Dhimiter Pojanaku: Mes botës së poetit dhe gjyqtarit

Bujar Plloshtani

Poeti i mirënjohur shqiptar, Dhimitër Pojanaku në një intervistë për "Gazetën Shqiptare" flet për veprën e tij poetike, e cila është vlerësuar brenda dhe jashtë vendit. Pojanaku është laureat i shumë çmimeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Poezitë e tij janë përkthyer në disa gjuhë të huaja. Në vitin 2005, për poezinë e veçantë, i akordohet titulli "Qytetar Nderi i Pogradecit". Ndër-kaq, Pojanaku është fitues i çmimit letrar "Penda e Argjendtë", akorduar për librin "Gurët zbardhin natën", për vitin 2003. 
Si është jeta, udhëtimi në të i një poeti? 
Shpirti i poetit është ndërtuar në atë mënyrë që të përballojë ngjarje të vogla e të mëdha, gëzime e dhimbje, të qëndrojë në tavolina të thjeshta e mbretërore, të pijë thjesht një kafe e të bëjë tym me një cigare apo ta gdhijë nën gotën me verën e shenjtë, të zhytet mes llumit e virgjërisë. Nga ky zinxhir i pafund, lind poezia e vërtetë. Nëse kjo udhë mbart edhe gabime, poetit i falen. Poeti i lë kombit poezi ngadhënjyese, që tregojnë intelektin e vet kombit në një kohë të caktuar, e për një arsye kaq madhore, poeti duhet të çmohet e ruhet më shumë se thesaret. 
Pozicioni i shpirtit tuaj vidhet nga valët e detit. Përse? 
Nuk vidhem nga valët e detit, detit i jepem me kënaqësi. Shpirti i poetit lind çdo mëngjes bosh, si një humnerë që duhet të mbushet çdo dite me jetë. Mua deti më mbush menjëherë, sa herë duhet ta përsëris. Kur kam detin afër, muzat dalin për andej e kërcejnë herë në rërën e njomur nga bregu, herë tutje në thellësi. 
Ju shfaqni melankolinë për një përpjekje kundër përpjekjes së qiellit...Si shpjegohet kjo? 
Melankolia është si një napë e brishtë dhe e ngrohtë që mbështjell një fole të sapongritur, është një fole ku ngjizet muza poetike. Melankolia i krijon kushte të rritet sa shpejt, aq ngadalë… larg syrit të keq. Melankolia ime nuk është një përpjekje kundër qiellit, por qielli është ndihmës i saj, tingujt, ngjyrat, i zgjedhin së toku. Melankolia ime nuk është guaskë që më ndan nga bota, përkundrazi është një melankoli që thërret, si një ftesë e re për botën. 
Çfarë ka mes botës së poetit dhe gjyqtarit? 
Janë dy botë aq të ndryshme, sa vetëm shpirti i poetit mund t'i mbajë. Të dënosh sot me burgim apo të falësh, apo të ndash një truall, një shtëpi, dhe në mbrëmje të krijosh një poezi lirike, a nuk duken dy botë aq të ndryshme nga jashtë?! Unë jetoj çdo ditë mes këtyre dy botëve, që kur i shoh me një sy e mendim më të thellë, më duket se nuk janë aq të prera me thikë, siç mendoja shumë kohë më parë. Poeti i jep gjyqtarit një elokuencë të admirueshme në gjykim dhe nga grumbulli i streseve, gjyqtari i krijon poetit një duf, i cili shpesh shpërthen e qetësohet në poezi si pranë një limani. 
Shpesh herë koha mbetet e habitur nga sjellja juaj? 
Koha nuk ka nge të habitet nga sjellja e njerëzve të zakonshëm. Koha ecën, ta bësh të ndalet e të të vështrojë qoftë për disa sekonda, duhet të bësh bëma të mëdha. Koha është e zgjuar, sqimatare, dhe pa më të voglën hile bën zgjedhjen se çka do u përcjellë brezave, kohës së caktuar të jetës së një njeriu të caktuar. Duhet mund ta fitosh patjetër këtë betejë, ku shumica dalin të humbur, pasi gënjehen nga fama e çastit, të cilën në shumë raste e stisin vetë. Koha është mjeshtrja më e madhe për të nuhatur e braktisur shkëlqimin e rremë, sado verbues të jetë ai në çastet e lindjes. 
Gjyqtari pas së bukurës apo poeti pas së bukurës? 
Poeti rend vetiu pas së bukurës. Të gjithë rendin; e bukura, me zërat e Circes i thërret! Por, poeti ka atë shqisë që ta shohë të bukurën atje ku askush nuk e sheh, ta ringrejë nga hiçi dhe teksa të tjerët ta shohin të thonë: po kjo sikur ishte me ne, si doli kaq e bukur? Në profesionin e gjyqtarit bukuritë janë të rralla, pothuaj nuk ekzistojnë. Ka bukuri kur zgjidh një çështje dhe pala që ka humbur bindet, të jep të drejtë. Kjo ndodh rrallë, se interesi vetjak e tërheq aq shumë palën humbëse, se ka fuqi t'ia pakësojë arsyen. Por, edhe kur ndodh ajo që përmenda, "fjala e bukur" është tepër larg! 
Ku e fshihni naivitetin tuaj? 
Nën buzë. Nuk ka vend më të sigurt! (qesh) Por, nëse fsheh naivitetin, siç më pyesni ju, tjetri mund të të vërë në pozitë të vështirë, një po ose jo, për një çështje diskutimi, e thënë me naivitet do të shqetësojë më pas, sepse duhet ta veshësh me shpjegim. Pohimi i mosdijes, në shumë raste do ishte një dalje e zgjuar në det të hapur. Unë luaj naivin vetëm kur dua të marr diçka si ushqim për shpirtin tim poetik. Pasi e marr atë që dua, e tregoj lojën, se ndryshe loja kthehet në hipokrizi dhe kjo nuk ka jetë të gjatë. 
Ç`ju motivon të shkruani për dëshpërimin? 
Dëshpërimin e kam stoli të përhershme! Nuk e di përse ai ndjehet mirë në folenë time, ndoshta ngaqë e di se unë nuk dua apo nuk di ta përzë, ndoshta e josh shtrati me pendë rose që unë i krijoj, madje kur është i uritur, i vë përpara gjithë të mirat. Por, dëshpërimi nuk është i pabesë, ai gjithmonë m'i kthen nderet, herë - herë me vargje brilante. Doni të dëgjoni një rast të tillë: M'u vjetrua trishtimi/ Pas kuintave të zemrës sime/ Me një gozhdë të ndryshkur/ Shkaravit mbi kasën e kitarës. 
Cili poet ju mundëson të gjeni botën e poetit dhe gjyqtarit? 
Dhe, ju mendoni se mund të gjendet?! Edhe sikur të ekzistojë një i dytë, diku, sado magjik të jetë, nuk mund të të mundësojë të gjesh botën e poetit, të gjyqtarit, ndoshta e mundëson me lehtë. Çdo poet ka vullkanin e tij, kohen kur shpërthen, qetësohet, sa më shumë shpirti të jetë mbushur me jetë, ose të dijë si të mbushet me jetë, koha në qetësi është më e shkurtër. Poeti lind para djepit të tij, e askush s'mund të mundësojë rrugën. 
Nëse e keni fjalën për idhuj, duhet ta riformuloni pyetjen e ta shtroni për njëherë tjetër. 
Poezitë e Pojanakut kanë normë paqeje dhe qiell hyjnor. Përse? 
Fjalë poezi në vetvete është hyjnore. Një poet e ka hyjnoren brenda tij, por ajo nuk mund t'i jepet, të derdhet në çdo varg, ndryshe gjithë poezitë mbi dhe do ishin hyjnore, çka rrezik ta kthente hyjnoren në të zakonshme. Po të kthehemi direkt tek përgjigjja e pyetjes, do thotë se çdo poezi duhet të ketë normë paqeje. Sa për qiellin, mund t'u them se qielli nuk është gjithnjë hyjnor, bën edhe paudhësi. Kam vite që jetoj me të dhe ja di sekretet. Doni të dini përse nuk është aq hyjnor? 
Qielli i verës/ i mërzitur nga i njëjti diell/ fshihet hatullave/ puth si i çmendur errësirën e virgjër/, naive. U mjafton kaq?! 
Ku është dallimi mes vdekjes dhe ringjalljes? 
Në ringjallje shëtit vetëm me shpirt! Pra, je më i lehtë, dhe kur je më i lehtë, mund të bësh çfarë të duash, edhe ato që të kanë munguar në gjallje, mund të mos bësh më ato që të janë dukur gabime, apo mund të të pëlqejë t'i përsëritësh. Shkurt, jeton i shkujdesur, bën të mira e paudhësi të këndshme, je i padukshëm, e ndërsa trupi merr moshë, shpirti nuk ka moshë. Nëse do ish kështu, a nuk mund të quhej vdekja, e artë, për ta kërkuar me qiri?! 
Kur gjykoni, mendoni që brenda vetes keni një juri të moderuar? 
Jo, mendoj, bëj ç'është e mundur ta gjej! Këtë juri ta sjell së pari geni nga ke ardhur, më pas shkollimi, eksperienca, jeta. Të kesh brenda vetes një juri të moderuar, do të thotë të kesh një ndërgjegje aq të kulluar, e cila të çon doemos tek dhënia e një drejtësie mahnitëse. Ashtu si poeti që pa lëndën e jetës nuk shkruan dot poezi, gjyqtari pa një juri të moderuar brenda vetes, zor se mund të japë drejtësi.