Engjëjt e pamundur të Napolit

Ndërsa afrohet fundi i vitit, afrohet edhe një tjetër fund. Një burrë me një identitet të rremë dhe me një të kaluar me fantazma, kthehet në shtëpi për të mbyllur hesapet për të fundit herë



Tregimi i Krishtlindjeve

Paco Ignacio Taibo II

Vetëm tani, kur vjeshta e Verakruzit vjen e paralajmëruar më shumë për dhimbjen e kockave të mia, sesa për shfaqjen e uraganeve në veri, ato stuhitë e tmerrshme që vijnë nga veri-jugu në lindje-perëndimin e Gjirit të Meksikës, me valë të dendura resh të zeza, duke ngritur erëra që prishin bukurinë e palmave dhe zakonet e plogështa të bashkëvendësve të mi; vetëm tani vendos të kthehem, në këto ditë që u paraprijnë Krishtlindjeve. Dhe do të jetë një histori e thjeshtë, duke qenë se faktet nuk pranojnë subjekte letrare... Do të jetë kështu? Ose thënë më mirë, ajo që do të duhet të rrëfej është si në një strehim të së shkuarës, ku mund të jetohet në një mënyrë tjetër e tashmja. Ka qenë një kohë e që më pas u ndoq nga një parantezë e gjatë e asaj që erdhi pas dhe në fund kjo letargji, një prelud i udhëtimit drejt asgjësë. Do të udhëtoj me të shkuarën, dëshmitarë do të më jenë fantazmat e pavullnetshme. Gjatë rrëfimit, 70 vite më pas, kush e di nëse prej mëdyshjeve të mia të ngjallura prej pleqërisë, miqtë e mi të vjetër do të bëhen më të mëdhenj, kushedi nëse ndonjëri nuk do të rritet me ndonjë centimetër më shumë. Koha është një tradhtare e besnikërisë historike, gjithnjë nëse është e vërtetë që historia ekziston, sepse ajo të imponon një tjetër besnikëri më të ashpër, atë të fajeve dhe të dashurive. E pavarësisht këtyre, kam nevojë për ju, ju thërras në stuhi, thërras jehonën tuaj, engjëjt e mi.

Musoni tropikal shfaqet bashkë me ta; një uragan me një emër të ëmbël, Melanie, që bën copash barkat e peshkatarëve dhe që ka ardhur i paralajmëruar prej një shiu të dendur, të rrëmbyer, shoqëruar me erë që i thyen më dysh palmat mbretëresha që me të drejtë hedhin në rrugë e tërheqin antenat e televizorit; thyejnë xhamat, fluturojnë çarçafët që dikush pa dashje i ka lënë të nderura në tarracë. Larg, në Gjirin e Meksikës, rrufetë kanë nisur të prishin qiellin me një parregullsi të paqetë. Kujtimet vijnë prej andej. A jam i vetmi që thërras fantazmat e tij? Nuk duhet ta bëj. Të gjithë, edhe ju lexues të pavullnetshëm, keni nevojë të populloni këtë panteon bosh e të mjerueshëm në të cilin keni transformuar jetët tuaja, keni nevojë ta mbushni me krye-engjëj flakërues e me heronj që vijnë nga kohë të tjera.

Dhe kështu qoftë! Era i përplas perdet te xhamat, duke bërë copash drunjtë e duke thyer degët e pemëve; fishkëllen fort e plotfuqishme, gati si Verdi në veprën e tij më sublime. Vendos në gramafonin tim të vjetër "Aidën", dhe e ngre volumin në maksimum. Sot, asnjë nuk do të protestojë në këtë godinë të vjetër. Askujt nuk i bëhet vonë nëse plaku i çmendur dëgjon muzikë me zë të lartë në një pasdite gjithë stuhi. E kështu nis të rrëfej...

Gruaja e agjencisë së udhëtimit ka një çorape të grisur dhe nuk mundohet aspak ta fshehë. Është një agjenci e ndyrë udhëtimesh në një tërthore përgjatë bregut të detit, që lajmëron në vitrinë të njëjtën ofertë të një udhëtimi në Las Vegas të pesë viteve më parë. Pushoi së rëni shi, por gjurmët e uraganit janë ende ngado.

-Autobus deri në Meksikë, fluturim Iberia për në Barcelonë me ndalesë në Madrid, pastaj udhëtim për Romë e tren për Napoli.

-Ka një avion për në Napoli- përgjigjet gruaja pasi ka rrëmuar mbi një mal letrash për pesë minuta.

-Dua të shkoj me tren.

-Do të keni nevojë për një karrige me rrota?

Edhe pse më vjen t‘i përgjigjem: "Ju dukem kaq i plakur, zonjushë?", kufizohem me një përgjigje të thjeshtë: "Kam bastunin tim" dhe i tregoj bastunin e zi, të gdhendur në argjend dhe që ka një histori shumë, shumë të gjatë.... Hipi në një autobus duke braktisur këto veshje false që më kanë mbrojtur përgjatë jetës së gjatë, nën këtë emër dhe këtë maskë që nuk është e imja, maska e një të vdekuri tjetër. Lë pas portin e Verakruzit, kaq të ndryshëm nga ai me të cilin u dashurova 73 vite më parë në vjeshtën e uraganeve; vitin e mashtrimeve elektorale dhe të fshatarëve të vdekur, të politikanëve narkotrafikantë, vitin e gangsterëve, vitin e çifteve të eksituara që kërcejnë atë vallëzim të pangatërrueshëm që është "danzoni"... Kohët tona e kanë humbur thirrjen për heroizma, ndjesinë tragjike dhe komike të jetës që nuk është gjë tjetër veçse një farsë romantike me pasoja të detyruara. Burra dhe gra që jetuan me nevojën që të mos kishte asnjë distancë, asnjë, madje as minimale, mes fjalëve dhe veprimeve; qenie njerëzore të cilët bënë të mundur që çdo fjalë të firmosej me veprimin përkatës. Apo ndoshta po, ndoshta ekzistojnë mes hirit të zjarrit që do të na ndriçojë të gjithëve. Por këto janë fantazmat e mia. Nuk do të dua asnjëherë askënd sa ata. Nuk do të gjej prehje derisa të pushoj në parajsën ku sot gjenden ëndrrat e tyre. E di që jam një njeri i çuditshëm. Jo më kot kam jetuar për 83 vite i dashuruar me një mal të vdekurish... Zbres nga treni në Napoli në agim, në sheshin e një stacioni që nuk e njoh, ku shitësa të shumtë gazetash afrohen me disa pako, ku një grup studentësh gjysmë të fjetur kryqëzohet duke u përplasur me mua; në mes të sheshit është një burrë që qëndron në këmbë mbi sediljen e motorit të tij duke goditur semaforin me një çekiç. Buzëqesh. Në një farë mënyre, ajo palmë vibruese në dritëzën e parë të ditës dhe vrasësi i semaforëve më lidhin edhe një herë me të shkuarën e largët.

Përhumbja e parë më vjen vetëm disa metra më tutje, ndërsa para vitrinës së një pastiçerie shkrihem në aromën e miellit që sapo ka nisur të piqet dhe të sheqernave. Ndez cigaren e parë të një pakete që mjekët meksikanë ma kanë ndaluar. Kolla gati më rrëzon, duhet të avancoj me qetësi drejt rrugës së mëkatit.

Është Vigjilja e Krishtlindjeve, po afrohet fundi i vitit, rruga është e pushtuar nga shitësit dhe nga personazhet e kësaj feste... Lagjja kundërmon urinë maceje... Asgjë nuk ka ndryshuar. Ky qytet më rikthen buzëqeshjen. Kanë thyer semaforët, kanë deklaruar se anarkia është mënyra e vetme për të qarkulluar. Funksionon. Motoçiklistët kalojnë në anën e kundërt, turma çiklistësh vrasës, madje edhe invalidë në karrige me rrota që kërkojnë të largojnë një kalimtar. Ishte një qytet magjistarësh dhe jobesimtarësh. Shën Xhenaro, padroni i qytetit nuk ishte një shenjt, ishte një mbles i mirë martesash, shërues i sëmundjeve veneriane, një sharlatan... Me çfarë jetojnë? Një djalosh veshur me xhaketë xhins ulur në sedijen e pasme të një motori më vështron me sy prej gjahtari. E sfidoj, kërkoj sytë e tij e më pas ngre bastunin duke ia drejtuar.

-Jam 93 vjeç dhe vështrimi im të vret, i them. Djaloshi e heq shikimin. I fola në dialekt napolitan. Gjuha m‘u kthye në gojë duke rrëshqitur nëpër dhëmbë. Si u kthye kjo e folur? Për sa kohë ka qëndruar e fshehur aty? Prej sa kohësh nuk flisja në gjuhën time?... Napoli është një qytet ideal për të shkruar një roman. Është qyteti më i mirë në botë për të shkruar një roman. Pasditeve, dielli depozitohet në Pompei sikur të ishte një vezë e skuqur e përsosur dhe semaforët nuk funksionojnë. Rruga është e populluar nga zhurmat dhe nga libraritë, aroma e hudhrës të kalon fare pranë, afrohet, të kafshon e vazhdon më tej; diku është edhe deti, i përjetshëm në Napoli, sepse aroma e tij të shoqëron ngaherë. Kollitem. Kohët e fundit kolla ime është si një spazmë pa tingull, diçka bosh që nuk kalon përmes zërit, po përmes mushkërive, duke shkatërruar diçka tjetër. Jam një rast për bursolet. Kollitem së brendshmi, dhe duket sikur do të më shembi, se arkitektura e brishtë do të rrënohet... Vizitoj rrënojat duke evituar guidën turistike. Është varri më i madh nën qiell të hapur në botë. I shpëtuar nga aspak e mëshirshmja kohë që kalon, gjithçka ka mbetur sikur banorët e qytetit të ishin rrëmbyer nga një makth monumental në mes të natës. Një statujë çuditërisht moderne më habit. Është dikush që e ka vrarë llava. Është gjetur në 35-ën, pas nisjes sime nga Napoli. E vështroj me kujdes, shoh tmerrin dhe shoh veten... Nuk arrij të gjej engjëjt, por duhet të jenë këtej pari. Një paradoks i çuditshëm, një qytet me engjëj të fshehur, që kanë ekzistuar shumë kohë më parë se krishterimi të dilte prej Palestinës. Në shtëpinë e burimit. Një engjëll mbi burim. Pas krahëve të tij një hark i mrekullueshëm mbron daljen e ujit. Shtëpia e Afërditës, një vizatim dhe pas tyre një engjëll shfaqet me trupin e zhytur në ujë, duke nxjerrë vetëm fytyrën dhe krahët. Dhe sërish pas krahëve të Afërditës, në një pikturë murale, një fëmijë engjëll shfaqet i shpërqendruar. Kam ardhur të takohem me engjëjt e pamundur... Një kalldrëm që vite më parë nuk do të më ishte bezdisur, sot e bën të pasigurt hapin tim. Mjegulla dendësohet. Kush jam dhe çfarë bëj këtu? Pati një revolucion në Meksikë mijëra vite më parë, pastaj pati edhe një luftë botërore, dhe një tjetër akoma, këtë e kujtoja, pastaj mjegulla hante çka mbetej, hante gjithçka përveç historisë që po tregoj dhe ditën kur nisa ta tregoj. I hedh një sy çantës, kërkoj pasaportën time për të parë si quhem dhe sa vjeç është shkruar se jam. Po të tjerat? Asgjë tjetër veç pluhurit, kujtimet e kujtimeve origjinale. Thotë se quhem Luciano Dorantes, thotë se jam 93 vjeç. Thotë se kam lindur në Portin e Verakruzit, Republika Meksikane; por është një gënjeshtër. Hyj në mjegull dhe dielli i Napoli ndriçon pjesërisht hapësirën. Eci rrugëve të Napolit... Një herë e një kohë isha mësues në Meksikë, farmacist, komunist, klandestin, gazetar, bashkëshort. Besoj se më kujtohen fjalët, zanatet me të cilat ndihem bashkëpunëtor. Pati kohëra të tjera mes të djeshmes që kthehet dhe më pushton kokën dhe të sotmen. Besoj se kam qenë edhe një baba, ushtar, i sëmurë, fruta-shitës. Kujtoj... Një grua më ofron disa cigare që mban mbi një tavolinë. E blej një. Unë pi duhan? Pija, një herë e një kohë pija. Kur rreshta së piri? E ndez, kollitem. Fyti rigjen në një gërvishtje vesin e vjetër dhe fisnik. Reja e tymit ngjitet nga goja ime drejt qiellit. Papritmas ndjesia që rikthimi ka ndodhur, se isha kthyer nga e shkuara e largët, nga Meksika dhe nga historia. Realizohet me këtë ndjesia e çuditshme që ky kthim ishte kushti për faljen. Për një falje kaq të vonë sa të lë shumë pak shije. Dielli pas krahëve të mi, ndërsa zbres drejt detit, më bën një hije të gjatë, shumë të gjatë. Ndalem, kthehem drejt diellit, një diell shkëlqyes, i tmerrshëm, që më verbon, napolitan me siguri, meksikan gati, që hyn në rrugë duke provokuar një shpërthim, që djeg gjithçka, që shkrin retinën prej dritës. Zemra shpërthen. Eci përpara, drejt fundit. Vdes.