Fabio Volo dhe Paolo Giordano flasin për "Shqip" me Rudina Xhungën

Dy intervista të shkëputura nga emisioni "Shqip" në "Top Channel"



Fabio Volo


Në fund të nëntorit, Volo nxori në treg librin "Koha që dua". Brenda pak javësh ai shiti tri herë më shumë kopje se Dan Brown me "Simboli i humbur" dhe kapi vendin e parë të shitjeve në Itali.
Sot ai është i pari në klasifikimin e librave. Është më i kërkuari. Është më i intervistuari.
Fabio Volo ka lindur në qershor të ‘72-shit. Pasi la në mes shkollën, bëri pastiçierin dhe baristin, provoi këngëtarin, dështoi e pastaj ia doli të bëjë radio, televizion, kinematografi.
Ka drejtuar "Le Iene" në "Italia Uno", ka qenë deejay, ka prezantuar në MTV, ka luajtur në disa filma dhe pjesë teatrale.
Vetëm në 2001-shin shkroi librin e parë: "Po dal të bëj një xhiro". Dy vjet më pas "Kam një jetë që të pres".
Vonon pak dhe në 2006-ën sjell "Një vend në botë". Në 2007-ën "Një ditë më shumë".
Miliona kopje të shitura. Dhjetëra përkthime në Gjermani, Rusi, Francë, Spanjë, Turqi, Shqipëri.
Fabio Volo është për momentin dashuria e italianëve. Ai është beqari i artë që të gjitha vajzat duan ta martojnë; është 37-vjeçari që të gjithë burrat duan ta konsultojnë për krizat e moshës. Sepse ata nuk e dinë që ai vetë është në panik, por e fsheh duke shkruar.

Rudina Xhunga: Faleminderit për këtë intervistë! Është kënaqësi.
Fabio Volo: Jo, ju faleminderit juve! Keni ardhur deri këtu! Ju pëlqen Milanoja?
Rudina Xhunga: Po, Milanoja më pëlqen shumë. Është interesante. Ka mjegull, por...
Fabio Volo: Po, por mjegulla është e bukur. Të gjithë e urrejnë grinë, të ftohtit, dhe përkundrazi është bukur. Problemi është se zgjat shumë. Por dy muaj, për shembull, do të ishte shumë bukur. Unë kur shkoj në vendet e nxehta, pasi kalon pak kohë, më mungon dimri, ai i vërteti.
Rudina Xhunga: Pse dimri, ai i vërteti? Ju bën të shkruani, por nuk ju lë të jetoni.
Fabio Volo: Po, rri në shtëpi, shkon në bar të pish kakaon e ngrohtë. Më pëlqen të ndiej edhe ajrin e ftohtë në fytyrë.
Rudina Xhunga: Keni shumë kohë që shkruani, apo erdhi një çast kur i thatë vetes "unë duhet të shkruaj"?
Fabio Volo: Jo, unë kam dashur gjithnjë të shkruaj dhe kam shkruar gjithnjë. Shkrova një libër, që më pas m‘u botua, kur isha besoj 25-26 vjeç. Nuk më kujtohet mirë, domethënë rreth asaj moshe. Por unë edhe kur isha i vogël, shkruaja. Më ka pëlqyer gjithnjë të shkruaj. Të shkruarit më ndihmon të njoh edhe veten time. Është pak si të shkosh te psikanalisti.
Rudina Xhunga: Por ju dukeni një njeri i hapur ndaj jetës. Pse njerëz të tillë dëshirojnë të shkruajnë, pse kanë nevojë për psikanalistin?
Fabio Volo: Thuhet se shkrimtari i vërtetë qëndron i mbyllur në shtëpi. Është krijuar pak kjo ide. Qëndron i mbyllur në shtëpi, nuk merr pjesë në shoqëri, në mënyrë që të mund ta tregojë duke e vëzhguar nga jashtë dhe duke mbajtur largësi nga gjërat. Unë nuk jam i tillë. Mbase nuk jam shkrimtar. Nuk e di në jam një shkrimtar, në fakt. Mua më pëlqen të tregoj atë që jetoj, atë që ndiej, atë që përfytyroj, kështu që për mua të shkruarit është pjesërisht biografi, e pjesa tjetër sajesë. Diçka e idealizuar, ndonjë ëndërr që nuk arrij dot ta realizoj në jetë, e të tjera që i tregoj si të ishin të vërteta në libër. Kjo, në të vërtetë më mban shumë pranë njerëzve dhe njerëzit, lexuesit e mi, janë ata që gjejnë veten e tyre në libër. Më shumë se një krijim apo ndërgjegjësim i madh, librat e mi janë edhe një përpjekje për të kuptuar vetveten.
Rudina Xhunga: Për kë shkruani ju, përveçse për veten? Ose, ta ribëj ndryshe pyetjen. Kur isha në aeroport, ndërsa mbaja një libër tuajin në dorë, shikoja njerëzit dhe thosha me vete: A mund të jetë një lexuese e Fabio Volos kjo grua? A mund të jetë një lexues i Fabio Volos ky tjetri? Ju i shikoni lexuesit tuaj, i përfytyroni?
Fabio Volo: Jo, s‘e kam kuptuar kurrë. Domethënë, i shoh kur bëj prezantimet e librave. Atëherë kam rastin t‘i shoh njerëzit që e kanë blerë, që e kanë lexuar. Unë kam njëfarë lexuesi imagjinar, dhe pikërisht atij i drejtohem kur shkruaj. I pari jam vetë, në kuptimin se unë shkruaj atë që do të doja të lexoja. Dhe pastaj, pikërisht ky lexuesi imagjinar është po ai që kam kur bëj programin në radio. Kur bëj radio, unë kam një dëgjues imagjinar. Kur bëj televizion, kam një teleshikues imagjinar. Është një njeri të cilit unë i drejtohem dhe ka disa karakteristika, disa ndjeshmëri. Domethënë, projektoj mbi imagjinaren atë çka unë dëshiroj. Nuk kam qenë kurrë një njeri që kërkon gjërat e bujshme. Kërkoj ngjashmëri me disa njerëz, me shpresën për ta rritur këtë numër njerëzish. Por unë synoj në atë çka them, domethënë në një ngjashmëri midis meje dhe atij që më dëgjon apo lexon.
Rudina Xhunga: Kjo gjë imagjinare, për shembull, facebook-u, twitter-i... Bota jonë është bërë pak imagjinare, pak e gjerë... je në kërkim të komunikimit, por...
Fabio Volo: Po, por unë nuk kam as facebook, as twitter. Por mbase spacebook-un. Nuk e di.
Rudina Xhunga: Ç‘është kjo nevojë e madhe për komunikim? E kërkon dhe pastaj…
Fabio Volo: Jo, unë mendoj se janë rritur mjetet e komunikimit, pra celularët, mesazhet e kështu me radhë. Por unë jam i fokusuar në atë çfarë thuhet. Ke e-mail, internet, facebook, dhe të mbërrijnë barsoletat, videot gazmore, që në fakt nuk është asgjë. Nuk po komunikon asgjë. Kështu që unë mendoj se janë rritur mjetet e komunikimit, por jo domosdoshmërish gjërat që kemi për të thënë. Përkundrazi, gjërat që kemi për të thënë nganjëherë janë gjithnjë më pak. Unë e përdor shumë pak, madje facebook-un as nuk e kam fare.
Për shembull space-i në fillim kishte lindur sidomos me idenë për të promovuar atë çka dikush bënte. Bëje një disk, një film, fotografi, bëje diçka dhe e vije në space. Por duke mos bërë të gjitha gjërat, facebook-u pati sukses. Sepse në facebook nuk ke nevojë të bësh diçka për të qenë aty. Mjafton të vësh fotografinë tënde të plazhit.
Rudina Xhunga: E lamë te komunikimi. Unë pasi lexova "Një ditë më shumë", ia dhurova dikujt për t‘i komunikuar diçka. Ndërkohë ju, nëpërmjet librave tuaj, çfarë doni të komunikoni?
Fabio Volo: Në të gjithë librat e mi ka njëfarë ironie sfondi, që do të thotë se po themi disa gjëra, por edhe jo. Në kuptimin që të mos e marrim shumë seriozisht njëri-tjetrin. Unë nisem gjithnjë nga i njëjti parim si për librat, ashtu edhe për televizionin dhe radion: koha e dëgjimit që më jep dikush. Domethënë, ky libër paraqet 200-300 faqe, por paraqet edhe një kohë të caktuar. Mund të ndodhë që dikush ta lexojë për 5 orë, dikush tjetër për një muaj. Pra, aty brenda ka kohë nga koha e jetës së atij që lexon, prandaj unë jam gjithnjë shumë i kujdesshëm si në radio, ashtu edhe në televizion e kinema, në çfarëdolloj gjëje që bëj. Njerëzit më japin kohë nga jeta e tyre, dhe sipas meje kjo kohë duhet mbushur me respektin dhe kujdesin më të madh. Unë jap gjithnjë maksimumin në gjërat që bëj dhe shpresoj që ajo kohë që njerëzit më kanë kushtuar, të mos ketë qenë kohë e çuar dëm.
Rudina Xhunga: Po pse keni frikë të kërkoni maksimumin?
Fabio Volo: Jo, jo, unë jap gjithnjë maksimumin.
Rudina Xhunga: Vetëm se nuk e kërkoni pastaj.
Fabio Volo: Atë që mund ta jap, unë e jap. Pastaj e di që mund të jepet shumë më tepër, por nuk është rasti im, në kuptimin që unë arrij në nivelin tim, pastaj ka njerëz më të zotë që kanë një vazo më të madhe. Kështu që unë mbush gotën time për sa kohë e kam, pastaj e di që ka njerëz që kanë gota më të mëdha dhe unë i shikoj.
Rudina Xhunga: A ju pëlqen jeta juaj?
Fabio Volo: Po, shumë. Më pëlqen shumë.
Rudina Xhunga: A e shijoni?
Fabio Volo: Mendoj se po.
Rudina Xhunga: Mua më pëlqen shumë Xhakomoja. Nuk e di pse. Po juve?
Fabio Volo: Edhe mua më pëlqen shumë Xhakomoja, po. Në fakt, ne nuk i ngjajmë njëri-tjetrit. Ndoshta unë i ngjaj më shumë Mikelës në këtë libër. Sipas meje, Xhakomoja nuk është një njeri që bën shumë qejf. Është plot ankthe. Unë jam më qejfli. Po, po, më pëlqen vetja.
Rudina Xhunga: Ky njeri që nuk bën shumë qejf, pikërisht për të doja të flisnim pak. Çfarë e pengon Xhakomon të bëjë qejf? Ka gjithçka.
Fabio Volo: Në rastin specifik ai është braktisur nga i ati dhe është rritur me një nënë që nuk ishte në gjendje ta administronte këtë gjë. Kështu që e lau hakun me të birin. E vetmja dashuri që kishte në jetë ishte ky bir, kështu që ai ndjeu t‘i merrej fryma nga kjo grua, që në njëfarë mënyre nuk e donte të birin, ose nuk dinte ta donte. E mbyste. I kërkonte shumë: të ishte bir, dashnor, shok, burrë shtëpie… Kështu që ai u rrit me njëfarë ndërhyrjeje nga ana e të tjerëve në jetën e vet. Dhe kjo gjë i ka penguar qetësinë në një marrëdhënie. Kështu që sa herë afrohet një grua, ose një njeri i punës, mban gjithnjë largësi, sepse ka frikë se mos ky njeri mund të ndërhyjë në jetën e vet. Kjo është arsyeja që ai jeton pak me frenin e dorës gati, sepse ka gjithnjë ankthet e pasojave të një hapjeje kundrejt tjetrit. Mikela e kupton këtë gjë dhe sajon këtë lojën e fejesës me afat. Domethënë në nëntë ditë ata vendosin të bëjnë e të japin gjithçka, madje edhe të ndërhyjnë sa të mundin te njëri-tjetri, sepse pas nëntë ditësh, sido që të shkojë, do të ndahen. Ai ndihet i lirë të mund të shfrejë një ndjenjë që ka qenë i shtrënguar ta ndrydhë në vite, nga frika se mos ndonjë femër e keqkuptonte dhe bënte plane jete me të.
Rudina Xhunga: Ju keni të njëjtat probleme, domethënë jo ato të Mikelës, por ato të Xhakomos?
Fabio Volo: Unë i kam nga pak të gjitha problemet që kanë të gjithë personazhet e librave që kam shkruar, por disa prej tyre i kam zgjidhur, ndërsa personazhet i lë ende në problemet e tyre.
Rudina Xhunga: Cili ka qenë një problem që keni arritur ta zgjidhni?
Fabio Volo: Unë për shembull kam zgjidhur aftësinë për të ndenjur vetëm. Ka qenë e mundimshme në fillim, por doja ta arrija me çdo kusht. Prandaj i bëja pushimet vetëm, e kaloja kohën në shtëpi vetëm, dhe herët e para qaja, kisha ankthe, kriza paniku. Por në fund mësova t‘i administroj disa gjëra. Tani për shembull, nuk ndihem më i vetmuar kur jam vetëm. Dhe ky për mua ka qenë një avantazh shumë i madh, sepse kur nuk ke frikë të rrish vetëm, mund të zgjedhësh se me kë dëshiron të rrish. Nëse ke frikë të rrish vetëm, nganjëherë përfundon duke bërë kompromise, sepse ajo frikë është më e fortë se të ndenjurit me dikë që nuk e do më.
Rudina Xhunga: Për meshkujt, ekzistojnë ashtu si dhe për femrat, problemet e llojit "gruaja e jetës sime"?
Fabio Volo: Ndoshta. Unë kam menduar gjithnjë se kur dikush thotë "kërkoj gruan e jetës sime", ose "kërkoj burrin e jetës sime", në fakt nuk e ka një jetë të vetën. Kam menduar gjithnjë se duhet kërkuar një jetë për gruan tënde, jo një grua për jetën tënde. Në kuptimin që duhet ta ndërtosh diçka, mandej ta ndash. Të kesh për të ndarë me dikë. Ndërsa shpesh ndodh që tjetri bëhet argumenti. Domethënë, ti je gruaja e jetës sime, sepse unë nuk kam jetë. Rrugës për ta pasur, rrugës për t‘u bërë, del ti që më thua: "Sa i bukur je, sa i zoti, sa të dua". Dhe unë mendoj: Ja! Më zgjodhi mes shumë të tjerëve! Kështu që do të thotë se jam i veçantë. Pra, njeriu kërkon të ndihet i veçantë. Kurse një njeri duhet të ndihet i veçantë vetë në jetën e tij, për atë që bën, për atë që thotë, për atë që zbulon. Pastaj të vendosë të zgjedhë një njeri për të ndarë rrugën bashkë, jetën bashkë. Përndryshe zgjat pak kohë, ndoca vjet, grabisin njëri-tjetrin në mënyrë të ndërsjellë, dhe pastaj kërkojnë diçka tjetër.
Rudina Xhunga: Por nëse ajo vjen, vjen. Përse ta dëbosh dhe t‘i thuash "Prit! Të gjej jetën time, pastaj vjen ti gruaja e jetës sime"?
Fabio Volo: Jo, kur vjen një njeri interesant, pas të cilit dashurohesh natyrshëm, automatikisht, gjithçka që thashë nuk vlen. Flas shpesh për këtë temë, por nuk do të doja të flisja më, sepse tani jam i vjetër për këto gjëra, por unë nuk jam kundër martesës, bashkëjetesës, historisë së dashurisë. Por mendoj se ka disa kohë për të bërë disa gjëra. Ashtu si në fillim vishen çorapet, pastaj mbathen këpucët. Mendoj se ky parim është disi koncepti. Në kuptimin se sipas meje projekti i secilit prej nesh është që: për një mashkull të bëhet burrë dhe për një femër të bëhet grua. Kur kjo rrugë është bërë dhe ka një burrë dhe një grua, këta të dy mund të qëndrojnë bashkë përgjithnjë. Problemi është se shpesh bashkohen në gjysmë të rrugës, pastaj njëri bëhet burrë dhe tjetra bëhet grua. Një burrë dhe një grua arrijnë të administrojnë çfarëdolloj problemi: vdekjen, dashurinë, martesën. Ndërsa dy të martuar nuk janë në gjendje nganjëherë të administrojnë as një palë pushime. Sepse ka një rrugë që çdo njeri duhet të bëjë. Dhe kjo rritje sjell dhimbje, sepse është një njohje e vetvetes, e familjes tënde. Të ndihmon të kujtosh, të kuptosh nëse ishe i zemëruar me babain tënd, apo me nënën tënde. Duhet ta bësh këtë udhëtim tëndin, deri në fund. Kur gjatë këtij rrugëtimi vuajtjeje gjen dikë që të thotë: "Ti je më e bukura, ti je më e mira, ti je mbretëresha", ti thua po pse unë duhet të vazhdoj të vuaj për të mësuar kush jam, kur e gjeta tashmë dikë që e pa se çfarë jam?! Jo, te kjo unë nuk besoj. Por unë besoj fort se dy njerëz të lirë, një burrë dhe një grua, mund të qëndrojnë bashkë. Mbase ndonjë ditë mund të ndodhë që unë edhe të martohem, por jo tani. Nuk jam gati të rri në një dhomë me një njeri tjetër gjatë gjithë kohës së jetës sime. Pas pak kohe do të më bezdiste. Domethënë, do të isha i kënaqur në fillim, dhe ndoshta pastaj, pas ndonjë viti, kur të dëgjoja lugën në filxhanin e kafesë, do të më hipnin nervat. Do të përkeqësohej historia ime e dashurisë.
Rudina Xhunga: Cili është libri juaj i parapëlqyer? Apo nuk e keni ende?
Fabio Volo: Në këtë çast është ky që po bëhet gati të dalë, në kuptimin që në çastin që del një libër i ri, ai është i parapëlqyeri im. Është ai që ka nevojë për më shumë kujdes. Janë si fëmijët. Domethënë, lind një bir i ri, dhe ai ka nevojë për më shumë kujdes se të tjerët.
Rudina Xhunga: Kuptoni ju nga fëmijët?
Fabio Volo: Ma merr mendja mua se janë si fëmijët. Kështu që ky tani duhet mbrojtur, kuruar, ushqyer, ndërsa gjithë të tjerët qëndrojnë vetë më këmbë. Por të gjithë janë fëmijët e mi.
Rudina Xhunga: Cila është koha që ju do të donit?
Fabio Volo: Ka një kohë që nuk mund të kthehet më, ajo që ka ikur. Prandaj do të më pëlqente shumë, dhe bëj në fantazitë e mia të shëtis në rrugën ku jam rritur, ku ajo shtëpi as nuk ekziston më, për shembull. Prandaj ka gjithnjë një kohë që nuk mund të realizohet më, ajo e jetës sime në të shkuarën. Sidomos për disa njerëz që më pas i kam humbur në jetë dhe që do të më pëlqente të shëtisja ende me ta. Ka një citim të një kënge të Xhenis Xhoplinit që thotë: "Unë do ta këmbeja të nesërmen time vetëm për një ditë të së djeshmes". Ka disa njerëz, si gjyshërit apo shokët që kam humbur, me të cilët do të doja të kaloja ende disa ditë. Ajo është disi koha që do të doja. Pastaj të gjithë kohën që jeta mund të më japë për të zbuluar gjëra dhe të gjithë kohën e qetësisë, domethënë edhe të rri kot në divan, me kusht që të jem i vetëdijshëm se ku jam. Prandaj ekziston kjo frazë që thotë: "Nuk po jeton, nëse nuk e di që po jeton". Do të doja një kohë ku unë kam vetëdijen për vlerën e asaj që kam, domethënë të kohës.
Rudina Xhunga: Unë do të doja që kur… Do të vini në Shqipëri, apo jo?
Fabio Volo: Nëse më ftoni, vij.
Rudina Xhunga: Le të shpresojmë që ju të vini shpejt, dhe kështu të mund të flasim edhe për librin tjetër, "Koha që do të doja". Shqipëria është shumë interesante. Keni për ta parë!
Fabio Volo: Mirë. Më premtove, eh?
Rudina Xhunga: Po. Atëherë, unë ju falënderoj për këtë intervistë, që ishte me të vërtetë interesante. Faleminderit!




Paolo Giordano

Paolo Giordano lindi në Torino, më 1982. Në vitin 2008 ai botoi librin e tij të parë, "Vetmia e numrave prim", dhe shiti në një vit 1 milion e gjysmë kopje vetëm në Itali, duke u bërë libri më i shitur i vitit 2008. Brenda dy viteve u botua në 34 shtete dhe ishte bestseller në shumë prej tyre. Këtë vit pritet të dalë në SHBA.
Paolo Giordano është fituesi i çmimit prestigjioz italian, "Strega", për vitin 2008, çmim që e renditi atë me librin e tij të parë mes shkrimtarëve, si i barabartë mes të barabartëve.
Çmimi në moshën 26-vjeçare e bën Giordano-n më të riun e letrave italiane që e merr këtë çmim.
Në vitin 2010, "Vetmia e numrave prim" pritet të dalë si film. Giordano ka punuar për skenarin e tij, pa u shkëputur nga profesioni. Ai është fizikan dhe po përfundon tezën e doktoraturës në fizikë për grimcat elementare.
Një mesjavë nëntori u shkëput nga teza për disa orë, mori trenin nga Torino dhe erdhi në selinë e "Mondadori"-t në Milano, për këtë intervistë.


Rudina: Doja të dija se si mund të rrish i famshëm? Si mund të administrohet suksesi? Ju sapo i thatë "Jo" një reklame, ndërkohë ka shumë njerëz që sillen rreth jush, duan t‘ju flasin, ju shoqërojnë...
Paolo Giordano: Në fakt, suksesi i një shkrimtari, sado i madh, nuk është kurrë për fat të mirë i ngjashëm me atë të një rock star-i, apo si ai i yjeve të kinemasë. Dhe sa mirë që nuk është i tillë, sepse nuk do të ishte e drejtë, sepse shkrimtarin askush nuk e sheh në çastin kur shkruan. Por kam zbuluar, madje me befasi, se ekziston një pjesë e madhe e punës që ka të bëjë me marrëdhëniet midis njerëzve, dhe sidomos kur suksesi rritet pak, të mbërrijnë propozime edhe të çuditshme nganjëherë. Unë në fillim kisha shumë vështirësi në këtë aspekt, sepse gjithnjë e kam mbrojtur veten. Kam zgjedhur gjithnjë punë që të mbanin mënjanë nga grumbullimet, ekspozimet në publik. Kështu që edhe tani shpeshherë e kam të vështirë, sepse ndihem shumë i vëzhguar. Dhe është e çuditshme, sepse ka shumë njerëz që të flasin, që kërkojnë të të shohin me të drejtë, dhe reagimi im është të mbyllem edhe më shumë, kështu që krijohen situata të kundërta pikërisht për të arritur një baraspeshë. Edhe në këtë çast unë nuk e kam gjetur ende një ekuilibër të vërtetë, prandaj nuk dija se si të të përgjigjesha.
Rudina Xhunga: Pra, ju vetminë e keni njohur pasi e keni botuar këtë libër, jo më parë?
Paolo Giordano: Jo, le të themi se më parë njihja një vetmi më të thjeshtë. Gjithnjë kam pasur një marrëdhënie shumë të bukur me vetminë, gjithnjë e kam kërkuar. Shpesh ka qenë hapësira ku arrija të isha më i lumtur dhe më i qetë. Por më vonë, ndoshta u bë madje një nevojë. Dhe nganjëherë u bë e mundimshme ta gjeja vetminë, ndërsa më parë ishte një gjendje normale nga e cila vendosja unë, kur të hyja dhe kur të dilja. Tani ka disa situata në të cilat nuk mund të jem vetëm, kështu që duhet ta fitoj disi. Ndoshta kjo e bën pak më shumë romantike.
Rudina Xhunga: Zoti Giordano, cilët janë këta numrat prim që, pas botimit të librit tuaj, çmendën gjysmën e botës?
Paolo Giordano: Numrat prim në matematikë janë ata numra që nuk ndahen në numra të tjerë, pra 3, 5, 7 e kështu me radhë. Numrat prim, në imagjinatën time, janë nga pak të gjithë ata njerëz që kanë menduar gjithnjë se brenda tyre kishte diçka shumë të veçantë, ndoshta edhe shumë të gabuar dhe se kjo diçka i bënte ata të ndryshëm nga të tjerët. Pra, t‘ua bënte të pamundur ndoshta të merrnin pjesë në të gjitha ritet e njerëzve normalë. Kështu që bëra lidhjen e kësaj ideje të numrave prim që janë të veçantë edhe duke qenë vetëm. Vetëm në kuptimin të izoluar. Mendoj se e vërteta është se që të gjithë, dhe kjo ndoshta del pak edhe në libër, jemi në njëfarë mase numra prim, sepse që të gjithë e kuptojmë se në thellësinë tonë, në një vend me të vërtetë të fshehtë, ka ndonjë sekret të parrëfyeshëm, ka një vend të padepërtueshëm, që të tjerët nuk arrijnë dot ta shohin plotësisht dhe që, në fund të fundit, pikërisht për këtë arsye është shumë i rëndësishëm. Por pikërisht atëherë kur kuptojmë se që të gjithë kemi bindjen se jemi të veçantë, ndoshta, atëherë zbulojmë se në fakt kjo nuk është e vërtetë.
Rudina Xhunga: Përse e shkruat këtë libër? Që të mund ta fshihni edhe më shumë sekretin tuaj të vërtetë, apo për ta ndarë me të tjerët këtë sekret?
Paolo Giordano: Besoj e kam bërë për të hyrë më në thellësi të sekretin tim, për të gërmuar pak brenda tij. Për të mos e lënë vetëm si një përshtypje, për ta detyruar veten ta përshkruaj atë, për t‘i dhënë një formë. Ne shumëçka bëjmë, ne thjesht vazhdojmë ta bëjmë duke pasur një ide të vakët, rreth saj. Kurse shkrimi të detyron t‘u japësh një formë të saktë shumë ndjesive, si edhe shumë shqetësimeve. Dhe ndoshta unë kisha nevojë t‘i jepja një formë të përkufizuar atij që ishte sekreti im.
Rudina Xhunga: Po lexoja për ju dhe pashë që ju pëlqente David Foster Wallace, apo jo?
Paolo Giordano: Po, më pëlqen shumë David Foster Wallace.
Rudina Xhunga: Më pas nisa të lexoj për të pasi nuk e njihja. Lexova se i dha fund jetës së tij në njëfarë mënyre ashtu si e jetoi atë. Po pse ju pëlqen ai? Çfarë gjeni tek ai?
Paolo Giordano: Më duhet të them se vetëvrasja e atij njeriu ka qenë mjaft e vonë, ndërkohë që unë kam shumë kohë që jam lexues i tij. Ajo që më është dukur gjithnjë e jashtëzakonshme tek ai, është se nuk ishte vetëm një shkrimtar me talent të skajshëm, por ishte edhe një mendimtar me nivel të lartë. Dhe në qendër të refleksioneve të tij ishte gjithnjë vetmia, që merrte forma të ndryshme. Pra, vartësia nga alkooli, nga droga, që merrte formë si te fëmijët, adoleshentët, të rriturit. E megjithatë, të gjitha këto aspekte jashtëzakonisht të dhimbshme dhe private, ai arrinte gjithnjë t‘i rrëfente me ironi dhe lehtësi të madhe, e mbi të gjitha me dashuri të madhe për njeriun. Ishte e dukshme që ishte një njeri që vuante shumë, sidomos në fund, kur vendosi t‘i jepte fund jetës së tij. E megjithatë, në të gjitha faqet e librave të tij ndihet gjithnjë një dashuri shumë e madhe për njeriun. Sipas meje, kjo është një karakteristikë thelbësore për një shkrimtar romanësh. Të kesh pasion të përnjëmendtë për qenien njerëzore.
Rudina Xhunga: Po ju, a keni një pasion për qenien njerëzore?
Paolo Giordano: Po, megjithëse unë kam një vizion që ka si tendencë të jetë më shumë pesimiste sesa optimiste. Por kam një dashuri të vërtetë për humanitetin që është brenda individëve. Atë që mësonte Wallace, dhe që unë mundohem ta vë në praktikë, është të shkosh gjithnjë përtej gjesteve të çuditshme, të dhunshme, komplekse, për të njohur këtë humanitet.
Rudina Xhunga: Në librin tuaj, ju jeni Matia apo Mikele? Apo Matia dhe Mikele së bashku?
Paolo Giordano: Unë jam nga pak të gjithë personazhet e librit. Jam shumë më tepër Matia se të tjerët, sepse është personazhi më pranë meje për shumë arsye. Por pikërisht ngaqë nuk doja të shkruaja një libër shumë autobiografik, zgjodha të kapja disa aspekte të jetës sime, t‘i përzgjidhja dhe t‘i vija në secilin prej personazheve të mi dhe t‘i shpërndaja në mënyra të ndryshme.
Rudina Xhunga: Si mund të jeni i përqendruar në jetë? Për shembull, po bëjmë një intervistë në këtë vend, sepse mua më pëlqente ta bënim këtu intervistën, por ndërkohë vjen nga të gjitha anët një zhurmë shumë e madhe. Dhe ne, megjithatë, përpiqemi të jemi të përqendruar. Po në jetë si i bëhet?
Paolo Giordano: Sipas meje është një nga aftësitë më të vështira për të zhvilluar, pra përqendrimi. E shoh në mënyrë të veçantë te fëmijët dhe adoleshentët. Ndoshta ngjan më shumë si çështje stërvitjeje, por është edhe çështje pasioni. Mendoj se duhet të kesh pasione shumë të forta sa të arrish ta shpërfillësh pjesën tjetër, të gjithë zhurmën përreth. Por për mua është diçka që ka kërkuar shumë punë, studimet e mia shkencore më kanë ndihmuar shumë ta zhvilloj këtë lloj përqendrimi, sepse kërkojnë nganjëherë deri edhe ta harrosh trupin tënd, vendin ku ndodhesh, orën, ditën, urinë, etjen. Ky lloj përqendrimi i skajshëm bëhet pastaj sundues në gjërat që gjithkush bën.
Rudina Xhunga: Ku është përqendrimi juaj? Mbi fizikën apo mbi librin?
Paolo Giordano: Në këtë çast është mbi pasojat e librit, si edhe mbi përpjekjen për të gjetur rrugën time të re për të kuptuar qartë se cila është puna e re, roli i ri. Dhe do të thosha se sidomos mbi shkrimin në përgjithësi, dhe mbi të qenit i hapur për të kapur hollësi për t‘i shkruar më pas. Në fakt, kjo është e kundërta e përqendrimit, pasi një njeri duhet të jetë aq i disponueshëm ndaj gjithçkaje dhe të mos përqendrohet në asgjë, sa të kuptojë se cilat janë gjërat që absorbohen nga truri vetë.
Rudina Xhunga: Ju jeni një fizikan, por unë nuk marr vesh fare nga fizika. Çfarë është në fakt ajo që bëni ju?
Paolo Giordano: Unë kam një specializim universitar për copëzat elementare në fizikën moderne. Dhe merrem kryesisht me automatematikën, të atyre përllogaritjeve matematikore që qëndrojnë në bazë të teorisë së copëzave, që sipas meje është fusha më magjepsëse e fizikës dhe shkencës në përgjithësi. Është me siguri ajo më margjinalja, në të cilën i kushtohet më shumë kohë disa modeleve që zhvillohen në atë qenien e tyre aq të vogël, sa proceset fizike reale janë plotësisht të padukshme.
Rudina Xhunga: Po më vjen ndërmend, ndërsa flisni, libri i Michel Houellebec, "Copëzat elementare".
Paolo Giordano: Ai ka qenë një ndikim i madh tek unë, sidomos me atë libër. Kur shkruaja "Vetmia e numrave prim", zura të lexoja "Copëzat elementare" të Houellebec. Dhe m‘u desh ta braktisja nga gjysma, pasi më përfshiu aq shumë, saqë po shkoja me librin tim nga pak drejt historisë së tij. Tani mund t‘ia lejoj vetes ta mbyll atë libër, por në ato çaste m‘u desh ta braktisja, sepse mendoja se po shkoja shumë afër historisë së tij.
Rudina Xhunga: Mua më ka ndodhur kur e lexoja atë libër të mendoja se bota është kaq e zymtë. Çfarë mund të të japë një ide më optimiste për botën? Fakti që mund ta ndryshoni atë? Ndërsa shkruani, mendoni se do të mund ta ndryshoni botën?
Paolo Giordano: Unë nuk kam besuar asnjëherë në optimizmin në vetvete, domethënë në idenë se optimizmi është diçka që duhet arrirë apo se pesimizmi është diçka që duhet lënë e luftuar patjetër. Mendoj se duhet reflektuar në mënyrë të ndershme për atë se çfarë po ndodh dhe t‘i besosh instinktit tënd, sepse kjo është ndërkaq një formë optimizmi. Tek optimizmi në vetvete kam parë gjithmonë pak falsitet, diçka që nuk ka ardhur kurrë në mënyrë të natyrshme. Prandaj edhe ndërsa shkruaj, përpiqem hapur të ndryshoj, të përmirësoj diçka. Por sakaq, fakti që tregon diçka në mënyrë të ndershme është një hap në drejtimin e duhur. Ky është maksimumi që mund të bëj në këtë çast.
Rudina Xhunga: Kush është Nora?
Paolo Giordano: Kësaj pyetje nuk dua t‘i përgjigjem.
Rudina Xhunga: Kush është lexuesi juaj? A e njihni ju atë?
Paolo Giordano: Po, sepse kam takuar shumë prej tyre gjatë këtyre viteve. Në fillim është lexuar më shumë nga gratë, që janë disi lexueset më të forta. Dhe pastaj ndodhi diçka shumë e çuditshme, mjaft e jashtëzakonshme, sipas meje, sepse shumë nëna ia kanë pasuar këtë libër fëmijëve të tyre adoleshentë, sepse është një libër që flet sidomos për adoleshencën. Dhe prej andej libri u përhap midis adoleshentëve. Tani libri ka një publik shumë të larmishëm, që shkon nga të rinjtë deri te burrat dhe gratë nga pak të të gjitha moshave. Mendoj se libri ka arritur të kapë edhe një lexues shumë të paqëndrueshëm, ai që lexon një ose dy libra në vit. Kështu që në Itali është bërë shumë popullor. Sigurisht që kjo erdhi me kohën, por ishte aspekti më i jashtëzakonshëm, sepse në të vërtetë ndien se arrin atje ku pak gjëra arrijnë, atje ku pak histori arrijnë.
Rudina Xhunga: Po në Rusi, për çfarë do të shkoni?
Paolo Giordano: Në Rusi do të shkoj të prezantoj librin në dhjetor. Nuk e di nëse ka dalë ndërkaq, por e kam pranuar ftesën.
Rudina: Më fal, nëse mund ta tregojmë në intervistë problemin që patët me vizën, sepse në Shqipëri u pëlqen shumë të dëgjojnë të flitet për vizat?
Paolo Giordano: Ashtu?
Rudina Xhunga: Po, sepse mendojmë se vetëm ne shqiptarët kemi probleme me vizat. Por keni edhe ju italianët...
Paolo Giordano: Po, mendoj se ishte pak e ndërlikuar, në kuptimin se kujtoja se në konsullatë gjithçka do të kishte qenë e lehtë. Por ishte një praktikë e gjatë gjithë paraditen. Në njëfarë pike pasaporta ime u mor peng dhe unë prisja në ankth për ndonjë komunikim midis italishtes dhe rusishtes. Por në fund gjithçka u zgjidh për më mirë. Kështu që shpresoj të nisem.
Rudina Xhunga: Përse njeriu kur ka probleme të tilla e harron krizën e identitetit, e harron vetminë, pesimizmin, optimizmin dhe është i përqendruar vetëm në atë gjë?
Paolo Giordano: Unë mendoj se nuk jam një shembull i mirë, sepse jam me të vërtetë alergjik ndaj burokracisë. Nuk e duroj dot. Në të vërtetë jam një njeri shumë i duruar, pothuajse në të gjitha situatat. Me burokracinë ndihem i humbur. Bëhem dukshëm nervoz dhe shqetësohem, më duket sikur papritur gjithçka bëhet e pamundur sapo me zhvendosin më shumë se dy herë nga njëri sportel në tjetrin dhe më duket sikur të gjithë po tallen me mua. Kështu që duket sikur është një problemi i imi, ndërkohë që në fakt duket një qëndrim braktisjeje, shtendosjeje në këto situata, ku njeriu duhet të harrojë të bëjë rezistencë. Kam gjithnjë përshtypjen se më vidhet koha nga burokracia dhe është diçka për të cilën nuk arrij dot ta administroj.
Rudina Xhunga: La solitudine përkthehet vetmi. Në fakt, kur e dëgjon në italisht, të duket e zhurmshme, kur e dëgjon në shqip është me të vërtetë vetmi.
Paolo Giordano: Të tremb më shumë ama!
Rudina Xhunga: Pasi vetmia të tremb, besoj!
Paolo Giordano: Jo.
Rudina Xhunga: A e dini se si është në shqip titulli i librit tuaj "Vetmia e numrave prim"?
Paolo Giordano: Nuk do të dija ta shqiptoja.

Rudina Xhunga: Është e lehtë, "Vetmia e numrave prim". Si ju duket si fjalë "vetmia"? A jua jep përshtypjen e vetmisë?
Paolo Giordano: Po, më jep përshtypjen edhe të një ndërprerje përgjysmë. Të shqetëson më shumë se fjala italiane. Por në fakt, në libër nuk flitet vetëm për një vetmi që të tremb, që është diçka privuese. Në libër ka edhe një vetmi të bukur, që është ajo e personazheve midis tyre, që ndajnë edhe atë hapësirë nga e cila një njeri rritet, reflekton, ku edhe mund të pushosh. Si thuhet "silenzio!" në shqip?
Rudina Xhunga: "Qetësi!", që bën zhurmë, në fakt!
Thuhet se lexuesi është universal. Po ju, a e besoni se lexuesi është universal?
Paolo Giordano: Po, mendoj se duhet të jetë i tillë në mendjen e shkrimtarit. Në rast se nuk është me të vërtetë i tillë, ky është një problem që shkrimtari nuk duhet t‘ia shtrojë vetes. Por mendoj se letërsia duhet t‘i parashtrojë vetes gjithnjë një lexues universal, sepse duhet të mbështesë gjithnjë besimin kundrejt këtij lexuesi universal. Kështu që mundem të them se duhet t‘i thjeshtoj gjërat. Në çastin kur dikush arrin qartësinë e mendimit, shkrimi mund të bëhet me të vërtetë universal.
Rudina Xhunga: Çfarë ka nga Torinoja në librin tuaj, që është me të vërtetë universale, diçka që gjendet në çdo qytet të botës?
Paolo Giordano: Nga Torinoja ka elemente të vogla, por jo përshkrime të sakta, pikërisht sepse doja që vendi në këtë rast të ishte pak i përgjithshëm. Ndoshta është disi vendi i përrallave: vendi i përbërë nga pylli, nga lumi, nga shtëpia, nga shkolla gati si entitete absolute, të cilat secili prej nesh i ndien të vetat. Nuk kisha nevojë në këtë libër për Torinon si Torino. Edhe pse ai që është nga ky qytet arrin t‘i njohë disa vende shumë të sakta.
Rudina: A u kthyet pastaj në gjimnazin tuaj në Torino për të folur për këtë libër?
Paolo Giordano: Po, u ktheva dhe ishte mjaft emocionuese, edhe sepse fillova të shkruaj falë mësueses sime të italishtes në gjimnaz, që ishte njeriu i parë që më shtyu të shkruaj. Ajo organizonte një konkurs të shkrimit krijues brenda gjimnazit, ku mora pjesë për dy vjet dhe ato qenë përvojat e para si shkrimtar.
Rudina Xhunga: A ishin ende atje kujtimet, apo ishin të gjitha të mbyllura në libër? A ishte vajza së cilës nuk mundët t‘i thoshit "të dua"?
Paolo Giordano: Bëja një jetë shumë "jashtë" gjimnazit, kështu që në gjimnaz kisha kujtime që lidheshin thjesht me shkollën. Mendoja gjithnjë se jeta ime e vërtetë ishte jashtë prej andej, edhe pse është një vend ku emocionohem mjaft kur kthehem atje. Është njësoj sikur aty të kishte ndodhur diçka e rëndësishme.
Rudina Xhunga: Do të bëjnë një film të bazuar mbi këtë libër tani?
Paolo Giordano: Po, po e xhirojnë këto ditë.
Rudina Xhunga: A keni të bëni me filmin ju?
Paolo Giordano: Po, sepse kam shkruar skenarin, bashkë me regjisorin. Kam punuar për aq sa isha i dobishëm.
Rudina Xhunga: Cili do të jeni ju në film?
Paolo Giordano: Unë? Unë askush.
Rudina Xhunga: Po Matia?
Paolo Giordano: Matia do të jetë një aktor italian.
Rudina: Po Mikela?
Paolo Giordano: Mikela do të jetë një aktore e re, një vogëlushe.
Rudina Xhunga: Me se po merreni tani? Jeni ende i pavendosur? Apo e keni gjetur: fizikë dhe letërsi?
Paolo Giordano: Jo, jam mjaft i vendosur se në të ardhmen e afërt rruga ime do të jetë ajo e shkrimit. Më pas të shohim. Po përpiqem të mbaroj një gjë të fundit në fizikë, por tashmë po sillem njësoj sikur puna ime të ishte kjo.
Rudina Xhunga: Pse thoni "shkrim" dhe jo "letërsi"?
Paolo Giordano: Në fakt, kur dikush ndërmerr këtë rrugë, kuadri i punës zgjerohet pak. Nuk bëhet vetëm të shkruarit të romaneve dhe parathënieve, por edhe të artikujve për gazetat dhe shumë gjëra të tjera që nuk kanë të bëjnë drejtpërdrejt me artin e letërsisë. Njeriu përfundon duke e përdorur aftësinë e tij për të shkruar në fusha të ndryshme. Me siguri produksioni letrar ka qenë kryesori për mua.
Rudina Xhunga: Ndërkohë ju shkruani tregime të shkurtra?
Paolo Giordano: Po, këto dy vitet e fundit. Është një stërvitje e mirë. Nganjëherë shërbejnë për t‘u çliruar prej shfrimeve të vogla që ngërthehen në kokë dhe kanë nevojë për një formë të përfunduar.
Rudina Xhunga: Dhe nga çfarë tjetër keni nevojë të çliroheni?
Paolo Giordano: Ndoshta nga njëfarë ankthi që duhet t‘i tregoj vetes gjëra. Duhet ende të fitoj një liri tërësore, që kërkon letërsia.
Rudina Xhunga: Unë jam e sigurt se do të bëj një intervistë tjetër me ju ndoshta kur të merrni çmimin "Princi i Asturias" apo "Nobelin". Po ju, a e keni këtë siguri, apo nuk ju intereson?
Paolo Giordano: Nuk kam kurrfarë sigurie në lidhje me çmimet, por pothuajse jam i sigurt se do të bisedoj përsëri me ju, mbase në Shqipëri.
Rudina Xhunga: Faleminderit dhe mirë se të vini në Shqipëri!