Vetëm mendova se mos… -
- Duhet të vini! - i tha Diku foksterierit
të vogël. Dhe mori sërish nga ajo
kthesën e tij të gjerë e të ngathët.
- Futu, Miush. -
Dhe Miushi u fut në birën e errët
dhe u ul duke fërkuar Miushin II pa
thënë asnjë fjalë.
Si tre zare të vegjël që jeta ka vendosur
t'i hedhë, bëmë tutje duke u tundur
e rrapatur.
Unë kisha ngulur këmbë për t'u
ulur në ndenjësen portative, përballë,
sepse gjithesi nuk do t'i humbisja ato
pamje të shpejta, levarashe, kur të derdheshim,
siç bëmë, p?rmes rrathëve
të bardhë të dritës.
Ato zbulonin Dikun, të tërhequr në
qoshe, me jakën e ngritur të palltos,
me duart e rrasura në xhepa dhe
kapelën e zezë strehëgjerë që i vinte
tis e dukej si pjesë e trupit të tij - një lloj
flatre ku ai fshihej. Ato tregonin atë, ulur,
me shpinën drejt si filiz, fytyrëzën e saj
të ëmbël, që i ngjante më tepër një
pikture sesa një fytyre të gjallë, ku çdo
vijëzim ishte mjaft kuptimplotë e i skalitur
thellë në terrin lundrues.
Sepse Miushi ishte e bukur. Ajo ishte
e përkryer, por aq e thyeshme dhe e
imët, saqë në çdo shikim më dukej
sikur e shihja për herë të parë. Ajo të
trondiste njëlloj si të ishe duke pirë çaj
me një filxhan të dëlirë, delikat dhe
papritur, në fundin e tij, të shihje një
krijesëz, gjysmëflutur, gjysmëgrua,
përkulur para teje me duart e kryqëzuara
brenda mëngëve.
Për aq sa mund të shquaja, ajo
kishte flokë të errët e sy të zinj ose blu.
Qerpikët e gjatë dhe dy pupëlzat e vizatuara
sipër ishin pjesa më e rëndësishme.
Ajo mbante një mantel të errët, si
ato nëpër pikturat e vjetra që paraqesin
gra angleze jashtë shtetit. N? të çarat
e mantelit ku dilnin krahët kishte
gëzof gri - kishte gëzof rreth qafës - e
prej gëzofi ishte edhe kapuçi që i rrinte
ngjitur.
'Mishërim i idesë së miut,' i dhashë
karar.
Ah, po sa intriguese që ishte - sa
intriguese! Ca e nga ca trazimi i tyre u
derdh drejt meje dhe unë dola para, e
lashë të më përfshinte, u krodha në të
i tëri, derisa në fund u pushtova edhe
vetë prej tij, aqsa nuk mund të përmbahesha.
Por dëshira ime ishte të sillesha
në mënyrën më të jashtëzakonshme -
si klloun. T'ia merrja këngës duke bërë
gjeste të forta, ekstravagante; të tregoja
me gisht nga dritarja e të bërtisja:
'Zonja dhe zotërinj, tani po kalojmë në
një nga kuriozitetet për të cilat notre
Paris e ka hak të jetë i famshëm'; të
kërceja nga taksia gjatë ecjes; t'i kacavirresha
përsipër e të hyja me pikiatë
nga dera tjetër; të varesha jashtë
dritares e të shihja për hotelin me një
teleskop të kthyer mbrapsht, i cili ishte
edhe bori që të çante veshët.
Ju e kuptoni, e pashë veten tek i
bëra të gjitha këto, bile arrita ta duartrokisja
privatisht, duke puqur butë-butë
duart e veshura me doreza. Ndërkohë
i thashë Miushit: - Dhe kjo është vizita
juaj e parë në Paris? -
- Po, nuk kam qenë ndonjëherë. -
- Oh, atëherë keni shumë gjëra për
të parë. -
Sa doja të përmendja objektet me
interes dhe muzetë, makina ndaloi me
shkundullimë.
A e dini - kjo është marrëzi - por kur
shtyva derën dhe bëra mënjanë për të
hapur udhë, si edhe gjatë kohës që po
ngjisja shkallët për te zyra e shërbimit
në sheshpushim, seç pata një ndjenjë
sikur ky hotel qe imi.
Në pezulin e dritares së zyrës ishte
një vazo me lule e, ndërsa hotelistja
po përshëndetej me ta, unë arrita deri
aty sa t'iu ndryshoja vendin nja dy gonxheve
e të tërhiqesha për të parë efektin.
Dhe kur ajo u kthye duke më dorëzuar
çelësat (garsoni po çonte lart baulet)
dhe tha 'Mësjë Dyset do t'ju tregojë
dhomat', unë seç pata një dëshirë të
zjarrtë t'i bija Dikut me çelës në krah
dhe t'i thosha me ton shumë familjar:
'Shiko, këtu, i dashur. Si mik që të kam,
do të isha gati me gjithë qejf të të bëja
një zbritje të vogël… '
Bëmë përpjetë e përpjetë. Rrotull
e rrotull. Kaluam rastësisht pranë një
palë çizmeve (pse t'i vret sytë gjithnjë
pamja e çizmeve jashtë dere?) Lart e
më lart.
- Më duket se janë ca si lart, - belbëzova
si idiot. - Por unë i zgjodha se…
-
Ata e shfaqën aq hapur mospërfilljen
për këtë, saqë nuk e zgjata më.
Pranonin gjithçka. Nuk prisnin të ishte
ndryshe. Kjo ishte vetëm një pjesë e
asaj që po kryenin - kështu e analizova
unë.
- Arritëm më në fund. - Vrapova sa
në njërën anë të korridorit në tjetrën
duke ndezur dritat, duke shpjeguar.
- Këtë e mendova për ju, Dik. Tjetra
është më e madhe dhe ka një buduar
të vogël në aneks. -
Sytë e mi 'prej pronari' rrëshqitën
mbi peshqirët, mbi këllëfët e pastër
dhe mbulesën e krevatit kaplladitur me
fill të kuq. Dhomat m'u dukën deri-diku
mahnitëse, gjithë kënde, me mure të
pjerrëta, tamam ajo që pret të shohë
një njeri që vjen për herë të parë në
Paris.
Diku flaku kapelën mbi shtrat.
- A nuk duhet ndihmuar ky çunaku
me baulet? - pyeti ai - askënd.
- Po duhet, - u përgjigj Miushi, - janë
tmerrësisht të rënda.
Dhe u kthye nga unë me të parën
buzëqeshje vezulluese: - Ju e kuptoni,
libra. - Oh, ai i nguli asaj një vështrim
aq të çuditshëm para se të sulej jashtë.
Dhe jo ndihmë e gjë, por ia kishte
rrëmbyer garsonit baulen nga shpina,
sepse u kthye duke u kalamendur dhe,
si e lëshoi përdhe, vrapoi të merrte
tjetrën.
- Kjo është jotja, Dik, - tha ajo.
- Po, por s'prish punë sikur ta lë
këtu hëpërhë, apo jo? - pyeti ai pa
frymë, duke gulçuar (baulja duhej të
ishte plumb). Ai nxori një grusht me
monedha. - Ma thotë mendja se ky
çunak duhet paguar. -
Edhe garsoni që rrinte mënjanë
dukej se ashtu i thoshte mendja.
- Mos keni ndonjë kërkesë tjetër,
mësjë? -
- Jo! Jo! - tha Diku me padurim.
Por në atë çast Miushi bëri përpara.
Shumë e përqendruar, pa parë nga
Diku, me theksimin e çuditshëm anglez
që i ha fjalët, tha: - Po, desha çaj.
Çaj për tre veta. -
Dhe ngriti papritur manshonin
sikur t'i qenë lidhur duart brenda e me
këtë gjest kërkonte t'i tregonte garsonit
të zverdhur e të djersitur se ishte në
pikë të fundit, sepse thirri që ta shpëtonin
me: - Çaj. Tani në vend! -
Aq habitshëm m'u përhi kjo skenë,
aq saktësisht gjesti dhe thirrja që mund
të presësh nga një angleze në çastet
e një krize të fortë (megjith?se nuk do
ta merrja me mend kurrë), saqë
pothuaj u bëra gati të ngrija dorën e të
protestoja.
'Jo! Jo! Mjaft. Ta lëmë aty. Te fjala -
çaj. Se prit njëherë, ju e keni dendur aq
shumë admiruesin tuaj të babëzitur,
saqë do të plasë po gëlltiti edhe një
fjalë tjetër.'
Kjo tërhoqi edhe vëmendjen e
Dikut. Si një njeri që ka qenë për
shum? koh? i pavetëdijshëm, ai u kthye
avash-avash nga Miushi dhe po ashtu
e vështroi me sytë e lodhur, të kapitur
dhe murmuriti duke imituar zërin e tij
fantastik: - Po, mirë e ke menduar. -
Dhe pastaj: - Ti je e lodhur, Miush. Ulu.
-
Ajo u ul në një kolltuk me sytha dantelle
në krahët; ai u mbështet në shtrat
dhe unë zura vend në një karrige me
shpinë t? drejtë, hodha këmbën mbi
këmbë dhe fshiva ca pluhur imagjinar
në gjunjë. (Pariziani më nge.)
U bë një pauzë e vogël. Pastaj ai
tha: - Nuk do ta heqësh pallton, Miush?
-
- Jo, falemnderit. Jo tani. -
A kishin ndërmend të më bënin
ndonjë pyetje apo duhej të ngrija dorën
e të thërrisja si kalama: 'E kam unë
radhën tani për t'u pyetur.'
Jo, nuk duhej. Ata nuk më pyetën.
Pauza u kthye në heshtje. Heshtje
e rëndë.
'…Luaj vendit, foksterieri im parizian!
Argëtoji këta anglezë të trishtuar!
Nuk janë më kot ata një komb kaq i
dhënë pas qenve.'
Por tekefundit - pse? Kjo s'ishte
'puna' ime, siç do të thoshin ata. Sidoqoftë,
për Miushin bëra një kërcim
të vogël, plot shkathtësi.
- Sa keq që nuk arritët me ditë. Te
këto dy dritare ka një panoramë mahnitëse.
Siç e patë, hoteli është në
qoshe dhe çdo dritare sheh poshtë një
rruge të drejtë, shumë të gjatë.
- Po, - tha ajo.
- Jo se zhurmën e ka mahnitëse, -
qesha. - Por ka kaq gjallëri - kaq shumë
çunakë të tërbuar me biçikleta e njerëz
nëpër dritare dhe - oh, po ju do t'i shihni
vetë në mëngjes… Shumë zbavitëse.
Shumë gjallëruese. -
- Oh, po, - tha ajo.
Sikur të mos kish hyrë në atë çast
garsoni i zverdhur e i djersitur me servisin
e çajit lart në njërën dorë, a thua se
filxhanët qenë gjyle topi dhe ai
peshëngritës nëpër filma…
Ai arriti ta ulte atë në një tryezë të
rrumbullakët.
- Silleni këtu tryezën, - tha Miushi.
Kamerieri dukej i vetmi njeri që ajo
kujdesej t'i fliste. Ajo nxori duart nga
manshoni, hoqi dorezat dhe vërviti pas
shpine mantelin e modës së vjetër.
- Qumësht dhe sheqer? -
- Qumësht jo, ju falemnderit, as
sheqer. -
U çova si xhentëlmen për të marrë
timin. Ajo mbushi një filxhan tjetër.
- Ky është për Dikun. -
Dhe foksterieri i devotshëm ia
shpuri e ia la si të thuash te këmbët.
- O, falemnderit, - tha Diku.
Pastaj u ktheva te karrigia ime dhe
ajo u zhyt në kolltuk.
Por Diku ishte përhumbur përsëri.
I nguli për një hop një vështrim të egër
filxhanit të çajit, hodhi sytë përreth, e
vuri atë në tryezën e kokës së shtratit,
mori kapelën e duke belbëzuar me
ngut, tha: - Oh, meqë do të dilni, a më
postoni një letër? Dua ta nis me postën
e sotshme. Se s'bën. Është shumë
urgjente… - Duke ndier shikimin e saj:
- Është për nënën. - Duke m'u drejtuar
mua: - Nuk vonohem. I kam të gjitha
që duhen. Dua ta nis sot medoemos.
Nuk ju prish punë, ë? Nuk keni për…
nuk keni për t'u bezdisur. -
- Ç'është ajo fjalë, e postoj me
kënaqësi. -
- Nuk do ta pish çajin më parë? -
propozoi butësisht Miushi.
…Çaj? Çaj? Po, sigurisht. Çaj…
Një filxhan çaj në tryezën e kokës së
shtratit… Përmes ëndrrës që kish
marrë revan atij i shkrepëtiu në fytyrë
buzëqeshja më e ndritur, më e
magjishme për gostaren e vogël.
- Jo, falemnderit. Jo tani. -
Dhe ende me shpresën se nuk
do të më bezdiste doli nga dhoma
duke mbyllur derën dhe ne dëgjuam
hapat e tij në korridor.
U përvëlova ngaqë doja ta shpija
filxhanin sa më shpejt te tryeza dhe,
duke qëndruar atje më këmbë,
thashë: - Duhet të më falni nëse tregohem
i paturpshëm…nëse jam
shumë i sinqertë. Por Diku nuk u përpoq
ta fshihte, apo s'është kështu?
Këtu ka diçka. A mund t'ju ndihmoj? -
(Muzikë e qetë. Miushi çohet, endet
për një çast në skenë, pastaj kthehet
te kolltuku dhe i zgjat atij, oh, një
filxhan të mbushur aq plot, një filxhan
që djeg aq shumë saqë mikut i rrjedhin
lotë kur e pi - kur e çon me fund,
aqsa vetëm lëmishtet e hidhura
mbeten… )
Pata koh? ta p?rfytyroja t? gjith?
k?t? sken? para se të merrja përgjigje.
Ajo vështroi brenda në çajnik, hodhi
ujë të valuar dhe e trazoi me lugë.
- Po, këtu ka diçka. Jo, kam frikë
se s'më ndihmoni dot, ju falemnderit.
- Përsëri u shpërbleva me atë
buzëqeshjen vezulluese.
- Më vjen shumë keq. Kjo është e
tmerrshme. -
Vërtet, e tmerrshme! Ah, që
s'mund t'i thosha se kisha gjithë ata
muaj pa u zbavitur në këtë farë feje!
- Po ju s'jeni mirë, - kuturisa me të
butë, sikur kjo të qe diçka që s'mund
ta duroja tek e shihja.
Ajo s'i dha rëndësi. Bëri shenjë
me kokë dhe kafshoi buzën e poshtme.
Pata përshtypjen se iu drodh
mjekra.
- Vërtet nuk mund të bëj asgjë? -
Edhe më butë.
Ajo tundi kokën, shtyu tutje tryezën
dhe kërceu në këmbë.
- Oh, do t? rregullohet shpejt, -
mori frymë thellë duke ecur drejt
tryezës së tualetit e ndaloi me shpinë
nga unë. - Do t? rregullohet. Nuk
mund të vazhdojë kështu.
- Sigurisht që s'mund, - pranova
duke vrarë mendjen nëse do të dukesha
i vrazhdë po të ndizja një cigare;
m'u shkrep keq për duhan.
Ajo sesi më pikasi kur çova dorën
te xhepi i brendshëm dhe nxora
përgjysmë kutinë e cigareve dhe e
futa prapë, sepse fjalët që tha fill pas
kësaj qenë: - Shkrepëse… te… shandani.
Aty e pashë. -
Dhe nga zëri e kuptova që qante.
- O! falemnderit. Po. Po. E gjeta. -
Ndeza cigaren dhe nisa të vija posht
e lart duke e thithur.
Mbretëronte një heshtje aq e
thellë, sa të thoshte mendja se sahati
shënonte ora dy e mëngjesit. Aq
e thellë, sa dëgjoje kërcitjen dhe
gjëmimin e dërrasave si në një shtëpi
fshati. E piva cigaren të tërë dhe e
shtypa fundçen në pjatëz para se
Miushi të rrotullohej e të vinte te tryeza.
- A nuk u vonua Diku ca? -
- Ju jeni mjaft e lodhur. Them se
doni të flini, - ia bëra me dashamirësi.
(Dhe po qe se doni, ju lutem flini, mos
kini gajle nga unë, thashë me vete.)
- Po a nuk u vonua shumë? - Nguli
këmbë ajo.
Mblodha supet. - U vonua ca. -
Pastaj e pashë që më vështroi në
mënyrë të çuditshme. Kishte ngrehur
veshët e po përgjonte.
- Ai ka ikur qëkuri, - tha dhe me
çape të vogla e të lehta vajti te dera e
kaloi në korridor për te dhoma e tij.
Prita. Nisa edhe unë të përgjoja
tani. S'mund ta duroja mendimin se
do të humbisja qoftë edhe një fjalë.
Ajo e kishte lënë derën hapur. U vodha
përmes dhomës në gjurmë të saj.
Edhe dera tjetër qe e hapur. Por -
s'kisha ç'të humbisja.
Ju e kuptoni, më pushtoi ideja e
çmendur se në atë dhomë ku nuk pipëtonte
asgjë ata po putheshin - një
puthje e gjatë, rehatuese. Një nga ato
puthje që jo vetëm e vënë dhimbjen
në shtrat, por i rrinë mbi kokë, e
fërkojnë, e mbulojnë dhe e mbështjellin
me kujdes derisa ta zerë gjumi.
Ah! Sa e mirë që është.
Mbaroi më në fund. Dëgjova dikë
të lëvizte e të largohej në majë të gishtave.
Ishte Miushi. Po kthehej. Hyri brenda
me çap të avashtë, thuajse ecte
qorrazi, duke më sjellë letrën. Por s'e
kishte të futur në zarf; qe vetëm një fije
kartë që ajo e mbante nga njëri çip
sikur të ishte ende e patharë.
Kokën e kishte aq të përkulur - të
rrasur aq thellë në jakën prej gëzofi
saqë nuk vura re asgjë - derisa letra i
shpëtoi nga dora, gjunjët iu thyen e ra
buzë shtratit, ku mbështeti fytyrën dhe
hapi krahët sikur t'ia kishin asgjësuar
edhe të fundmen e armëve të saj të
brishta e të gjora dhe ajo po lëshohej
në mëshirë të rrymës, tutje, për të
humbur në ujërat e thella.
Një flakërimë ma përshkoi trurin.
Diku ka vrarë veten. Pastaj një varg
flakërimash ndërkohë që sulesha
brenda, shqyrtoja kufomën, kokë e
padëmtuar, vrimë e vogël blu në tëmth,
hotel i çuar, funeral i përgatitur, karrocë
e mbyllur, pallto e re e zezë…
U përkula, ngrita letrën dhe - a
mund ta besoni - aq i rrënjosur është
instinkti im parizian i comme il fautsë,
saqë para se ta lexoja murmurita
'më falni'.
'Miush, Miushi im i vogël!
S'është mirë. Është gjë që
s'bëhet. Nuk jam i zoti. Oh, unë të dua.
Të dua, Miush, por s'mund t'ia lë asaj
plagë në zemër. Gjithë jetën të tjerët i
kanë shkaktuar dhimbje. E pra unë
nuk guxoj t'ia jap këtë goditje të fundit.
Edhe pse më e fuqishme se ne të dy,
ti e di, ajo është tepër e prekshme
dhe krenare. Kjo kishte për ta vrarë -
kishte për ta vrarë, Miush. Dhe, o zot,
unë nuk mund ta vras nënën time! Bile
as për ty. Bile as për ne. Ti e kupton,
patjetër e kupton.
Kur folëm e bëmë plane, të gjitha
dukeshin krejt të mundshme, por në
çastin që treni u nis, çdo gjë mori fund.
E ndjeva të më tërhiqte nga mbrapa
duke më thirrur. Ia dëgjoj edhe tani
zërin që po të shkruaj. Dhe ajo është
fill e vetme dhe nuk di asgjë. Duhet të
jesh i poshtër t'ia thuash, por unë nuk
jam i tillë, Miush. Ajo nuk duhet ta dijë.
Oh, Miush, diku, diku brenda teje, a
s'më jep të drejtë? Gjithçka është aq
e tmerrshme, aq e tmerrshme sa s'di
në dua të iki apo jo. Dua? Vërtet e ndiej
nënën që më tërheq? Nuk e di. Po
më del tym nga koka. Miush, Miush -
çfarë do të bësh? Por edhe për këtë
s'më punon mendja. Nuk kam guxim.
Do të dorëzohem. Por s'duhet të dorëzohem.
E vetmja gjë që më ka mbetur
për të bërë është të të them e të iki.
S'do të më bënin këmbët të ikja pa të
thënë. Ti duhet të jesh frikësuar. Por
nuk duhet të frikësohesh. Unë nuk
mund ta duroj - por ta lemë këtë. Dhe
mos shkruaj. Nuk do të kisha kurajë
t'iu përgjigjesha letrave të tua dhe
pamjes së shkrimit tënd me maja e
të imët…
Falmë. Mos më duaj më. Po, më
duaj. Më duaj. - Diku'
Si mendoni ju? A nuk ishte një zbulim
i rrallë ky? Lehtësimi për faktin që
nuk kishte vrarë veten m'u shkri me
një ndjenjë të mrekullueshme dalldie.
Unë isha i përmbajtur - ku e ku
më i përmbajtur se anglezi im 'shumë
interesant dhe për t'u habitur'…
Ajo qante në nj? mënyrë të pazakontë.
Me sy mbyllur, me fytyrën krejt
të qetë, me përjashtim të qepallave
që i dridheshin. Lotët i shkisnin poshtë
dhe ajo i linte të binin.
Por duke ndier vështrimin tim, hapi
sytë dhe më pa tek mbaja në dorë
letrën.
- E lexuat? -
Zërin e kishte fare të qetë, por tashmë
nuk ishte zëri i saj. Ishte zëri që
imagjinohet se mund të dalë nga një
guaskë e vockël dhe e ftohtë, që vala
e kripur e ka flakur dikur në breg…
Pohova me kokë pa pikë fuqie, ju
e kuptoni, dhe e lëshova letrën përdhe.
- Kjo është e pabesueshme! E pabesueshme!
- pëshpërita.
Atë çast ajo u ngrit nga dyshemeja,
vajti te sqolli, lagu shaminë në
brokë dhe fërkoi sytë. - Oh, jo, - tha. -
Nuk është aspak e pabesueshme. -
Dhe duke e shtypur ende topthin e
njomë mbi sytë, bëri nga unë, për te
kolltuku i saj me sytha dantelle e u
fundos në të.
- Sigurisht që unë e dija gjatë gjithë
kohës, - tha zëthi i ftohtë e i kripur. - Që
në çastin që u nisëm. E ndieja nëpër
tërë trupin, por prapë vajta me
shpresë, - dhe këtu ajo uli shaminë e
më dha buzëqeshjen e fundit vezulluese,
- siç bën njeriu me budallallëkun
e vet, ju e kuptoni. -
- Po, po. -
Heshtje.
- Po çfar? do t? bëni? Do t? ktheheni?
Do ta takoni atë? -
Prej kësaj ajo brofi në këmbë dhe
m'i nguli sytë e zgurdulluar.
- Ç'ide e çuditshme! - tha më ftohtë
se kurrë. - As që më shkon ndërmend
ta takoj. Sa për t'u kthyer - kjo është
afërmendsh. Unë s'mund të kthehem.
-
- Por… -
- Është e pamundur. Për një arsye
të vetme, se të gjitha shoqet e mia
mendojnë që unë jam martuar. -
Zgjata dorën. - Oh, mikeshëza ime
e gjorë. -
Por ajo u largua duke u sprapsur.
(Lëvizje false.)
Natyrisht, gjatë gjithë kësaj kohe
më lëvrinte në mendje një pyetje që e
urreja.
- Keni parà? -
- Po, kam njëzetë funte - këtu, - dhe
vuri dorën në gjoks. Bëra një përkulje.
Qenë shumë më tepër se ç'mendoja.
- Dhe ç'plane keni? -
Po, e di. Kjo qe pyetja më trashanike,
më idiote që mund të kem bërë.
Ajo kishte qenë e butë si qengj, plot
mirëbesim, duke më lejuar, gjithsesi
në kuptimin figurativ, të mbaja në njërën
dorë trupin e saj të vockël e regëtues
dhe t'ia përkëdhelja kokën me gëzof -
kurse tani e kisha flakur tej. Oh, do t'ia
kisha futur vetes me shkelm.
Ajo u ngrit. - Unë nuk kam plane.
Por - u bë shumë vonë. Ju lutem, tani
duhet të ikni. -
Si t'ia bëja që ajo të kthehej. Unë
doja ta kisha prapë. Ju betohem,
atëherë nuk isha në rol.
- Binduni që jam miku juaj, - brita. -
Më lejoni të vij nesër në mëngjes? Do
t? më lini t'ju ruaj - t'ju kem në kujdes?
T'ju shërbej si ta keni ju për mbarë? -
Ia arrita qëllimit. Ajo doli nga
vrima…e druajtur…por doli.
- Po, jeni shumë i njerëzishëm. Po.
Ejani, ejani nesër. Do t? gëzohem. E
kam ca të vështirë, sepse, - dhe
përsëri rroka dorën e saj prej djalke, -
je ne parle pas français. -
S'kisha vajtur ende në gjysmë të
bulevardit kur kjo më pushtoi me tërë
forcën e vet.
Ja pra, ata vuanin…ata të dy…një
vuajtje e vërtetë. Kam parë dy njerëz
të vuajnë siç nuk ma merrte mendja
kurrë të shihja ndonjëherë…
Sigurisht, ju s'prisni gjë tjetër. E
dini që më parë, pikë për pikë, se çfarë
do të shkruaj. Ndryshe nuk do të isha
ky që jam.
Nuk iu afrova vendit më kurrë.
Po, ende e kam borxh atë shumën
e konsiderueshme për drekat e darkat,
por kjo s'ka të bëjë me çështjen.
Është vulgare ta përmendësh këtë në
një kohë me faktin që Miushin s'e pashë
më kurrë.
Natyrisht, doja ta takoja. Bëhesha
gati, veja te dera - shkrova e grisa letra
- të gjitha këto i bëra. Por përpjekjen e
fundit s'arrita ta kryej.
Edhe tani nuk e marr vesh tamam
pse. Sigurisht, e dija që s'do të isha
në gjendje ta çoja deri në fund. Kjo ka
të bëjë shumë. Por, do të thoni ju, duke
i thjeshtuar gjërat sa s'ka ku të vejë, si
mund ta linte kurioziteti hundën time
prej foksterieri pa e futur…
Je ne parle pas français. Kjo qe
për mua kënga e saj e mjellmës.
Çudi si më bën ta prish rregullin.
O, po ju e keni parë vetë, megjithëse
unë do t'ju jepja shembuj të panumërt.
…Mbrëmjeve, kur ulem në ndonjë
kafene të zymtë dhe pianoja automatike
fillon të luajë ndonjë melodi
'miushi' (ka me dhjetëra melodi që më
kujtojnë atë) unë nis e ëndërroj sikur…
Një shtëpizë në breg të detit, diku
larg, tutje. Një vajzë përjashta, veshur
me një fustanth pak a shumë si ai që
mbajnë gratë indiane të Amerikës,
duke ia bërë me dorë një djali këmbëzbathur,
i cili vjen me vrap nga bregu.
'Ça ke aty?'
'Peshk.' Vë buzën në gaz dhe ia jap.
…E njëjta vajzë, i njëjti djalë,
veshje e ndryshme - në një dritare të
hapur, duke ngrënë fruta, duke u zgjatur
mbi pezul e duke qeshur.
'Të gjitha luleshtrydhet e egra janë
të tuat, Miush. Unë nuk prek asnjë.'
…Natë me shi. Duke shkuar në
shtëpi, bashkë, nën një çadër. Ndalojnë
te dera për të çikur me njëri-tjetrin
faqet e lagura.
E të tjera e të tjera, derisa një hamall
plak që të shtie neverinë vjen e
më ulet përballë dhe zë të llomotisë e
të ngërdheshet. Derisa dëgjoj zërin tim
që thotë: - Jua kam gjetur gocën e
vogël, mon vieux. Aq e vogël…aq e
njomë. - Puth majat e gishtave dhe vë
dorën në zemër. - Ju jap fjalën e nderit
si xhentëlmen, si shkrimtar i ri, serioz
dhe jashtëzakonisht i interesuar për
letërsinë moderne angleze. -
Duhet të shkoj. Duhet të shkoj. Marr
pallton dhe kapelën nga varësja. Zonja
e lokalit më njeh. - S'keni ngrënë
akoma? - buzëqesh ajo.
- Jo, jo, madamë, akoma. -
Përktheu Gjergj Peçi