Ishte vjeshtë. Edhe pse ishte pasdite,
udhëtimi kaloi duke parë lëvizjet e lehta
të dritave të kuqe nëpër re.
Tashmë teksa ajo fik dritën, errësira kaplon
hapësirën rreth saj. Ajo ecën drejt, duke lëvizur
gishtat e duarve, çanta e transportit vërtitej nëpër
këmbët e saj.
Dyshemeja ishte e trashë, mbi të ishin vendosur
pantoflat, nga dritarja dukeshin gjethet e
rëna nga pemët dhe aroma e zjarrit përhapej
përmes ajrit.
Një perde e hollë mjegullonte dritat e
rrugës. Tingujt ishin të mbytur dhe lëvizjet letargjike.
Makinat rrëshqisnin ngadalë ashtu si në filma
mbi ujin e papastër. Afër derës ajo u vonua
pak, duke mos patur pikën e dëshirës për të
thyer heshtjen me kërcëllitjen e derës; koha e
çajit kishte mbaruar, tashmë qyteti kish rënë të
flinte.
Taraca përpara saj ishte afër kthesës së
rrugës ndanë kodrës dhe në errësirë të plotë
në këto momente.
I gjunjëzuar rreth cepave të vegimit të saj,
ajo ishte e vetëdijshme për mjegullën, për fytyrat
e ngurta të lara me ngjyrën gri të dritës së
televizorit, pllakat e çatisë të thyera, ndarjet e
dritareve, ulluqet lesh e li pranë çative prej
xhami.
Për një moment të caktuar shtëpia iu duk e
huaj. Kishte një dhomë të thjeshtë në këtë strukturë
të ndërlikuar.
Rrotulloi çelësin në bravë, duke e anuar nga
cepi i veçantë që do të mund ta lejonte ta hapte.
Më në fund u fut brenda, dora e saj preku dritën
që e ndezi, teksa mbylli derën nga pas.
Ngrohtësia e mureve sikur thoshte “mirë
se erdhe” dhe ishte një kontrast më sipërfaqet
e errëta dhe elegante. Dy fqinjët e moshuar e
ngrohnin shtëpinë nga të dyja anët dhe shpejt
ajo dëgjonte zhurmën e bojlerit, që dukej sikur
e sillte në jetë.
Kujtoi të gjitha këto hollësi me gëzim kur
kthehej nga shtëpia, reksa ecte në sallon dhe
në kuzhinë. Ngriti çantën dhe arriti tek çajniku.
Duke ndenjur në qendër të dhomës, ende
me kapuç, po dëgjonte tingullin e bolierit dhe
nisi të sistemonte shtëpinë. Ku ishin fantazmat
që vraponin nëpër dhomë, mos vallë po flinin
tani aty prapa mureve, pa pikë qejfi?
Ndërkohë që banorët kishin lëvizur, shtëpia
ishte ende aty. Muret e dhomës së gjumit, dielli
i pikturuar me bojëra uji dhe shkopi i burrit që
ishte fshehur prapa një garderobe që përshtatej
me të, një vend i shtypur mbi tavolinë, një
plasë në një pasqyrë, ishin të gjitha momente
të jetuara e të shkuara tashmë të gdhendura
në botën fizike.
< 2 >
Avulli nisi të ngrihej vertikalisht drejt tavanit
ku ndryshoi drejtim i vetëdijshëm për praninë e
moketi te hollë. Nga dritarja ajo mundi të shihte
përvijimin e kopshtit të errët, format në gri jo të
qarta nën një kornizë të lartë dhe një pirg të
tejmbushur me sende. Përgjatë një gardhi të
lerosur kishte disa dërrasa që të çonin nga ana
tjetër e territorit. Çfarë masash të tjera ishin
marrë kundra maceve? Duke i bërë thirrje mendimeve
të saj, Rahel u shfaq në parvazin e dritares,
mjaullima bëri disa rrathë avullimi. Duke
buzëqeshur, hapi derën. Macja shkeli lehtë-lehtë,
duke lënë shenjë me putrat e saj mbi dyshemenë
e kuzhinës.
Çajniku ziente mbi sobë, rruazat e djersitjes
dukeshin nga të dyja anët duke mos e duruar
më presionin.
Arriti te bufeja për të marrë poçin e kafes.
Këtu u ndal, disi e turbulluar nga numri i madh
i filxhanëve, bardhakëve dhe gotave. Përse
mbante kaq shumë? Nga kanë ardhur gjithë
këto? Psherëtiu thellë. Aty pranë çuditërisht pa
3 letra të pikturuara nga lart me ngjyrë të florinjtë
ku shkruhej SUE. Ngriti filxhanin e saj dhe u
ul në karrigen prej lisi. i hoqi këmbët nga këpucët
dhe i la aty pranë e lodhur. Mbi stolin aty
pranë kishte disa pjata dekorative, një fotografi
e Çarlit dhe Dianës dhe një koleksion fotosh
me fëmijët duke zbardhur dhëmbët.
Ishte duke i parë me kujdes këto foto dhe
ndjeu se po zbulonte imazhin e një gruaje të
druajtur.
Larg dëgjohej zhurma e ujit që rridhte kushedi
se ku. Më në fund e kuptoi që kafja po i ftohej.
U nis për tek lavapjata dhe i hodhi ujë të
ngrohtë. Hodhi një vështrim nga errësira, kur i
kapi veshi zhurmën e largët përsëri.
Të lara nën një dritë të verdhë mbi errësirën
e kopshtit ajo pa një grua që vazhdimisht
lëvizte një peshqir rreth
vetes. Kush ishte ajo?
Pse dukej kaq fatkeqe?
< 3 >
U shkund dhe e hoqi
peshqirin. Lëvizi përsëri
(nëse mund të themi se
koha lëviz nëpër
boshllëqet midis gjërave
që ti bën gjatë ditës). A
nuk mundej vallë një
minutë e humbur të
bëhej një orë e humbur,
orët e humbura të
bëheshin ditë të humbura?
Ku do të ishte
ndodhur tani, nëse nuk
do të ishte duke bërë atë
që po bënte pikërisht
tani? Të përgatiste çajin
e ngrohtë, të ndodhej në
trafik e bllokuar, duke lexuar
gazetën apo të blinte
në ndonjë supermarket.
Mendimet për jetën dukej
sikur po i shteronin në këto momente.
Nisi të hapte çantën plot e përplot. Hoqi që
andej qumështin, portokallet, biskotat dhe ushqimin
për macet, më pas u përpoq t’i ndante 2
picat në dy pjesë të vogla.
Stoli prej lisi nuk ishte thjesht një vend
shplodhjeje për të. Ajo e kishte bërë këtë zbulim
gjatë një pastrimi rrënjësor me rastin e vitit
të ri.
Për disa momente kur rrahjet e zemrës së
saj mbushën shtëpinë, u zbulua se ajo nuk
përmbante asgjë më interesante se një pirg
me gazeta të vjetra – më të vështirat për t’u
pastruar. Ishte një vend ideal për të futur mbulesat
e tavolinës dhe pecetat e çajit, por vazhdimisht
gllabëronte shtresat e mbulimit, jastëkët
dhe batanijet e llojeve të ndryshme. Vërtet, ishte
qesharake të mendoje se askush tjetër nuk
ishte i ndërgjegjshëm për ekzistencën e saj (a
ishte ajo e vetmja që dinte të ndryshonte shtratin,
të shtronte një tryezë?). Ende, ajo e konsideronte
si të sajën dhe kur ishte vetëm në shtëpi,
e hapte dhe kësisoj përjetonte një kënaqësi
si prej fëmije.
E ndjeu se u ngrit tashëm teksa gishtërinjtë
e saj lëviznin kuturu prapa shtresave të buta
prej pambuku duke kërkuar ndonjë sheqerkë
rrotull.
< 4 >
E vuri kanaçen mbi tryezë. Në brendësi futi
një medalje nga Airforce polake; një monedhë
përkujtimore; një guralec të marrë nga plazhi
Ilfracomb më 1978 (ende i kujtohet ajo verë e
nxehtë apo kishte nevojë për guralecin për t’i
treguar asaj që kish qenë aty dikur); një dhuratë
e sjellë, por që nuk ishte dhuruar tek personi
i duhur; dhe një çantë me tre zarfa brenda.
I hodhi një vështrim përsëri dhomës, hyrjes.
Më pas nxorri zarfet.
Mbi një pullë dukej një antilopë e pikturuar
me ngjyra. Dukej e trembur ashtu siç janë
shpesh antilopat. Letra e brendshme ishte e
trashë, kishte edhe një letër me kokë dhe data
në krye të letrës ishte korrik 2000. Nisi ta shihte
letrën me kujdes, kur i kapi syri një tjetër të
zhubrosur, të ngjeshur, si të ishte lagur dikur e
më pas të ishte tharë.
Ishte e çuditshme kjo. Kjo mbase më përket
mua. Më kujtohet adresa jote, padyshim,
por më pas kjo gjë më goditi, ngaqë ti je zhvendosur
prej aty dhe unë nuk e dija dhe sidoqoftë,
posta këtej nga anët tona nuk ishte dhe aq serioze.
Kështu që mbase jam duke i shkruar
vetes sime një letër.
Vërtet, tani që nisa të
shkruaj, mund të mendoj
ato që dua të të them.
Mendoj se akti i të shkruarit
m’i nxit kujtimet dhe
doja të isha në kontakt
me gjërat, edhe pse e
kuptoj që një letër bosh
në një zarf do të ishte
shumë e habitshme.
Është e vërtetë që
nuk kam nevojë të pyes
se si të shkon jeta. Uroj
që gjërat të kenë ecur siç
kishe planifikuar. Ende
shpresoj të jesh shëndoshë
e mirë dhe i lumtur.
Kam frikë se nuk
kam bërë ndonjë gjë të
bukur për të të treguar.
Njeriu ka një sërë
punësh pa mbarim për
të bërë gjithnjë dhe është
pikërisht nxehtësia
dhe retë që ngrihen nga lumi dhe çdo gjë
riqarkullon. Por këtë mbrëmje kur bëra banjë
dhe thava rrobat papritmas, pata këtë ndjenjë
kënaqësie. E habitshme, 5 muaj rraskapitje dhe
shqetësimesh, vjen qetësia.
< 5 >
Mbase kjo është arsyeja pse po e shkruaj
këtë letër. Mbase kujtimi për Anglinë gjatë verës,
mbase është zhurma e lumit gjatë natës, por
mendja më fluturon tek vendet ku pasditet
duken aq të gjata, duke dëgjuar Pink Moon dhe
Lay Lady Lay.
Më kujtohet shija e verës së lirë, bari nëpër
gishtërinj dhe një botë plot reflektime.
Gjithë këta njerëz u zhdukën nga kjo botë. E
si mund të njihen ata tashmë – mbase vetëm
prej mënyrës se si qeshin?
Aty është edhe shelgu ku ishim mësuar të
rrinim. Kujtoj shëtitjet me barkë. E di që emri
yt do të ngelë aty, i skalitur në koren e një peme.
*
Mbështolli letrën dhe e palosi disa herë.
Nga korridori dëgjohej ora që ra disa herë,
më pas pati një moment heshtjeje.
Nxorri edhe zarfin tjetër. Kur gishtërinjtë e
saj kërkonin në brendësi, ajo i hodhi një sy
siluetës së argjendtë të Mbretëreshës. Ishte
shkruar në një letër aq të bardhë dhe të hollë,
saqë iu duk si një tonalitet i kaltër. Data ishte
prilli i 1976.
*
Më kujtohet ajo pasdite shtatori kur u
takuam për herë të parë. A është e mundur të
mos kujtosh ato gishta mbi kapakët e syrit
tënd? Di vetëm që ndodhi ashtu, se për një
moment u zgjova.
Disa gjëra janë të qarta, fragmentet
ndriçuese të një ëndrre, një bisedë telefonike
për Pashkë. Unë punoja në një dyqan dhe ti
në një zyrë. Unë e urreja atë dhe të pyesja se
sa ngadalë eceën koha. Ti thoshe se gjithçka
është në rregull, nuk kishte problem, sepse
do të përfundojë dhe koha e kaluar është e
njëjta gjë, sidoqoftë, në fund, prap nuk ke
kohë.
Ti më the të kërkoja lumturinë. Por njeriu
nuk mund ta mbledhë lumturinë. Nuk mund ta
mbash dot, kur ke nevojë për të dhe nuk mund
t’ia japësh dikujt tjetër, nëse e ke vetë për momentin.
< 6 >
Mendova se do isha i kënaqur po të shihja
lumin që të rridhte përpara dhe të ndjeja
aromën e zambakëve të ujit. Pashë ditët që
bëheshin natë dhe net që i jepnin kohë ditës,
duke besuar se po kujdesohesha, kur në fakt
po rezervoja keqardhje. Tashmë e di që leximi
është ëndërr, se ëndrra është gjumë dhe
mendim i pashoqëruar me veprim. Kur zgjohem,
kuptoj se gjithçka që kam lënë mënjanë
është mendimi për ty.
*
Erdhi një zhurmë nga kërcimi i maces,
prekja e putrave të saj lart e poshtë nëpër dysheme
i shkaktonte një ndjesi të habitshme.
Kësaj here silueta nuk është e
mbretëreshës, por ajo e Nehrusë, një kokë e
bardhë përkundrejt një sfondi ngjyrë portokalli.
Pulla është ngjitur në një kënd të rastësishëm
(ende e ngjitur pas gjithë kësaj kohe!)
dhe ai sheh me kujdes rreshtat e thatë të një
adrese të njohur për të. Vetë letra është shkruar
me një letër fletoresh fëmijësh, kur sytë e
saj ecën nëpër rreshtat deri tek data që ishte
nëntor 1968 dhe deri te pikimi i njollave të verdha.
Çfarë ishin ato? Aty kishin qenë gjithmonë?
*
Ende nuk e besoj që vendose të ikje. Pse
të ktheheshe tek ngjyra gri, tek pisllëku, tek
zhurma, tek ngutja? Kishte një jetë të tërë koë
për t’i bërë gjërat. E di që ishe në ndjekje të
ëndrrave të tua, por ëndrra është kaq e ëmbël.
Këtu ndjej se po gëlltis dritën e diellit dhe
qetësinë.
Që kur ike, ne u zhvendosëm me shtëpi
më në lindje, atje ku toka ka një nuancë të
kuqe dhe kështu ndodh edhe me ushqimin.
Sot takuam një grup amerikan. Shëtitëm së
bashku dhe i ndihmuam që të mblidhnin dru
zjarri. Ata na thanë që ishte një burrë i moshuar
që shiste tespije.
Po e shkruaj këtë letër i mërzitur. Kjo është
koha më e mirë, të bisedosh dhe të lexosh,
bota të shkrihet në dy fjalë, edhe pse nganjëherë
kjo frazë është kaq e bukur.
Bëj atë gjë që të bën të lumtur dhe çdo gjë
do të shkojë mirë.
*
Mekanizmi ngrirës kërciti, më pas ra qetësia
dhe ajo e kuptoi që nuk kishte qenë e vëmendshme
për zhurmën që kishte bërë edhe
pak më parë. Në mungesën e saj, ajri në shtëpi
dukej se varej nga kjo pyetje.
< 7 >
Me kalimin e kohës, ajo mundi ta përthyente
letrën dhe ta vendoste mbi zarf, brenda në çantë,
çantën brenda në një kuti dhe kutinë brenda në
valixhe. Ajo mundi ta mbulonte me rroba lart dhe
ta kyçte mirë e mirë. Por tani, veçse ndenji për
pak minuta, zhurma e putrave të maces dukej
se mbushte hapësirat në shtëpi.